زمان تقریبی مطالعه: 16 دقیقه
 

بنی‌جمح





بنی‌جمح از تیره‌های قریش و تعمیر کنندگان کعبه پیش از بعثت بودند.

فهرست مندرجات

۱ - پیشینه
۲ - هم پیمانان بنی جمح
۳ - ƒبنی جمح در دوران نبوی
۴ - بنی جمح پس از هجرت پیامبر
۵ - مشاهیر بنی جمح
       ۵.۱ - عثمان بن مظعون
       ۵.۲ - قدامة بن مظعون
       ۵.۳ - سائب بن عثمان
       ۵.۴ - صفوان بن امیه
       ۵.۵ - عبدالله بن صفوان
       ۵.۶ - عمرو بن عبدالله بن صفوان
       ۵.۷ - عمیر بن وهب
       ۵.۸ - ابودهبل وهب بن زمعه
       ۵.۹ - بلال بن رباح حبشی
       ۵.۱۰ - ابومحذوره
       ۵.۱۱ - عبدالحکم بن عمرو جمحی
       ۵.۱۲ - محمد بن سلام جمحی
۶ - پانویس
۷ - منبع

۱ - پیشینه


بنی جمح به نسل جمح بن عمرو بن هصیص بن کعب از تیره‌های قریش گفته می‌شود
[۱] نسب قریش، زبیری، ص۳۸۶.    
که از طریق پسرانش حذافه، حذیفه و سعد تداوم یافت.
[۲] جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ج۱، ص۱۵۹.    
جمحی‌ها در بخش مسفله (پایین) مسجدالحرام ، مقابل رکن شامی سکونت داشتند.
[۳] اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۲۶۰.
یکی از درهای مسجدالحرام که روبه روی آن قرارداشت، به باب بنی جمح معروف بود.
[۴] شرف النبی، ص۴۰۶.
[۵] احسن التقاسیم، مقدسی، ص۷۲.    

برخی از بنی جمح چون صفوان بن امیه در دوران جاهلی از سوی قریش مسؤولیت چوبه‌های تیر قرعه کشی و تفال مکیان (ازلام) را بر عهده داشتند.
[۶] المنتظم، ابن جوزی، ج۲، ص۲۱۷.    
[۷] امتاع الاسماع، مقریزی، ج۶، ص۱۶۰.    
آن‌ها در برخی جنگ‌های قبیله‌ای پیش از اسلام از جمله در نبرد شمطه، از جنگ‌های فجار و معروف به یوم عکاظ
[۸] عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۱، ص۵۹.    
و نیز در نبردی با بنی محارب بن فهر در جایی به نام ردم بنی جمح که در آغاز به بنی فهر تعلق داشت، شرکت یافتند.
[۹] اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۱۶۹.
[۱۰] اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۱۱۴، ۳۰۴.
[۱۱] معجم البلدان، بلاذری، ج۳، ص۴۰.    
سنبله نام چاهی بود که آن‌ها در مکه حفر کردند.
[۱۲] اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۱۹.
[۱۳] اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۱۰۹.


۲ - هم پیمانان بنی جمح


از هم پیمانان بنی جمح می‌توان به آل کثیر بن صلت کندی، آل ابی یسار از بنی شیبه ، آل ابی فکیهه از بنی عبد مناف ،
[۱۴] المنمق، ابن حبیب، ص۲۶۰.    
و آل شرحبیل بن حسنه از بنی زهره اشاره کرد.
[۱۵] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۹.    
بنی جمح در اختلافات میان بنی عبدالدار و بنی عبدمناف که بر سر مناصب کعبه روی داد، جانب عبدالدار را گرفتند و پیمان لعقة الدم (حلف الاحلاف) را بستند.
[۱۶] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۱۲۷.    
[۱۷] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۱۳۲.
ابی بن خلف، از سران جمح، پس از ستم راندن به مردی از مکیان و نپرداختن بهای کالای خریده شده، مورد خشم برخی از اعضای پیمان حلف الفضول قرار گرفت و ناچار شد مبلغ کالا را به صاحبش بپردازد.
[۱۸] المنمق، ابن حبیب، ص۲۸۱.    
بنی جمح در بازسازی کعبه در سال پنجم پیش از بعثت، بر اساس قرعه، مسؤولیت بازسازی ضلع غربی کعبه را پذیرفتند.
[۱۹] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۱۰۸.
[۲۰] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۱۱۳.
[۲۱] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۱، ص۸۸.    


۳ - ƒبنی جمح در دوران نبوی


برخی از جمحیان از نخستین مسلمانان بودند. از چهره‌های مشهور ایشان می‌توان به این افراد اشاره کرد: عثمان بن مظعون که در روزگار جاهلیت شرب خمر را حرام اعلام کرده بود،
[۲۲] الطبقات، ابن سعد، ج۳، ص۳۰۰-۳۰۱.    
پسرش سائب بن عثمان و دو برادرش قدامه و عبدالله، حاطب بن حارث با همسرش مجلل و دو فرزندش محمد بن حاطب و حارث بن حاطب، سفیان بن معمر با دو فرزندش جابر و جناده و همسرش شرحبیل و بلال بن رباح حبشی. اینان با توجه به وضعیت سختی که مشرکان در مکه برای مسلمانان ایجاد کرده بودند، در سال پنجم بعثت به دستور پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم به حبشه هجرت کردند.
[۲۳] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۲۷.    
[۲۴] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۲۷.
در برابر، بسیاری از افراد این تیره تا فتح مکه با پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم مخالفت کردند و در کوشش‌های قریش بر ضد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نقش داشتند. از جمله صفوان بن امیه و عمیر بن وهب از کسانی بودند که برای قتل پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم توطئه کردند و در این کار ناکام ماندند.
[۲۵] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۸۵.    
[۲۶] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۶۶۱.
از شدیدترین ستیزگران بنی جمح با اسلام، امیة بن خلف و پدرش بودند.
[۲۷] عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۱، ص۱۳۰.    
امیة بن خلف از اطعام کنندگان و بخشندگان در دوران جاهلیت بود.
[۲۸] المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۲۸.    
[۲۹] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۸۹.    
[۳۰] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۶۶۵.
نیز اشد بن کلده (ابوالاشد بن اسید) جمحی که مردی بسیار قوی و زورمند بود، یکی از استهزاء کنندگان و دشمنان اسلام به شمار می‌رفت که همه دارایی خود را بر ضد اسلام هزینه کرد و آیات قرآن را به سخره می‌گرفت.
[۳۱] تفسیر سمعانی، سمعانی، ج۶، ص۹۵.    
[۳۲] البحر المحیط، ابو حیان، ج۱۰، ص۳۳۲.    
[۳۳] البحر المحیط، ابو حیان، ج۸، ص۴۷۰.
[۳۴] تفسیر بیضاوی، بیضاوی، ج۵، ص۴۹۲.    
[۳۵] روح المعانی، آلوسی، ج۱۵، ص۳۵۲.    
از دیگر کارهای بنی جمح در آغاز اسلام، شکنجه تازه مسلمانان و پیشگیری از پیوستن افراد به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم
[۳۶] الطبقات، ابن سعد، ج۳، ص۱۷۵.    
[۳۷] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۱۷.
[۳۸] تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۲، ص۲۰۷.    
با ساحر خواندن او و برحذر داشتن مردم از شنیدن سخنان وی بود. آنان راه‌های ورودی مسجدالحرام را میان خود تقسیم کردند تا مانع تبلیغ پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم شوند. از جمله این افراد، امیة بن خلف و اوس بن معیر بودند.
[۳۹] المحبر، ابن حبیب، ص۱۶۰-۱۶۱.    


۴ - بنی جمح پس از هجرت پیامبر


بنی جمح پس از هجرت پیامبر نیز به دشمنی خود با او ادامه دادند. منابع از حضور بنی جمح در نبرد‌های مشرکان بر ضد پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم چون بدر و احد گزارش داده‌اند.
[۴۰] المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۴۲.    
[۴۱] المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۵۱.    
[۴۲] المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۵۶.    
برخی از آن‌ها در نبرد بدر کشته شدند و بعضی چون ابی بن خلف و عمیر بن وهب اسیر گشتند و با دادن فدیه به مسلمانان آزاد شدند.
[۴۳] المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۲۹-۱۳۰.    
[۴۴] شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۲۰۴.    
صفوان بن امیه، زید بن دثنه را که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در سریه رجیع (۴ق.) برای آموزش قرآن به آبگاهی در ۷۰ کیلومتری شمال مکه در شرق عسفان
[۴۵] لسان العرب، ابن منظور، ج۹، ص۲۴۶.    
[۴۶] معجم البلدان، بلاذری، ج۲، ص۱۲۱ و ۱۲۲.    
[۴۷] المعالم الاثیره، محمد حسن شراب، ص۱۲۵.    
فرستاده بود، حبس کرد و به جبران قتل پدرش در بدر او را کشت.
[۴۸] المغازی، واقدی، ج۱، ص۳۵۷.    
بنی جمح پس از فتح مکه در غزوه حنین پیامبر را همراهی کردند و افرادی چون صفوان بن امیه، احیحة بن امیة بن خلف، و عمیر بن وهب بن خلف
[۴۹] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۸۵.    
[۵۰] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۹۵.
از جمله مؤلفة قلوبهم بودند که پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم اموالی بسیار از غنیمت‌های نبرد حنین را در سال هشتم ق. برای جلب نظرشان به آن‌ها بخشید؛ برخی از جمحیان در روزگار پیامبر مسؤولیت‌هایی را عهده دار بودند. سائب بن عثمان بن مظعون از آن جمله است که در غزوه بواط (۲ق.) جانشین پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم در مدینه شد.
[۵۱] تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۲۴-۴۲۵.    
[۵۲] البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۳، ص۲۴۶.    
محمیة بن جزء بن عبد یغوث زبیدی، حلیف بنی جمح، نیز تقسیم خمس را بر عهده داشت.
[۵۳] تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۷۶.
[۵۴] المحبر، ابن حبیب، ص۱۲۸.    
برخی از جمحیان چون قدامة بن مظعون
[۵۵] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۲۷۷.    
[۵۶] تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۳، ص۵۳۲.    
و سعید بن عامر بن حذیم
[۵۷] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۳، ص۶۷۱.    
[۵۸] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۱۷۳.
[۵۹] البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۴، ص۶۶.    
در دوران خلافت عمر بن خطاب به حکمرانی بحرین و مناطقی از شام رسیدند. صفوان بن امیه از امیران لشکر مسلمانان در نبرد یرموک (۱۳ق.) بود.
[۶۰] تاریخ طبری، طبری، ج۲، ص۶۲۸.    
[۶۱] تاریخ طبری، طبری، ج۳، ص۳۹۶.
[۶۲] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۲۴، ص۱۰۴.    
بنی جمح در جنگ‌های دوره امام علی علیه‌السّلام بر ضد او شرکت داشتند و تنی چند از آن‌ها در جنگ‌های جمل
[۶۳] تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط، ص۱۱۳.
و صفین کشته شدند.
[۶۴] تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۶۸، ص۱۴۰.    
در رخداد حره (۶۳ق.) و حمله شامیان به مدینه، برخی از بنی جمح به قتل رسیدند.
[۶۵] تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط، ص۱۵۱.
[۶۶] تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط، ص۲۵۰.    

شماری از بنی جمح را در منصب حکمرانی و قضاوت نام برده‌اند: حارث بن حاطب حکمران مدینه به سال ۶۶ق. از سوی ابن زبیر،
[۶۷] انساب الاشراف، بلاذری، ج۶، ص۳۴۲.
[۶۸] انساب الاشراف، بلاذری، ج۷، ص۱۱۳.    
[۶۹] اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۵.    
یحیی بن حکیم بن صفوان حکمران مکه در روزگار یزید بن معاویه (سال ۶۳ق.)،
[۷۰] نسب قریش، زبیری، ص۳۹۰.    
[۷۱] انساب الاشراف، بلاذری، ج۵، ص۳۰۷.    
[۷۲] الاخبار الطوال، دینوری، ص۲۲۷.    
محمد بن صفوان در منصب قضاوت مدینه در حکومت هشام بن عبدالملک ،
[۷۳] تاریخ ابن خلدون، ج۳، ص۱۷۵.    
عبدالله بن صفوان اصغر در همین منصب از سوی منصور عباسی.
[۷۴] تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۸۹.


۵ - مشاهیر بنی جمح



۵.۱ - عثمان بن مظعون


او چهاردهمین مرد مسلمان و از مهاجران حبشه و مدینه و نیز از بدریان و نخستین صحابی مدفون در بقیع بود. پیامبر پس از غسل و کفن کردن وی، پیشانی اش را بوسید و او را سلف صالح خود خواند.
[۷۵] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۰۵۳.    
[۷۶] الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۴، ص۳۸۱.    


۵.۲ - قدامة بن مظعون


وی نیز به حبشه و مدینه هجرت کرد و در نبرد بدر و غزوه‌های دیگر جنگید. او که نخستین امیر بحرین از سوی عمر بن خطاب و شوهر خواهر وی، صفیه، بود، به سبب شرب خمر از منصبش برکنار شد و نخستین بدری بود که حد شراب بر او جاری گشت.
[۷۷] الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۲۷۷.    
[۷۸] الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۵، ص۳۲۴.    


۵.۳ - سائب بن عثمان


وی همراه پدر به مدینه و حبشه هجرت کرد و از اصحاب بدر بود و در نبرد یمامه (۱۲ق.) کشته شد.
[۷۹] الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۲، ص۵۷۵.    
[۸۰] الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۳، ص۲۰.    


۵.۴ - صفوان بن امیه


وی از اشراف قریش در روزگار جاهلیت و مسؤول تیرهای ازلام و از تصمیم گیران اصلی در مسائل مهم مکه و در شمار مطعمین (تامین کنندگان آذوقه جنگجویان قریش ) بود که پس از فتح مکه مسلمان شد و در نبرد حنین تجهیزات نظامی به رسم عاریه در اختیار مسلمانان قرار داد.
[۸۱] الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۲، ص۷۲۱.    
[۸۲] الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۳، ص۳۵۰.    
منزل وی در مکه را نافع بن عبدالحارث، امیر مکه از سوی خلیفه دوم، خرید و به زندان تبدیل کرد.
[۸۳] اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۲۵۴.


۵.۵ - عبدالله بن صفوان


وی مشهور به رئیس مکه بود و هنگام استقبال از معاویه در سفر حج او ۲۰۰۰ گوسفند پیشکش کرد و پس از همراهی با ابن زبیر با وی کشته شد و سرش را با سرهایی دیگر در دروازه مدینه آویختند.
[۸۴] نسب قریش، زبیری، ص۳۸۹-۳۹۰.    
[۸۵] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۰، ص۲۴۸-۲۴۹.    
[۸۶] المحبر، ابن حبیب، ص۱۴۰.    


۵.۶ - عمرو بن عبدالله بن صفوان


وی را از کریمان و سخاوتمندان دانسته‌اند. در دوران معاویه مکیان را اطعام می‌کرد و در روزگار هشام بن عبدالملک، در سیادت مکه با عبدالعزیز بن عبدالله اموی رقابت داشت.
[۸۷] نسب قریش، زبیری، ص۳۹۰-۳۹۱.    
[۸۸] انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۰، ص۲۴۹-۲۵۰.    
[۸۹] المحبر، ابن حبیب، ص۱۴۰.    
[۹۰] تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۷، ص۱۵۵.    


۵.۷ - عمیر بن وهب


او از اشراف قریش بود و در بدر، شمار و وضعیت سپاه اسلام را برای سپاه مکه بررسی کرد. سپس به بهانه آزادکردن پسرش که از اسیران بدر بود، به مدینه رفت تا پیامبر را ترور کند. هنگامی که رسول خدا وی را از نیت قلبی اش آگاه کرد، مسلمان شد
[۹۱] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۸۵.    
[۹۲] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۶۶۲.
[۹۳] الطبقات، ابن سعد، ج۴، ص۱۵۰-۱۵۲.    
و در غزوه‌های احد و فتح، در رکاب او بود. وی در فتح مصر در روزگار عمر از سوی خلیفه به عنوان یکی از چهار معاون فرمانده سپاه اسلام، عمرو عاص ، حضور داشت.
[۹۴] نسب قریش، زبیری، ص۳۹۱.    
[۹۵] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۲۲۱.    
[۹۶] الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۴، ص۶۰۳-۶۰۴.    


۵.۸ - ابودهبل وهب بن زمعه


از اشراف بنی جمح و در شمار شاعران قریش بود که دل در گرو عاتکه دختر معاویه داشت و در مدح معاویه و ابن زبیر اشعاری سرود.
[۹۷] الاعلام، زرکلی، ج۴، ص۱۴۳.    
[۹۸] الامالی، ج۹، ص۱۱.
[۹۹] الاغانی، ابوالفرج اصفهانی، ج۷، ص۸۵.    
[۱۰۰] الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۱۲۵.
[۱۰۱] الاعلام، زرکلی، ج۴، ص۱۴۳.    


۵.۹ - بلال بن رباح حبشی


غلام امیة بن خلف جمحی بود که در برابر شکنجه‌های طاقت فرسای او پایداری کرد و در مدینه مؤذن پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم شد و در همه جنگ‌های دوران پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم کنار او حضور داشت.
[۱۰۲] المعارف، ابن قتیبه، ص۱۷۶.    
[۱۰۳] الطبقات، ابن سعد، ج۳، ص۱۷۴-۱۷۵.    
[۱۰۴] الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۶، ص۴۷۶.    


۵.۱۰ - ابومحذوره


از مسلمانان پس از فتح مکه و مؤذن پیامبر بود که سمت اذان گویی در دودمان او باقی ماند.
[۱۰۵] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۵۲.    
[۱۰۶] سبل الهدی، صالحی شامی، ج۸، ص۸۶.    


۵.۱۱ - عبدالحکم بن عمرو جمحی


به گزارش ابوالفرج، او خانه‌ای در مکه داشت که آن را برای انجام سرگرمی‌های گوناگون از جمله شطرنج و نرد و... آماده کرده بود.
[۱۰۷] الاغانی، ابوالفرج اصفهانی، ج۴، ص۴۳۰.    
عبدالله بن سابط نیز از تابعین و فقیهان بود.
[۱۰۸] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۱۴.    
[۱۰۹] اسد الغابه، ابن اثیر، ج۳، ص۱۴۸.    


۵.۱۲ - محمد بن سلام جمحی


وی از مشاهیر جمحیان است که محدث، شاعر و تاریخ نگار بود.
[۱۱۰] الفهرست، شیخ طوسی، ص۵۹.    
[۱۱۱] المعارف، ابن قتیبه، ص۴۰، «مقدمه».
پس از گسترش فتوحات اسلامی، افراد این تیره افزون بر مکه در مکان‌هایی چون حبشه ،
[۱۱۲] السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۲۷.
[۱۱۳] اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۵.    
[۱۱۴] اسد الغابه، ابن اثیر، ج۲، ص۲۵۶.    
مدینه،
[۱۱۵] اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۴۵۸.    
شام
[۱۱۶] الطبقات، ابن سعد، ج۴، ص۹۵.
[۱۱۷] الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۸۴.
و حمص
[۱۱۸] الثقات، ابن حبان، ج۳، ص۱۵۵.    
[۱۱۹] تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۳، ص۲۱۴-۲۱۵.    
[۱۲۰] البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۷، ص۱۰۳.    
زندگی می‌کردند.

۶ - پانویس

 
۱. ↑ نسب قریش، زبیری، ص۳۸۶.    
۲. ↑ جمهرة انساب العرب، ابن حزم، ج۱، ص۱۵۹.    
۳. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۲۶۰.
۴. ↑ شرف النبی، ص۴۰۶.
۵. ↑ احسن التقاسیم، مقدسی، ص۷۲.    
۶. ↑ المنتظم، ابن جوزی، ج۲، ص۲۱۷.    
۷. ↑ امتاع الاسماع، مقریزی، ج۶، ص۱۶۰.    
۸. ↑ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۱، ص۵۹.    
۹. ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۱۶۹.
۱۰. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۱۱۴، ۳۰۴.
۱۱. ↑ معجم البلدان، بلاذری، ج۳، ص۴۰.    
۱۲. ↑ اخبار مکه، ازرقی، ج۲، ص۲۱۹.
۱۳. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۴، ص۱۰۹.
۱۴. ↑ المنمق، ابن حبیب، ص۲۶۰.    
۱۵. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۲، ص۹.    
۱۶. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۱۲۷.    
۱۷. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۱۳۲.
۱۸. ↑ المنمق، ابن حبیب، ص۲۸۱.    
۱۹. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۱۰۸.
۲۰. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱، ص۱۱۳.
۲۱. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۱، ص۸۸.    
۲۲. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۳، ص۳۰۰-۳۰۱.    
۲۳. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۲۷.    
۲۴. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۲۷.
۲۵. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۸۵.    
۲۶. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۶۶۱.
۲۷. ↑ عیون الاثر، ابن سید الناس، ج۱، ص۱۳۰.    
۲۸. ↑ المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۲۸.    
۲۹. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۸۹.    
۳۰. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۶۶۵.
۳۱. ↑ تفسیر سمعانی، سمعانی، ج۶، ص۹۵.    
۳۲. ↑ البحر المحیط، ابو حیان، ج۱۰، ص۳۳۲.    
۳۳. ↑ البحر المحیط، ابو حیان، ج۸، ص۴۷۰.
۳۴. ↑ تفسیر بیضاوی، بیضاوی، ج۵، ص۴۹۲.    
۳۵. ↑ روح المعانی، آلوسی، ج۱۵، ص۳۵۲.    
۳۶. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۳، ص۱۷۵.    
۳۷. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۱۷.
۳۸. ↑ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۲، ص۲۰۷.    
۳۹. ↑ المحبر، ابن حبیب، ص۱۶۰-۱۶۱.    
۴۰. ↑ المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۴۲.    
۴۱. ↑ المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۵۱.    
۴۲. ↑ المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۵۶.    
۴۳. ↑ المغازی، واقدی، ج۱، ص۱۲۹-۱۳۰.    
۴۴. ↑ شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج۱۴، ص۲۰۴.    
۴۵. ↑ لسان العرب، ابن منظور، ج۹، ص۲۴۶.    
۴۶. ↑ معجم البلدان، بلاذری، ج۲، ص۱۲۱ و ۱۲۲.    
۴۷. ↑ المعالم الاثیره، محمد حسن شراب، ص۱۲۵.    
۴۸. ↑ المغازی، واقدی، ج۱، ص۳۵۷.    
۴۹. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۸۵.    
۵۰. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۹۵.
۵۱. ↑ تاریخ ابن خلدون، ج۲، ص۴۲۴-۴۲۵.    
۵۲. ↑ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۳، ص۲۴۶.    
۵۳. ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۷۶.
۵۴. ↑ المحبر، ابن حبیب، ص۱۲۸.    
۵۵. ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۲۷۷.    
۵۶. ↑ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۳، ص۵۳۲.    
۵۷. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۳، ص۶۷۱.    
۵۸. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۱۷۳.
۵۹. ↑ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۴، ص۶۶.    
۶۰. ↑ تاریخ طبری، طبری، ج۲، ص۶۲۸.    
۶۱. ↑ تاریخ طبری، طبری، ج۳، ص۳۹۶.
۶۲. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۲۴، ص۱۰۴.    
۶۳. ↑ تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط، ص۱۱۳.
۶۴. ↑ تاریخ دمشق، ابن عساکر، ج۶۸، ص۱۴۰.    
۶۵. ↑ تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط، ص۱۵۱.
۶۶. ↑ تاریخ خلیفه، خلیفة بن خیاط، ص۲۵۰.    
۶۷. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۶، ص۳۴۲.
۶۸. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۷، ص۱۱۳.    
۶۹. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۵.    
۷۰. ↑ نسب قریش، زبیری، ص۳۹۰.    
۷۱. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۵، ص۳۰۷.    
۷۲. ↑ الاخبار الطوال، دینوری، ص۲۲۷.    
۷۳. ↑ تاریخ ابن خلدون، ج۳، ص۱۷۵.    
۷۴. ↑ تاریخ یعقوبی، ج۲، ص۳۸۹.
۷۵. ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۰۵۳.    
۷۶. ↑ الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۴، ص۳۸۱.    
۷۷. ↑ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۳، ص۱۲۷۷.    
۷۸. ↑ الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۵، ص۳۲۴.    
۷۹. ↑ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۲، ص۵۷۵.    
۸۰. ↑ الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۳، ص۲۰.    
۸۱. ↑ الاستیعاب، ابن عبد البر، ج۲، ص۷۲۱.    
۸۲. ↑ الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۳، ص۳۵۰.    
۸۳. ↑ اخبار مکه، فاکهی، ج۳، ص۲۵۴.
۸۴. ↑ نسب قریش، زبیری، ص۳۸۹-۳۹۰.    
۸۵. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۰، ص۲۴۸-۲۴۹.    
۸۶. ↑ المحبر، ابن حبیب، ص۱۴۰.    
۸۷. ↑ نسب قریش، زبیری، ص۳۹۰-۳۹۱.    
۸۸. ↑ انساب الاشراف، بلاذری، ج۱۰، ص۲۴۹-۲۵۰.    
۸۹. ↑ المحبر، ابن حبیب، ص۱۴۰.    
۹۰. ↑ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۷، ص۱۵۵.    
۹۱. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۲، ص۴۸۵.    
۹۲. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۶۶۲.
۹۳. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۴، ص۱۵۰-۱۵۲.    
۹۴. ↑ نسب قریش، زبیری، ص۳۹۱.    
۹۵. ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۱۲۲۱.    
۹۶. ↑ الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۴، ص۶۰۳-۶۰۴.    
۹۷. ↑ الاعلام، زرکلی، ج۴، ص۱۴۳.    
۹۸. ↑ الامالی، ج۹، ص۱۱.
۹۹. ↑ الاغانی، ابوالفرج اصفهانی، ج۷، ص۸۵.    
۱۰۰. ↑ الاعلام، زرکلی، ج۸، ص۱۲۵.
۱۰۱. ↑ الاعلام، زرکلی، ج۴، ص۱۴۳.    
۱۰۲. ↑ المعارف، ابن قتیبه، ص۱۷۶.    
۱۰۳. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۳، ص۱۷۴-۱۷۵.    
۱۰۴. ↑ الاصابه، ابن حجر عسقلانی، ج۶، ص۴۷۶.    
۱۰۵. ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۴، ص۱۷۵۲.    
۱۰۶. ↑ سبل الهدی، صالحی شامی، ج۸، ص۸۶.    
۱۰۷. ↑ الاغانی، ابوالفرج اصفهانی، ج۴، ص۴۳۰.    
۱۰۸. ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۱۴.    
۱۰۹. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۳، ص۱۴۸.    
۱۱۰. ↑ الفهرست، شیخ طوسی، ص۵۹.    
۱۱۱. ↑ المعارف، ابن قتیبه، ص۴۰، «مقدمه».
۱۱۲. ↑ السیرة النبویه، ابن هشام، ج۱، ص۳۲۷.
۱۱۳. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۱، ص۳۸۵.    
۱۱۴. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۲، ص۲۵۶.    
۱۱۵. ↑ اسد الغابه، ابن اثیر، ج۴، ص۴۵۸.    
۱۱۶. ↑ الطبقات، ابن سعد، ج۴، ص۹۵.
۱۱۷. ↑ الاستیعاب، ابن عبدالبر، ج۳، ص۹۸۴.
۱۱۸. ↑ الثقات، ابن حبان، ج۳، ص۱۵۵.    
۱۱۹. ↑ تاریخ الاسلام، ذهبی، ج۳، ص۲۱۴-۲۱۵.    
۱۲۰. ↑ البدایة و النهایه، ابن کثیر، ج۷، ص۱۰۳.    


۷ - منبع


حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله«بنی‌ جمح».    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.