شطرنجشطرنج به یکی از آلات قمار گفته می شود که در فقه بر حلیت و حرمت بازی با آن بحث شده است . ۱ - معنای شطرنجشطرنج- به كسر «ش» و فتح «ر»- صفحهاى چهار گوش با ۶۴ خانه و ۳۲ مهره سیاه و سفید با نامهاى مختلف است كه با آن بازی مى كنند. از آن در باب تجارت نام برده اند. ۲ - حكم بازی با شطرنجشطرنج از معروف و قدیمى ترین آلات قمار مى باشد و در روایات متعدد از بازى با آن به شدت نهی شده است. در سه آیه قرآن كریم از «میسر» نهى شده كه مصداق آن بر اساس برخى روایات شطرنج است؛ [۳]
الكافى (كلینى)ج۶،ص۴۳۵-۴۳۷.
بلكه در برخى كتابهاى حدیث ى، بابى مستقل تحت عنوان «نرد و شطرنج» منعقد گردیده است. [۵]
الكافى(كلینى)ج۶،ص۴۳۵
در كلمات فقها- اعم از قدما و متأخران- نیز شطرنج همواره به عنوان یكى از آلات محرّم قمار شمرده شده است. [۶]
الكافى فى الفقه،ص۲۸۱
[۱۰]
تحریر الأحكام ج۲،ص۲۵۸-۲۶۰
[۱۱]
تحریر الأحكام ج۵،ص ۲۵۰
[۱۵]
وسیلة النجاة،ص۳۲۰
[۱۶]
مصباح الفقاهة ج۱،ص۱۵۲.
۳ - شطرنج مطلقا حرام است یا با برد و باختالبته در بازی با آلات قمار بحثى مطرح است كه آیا بازى با این آلات مطلقا حرام است، حتى بدون شرط بندی و برد و باخت، یا تنها در صورت شرط بندی محكوم به حرمت است؟ برخى در حرمت بازى با آلات قمار بدون شرط بندى اشكال كرده اند لیكن برخى از اینان شطرنج را استثنا كرده و به حرمت بازى با آن، حتى بدون شرط بندى فتوا داده اند. [۱۹]
منهاج الصالحین (سیستانى)ج۲،ص۱۱
برخى معاصران گفته اند: چنانچه شطرنج نزد عموم مردم از آلت قمار بودن خارج شود و دیگر به آن به عنوان آلت قمار نگریسته نشود، از حكم آلت قمار بودن خارج شده و بازى با آن بدون شرط بندی جایز خواهد بود. [۲۰]
توضیح المسائل مراجع ج۲،ص۹۳۲ و ۹۶۰- ۹۶۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت ج۴،ص۶۷۸ |