المناقبمناقب آل ابی طالب علیهم‌السّلام مشهور به المناقب از رشید الدین ابو عبد الله محمد بن علی بن شهر آشوب مازندرانی معروف به ابن شهر آشوب متوفای ۵۸۸ هجری است. ۱ - معرفی کتابکتاب المناقب ابن شهر آشوب را می توان یکی از کتب برتری دانست که همگان را به تحسین وا داشته است. و در حدی از اعتبار قرار دارد که علمای شیعه و سنی به آن اعتماد کرده و روایات آن را بدون هیچ تشویش خاطری نقل می کنند. کتاب حاضر در چهار جلد تنظیم شده که از پیامبر اکرم ـ صلّی الله علیه و آله ـ و زندگی نامه و فضائل آن حضرت شروع و به امام حسن عسگری ـ علیه السّلام ـ ختم شده است. جلد اوّل در احوال پیامبر ـ صلّی الله علیه و آله ـ از جمله بشارت به نبوت، ولادت، بعثت، جنگ ها و غیره، پرداخته است. [۱]
مناقب آل ابی طالب، ابن شهر آشوب، ج۱، ص۱۳.
جلد دوّم شامل مقامات و فضائل امیرالمؤمنین ـ علیه السّلام ـ و کرامات و قضاوت های آن حضرت و ظلم ها و مصیبت های وارده بر اهل بیت ـ علیه السّلام ـ می باشد که به ترتیب زمانی ذکر شده است. جلد سوّم با احادیث پیامبر در جانشینی حضرت علی ـ علیه السّلام ـ آغاز و فضائل معنوی و شجاعت های آن حضرت و مقام او در قیامت را در چند فصل بیان کرده و نکاتی مانند مساوات ایشان با همه انبیاء ـ علیه السّلام ـ و زندگی نامه و احوال آن حضرت به دنبال آن آمده است. و بعد از حضرت علی ـ علیه السّلام ـ به فضائل و زندگی نامه حضرت زهرا و در پایان به بحث امامت فرزندان حضرت زهرا ـ سلام الله علیها ـ پرداخته است. جلد چهارم احوال و فضائل و زندگی نامه بقیّه ائمه ـ علیهم السلام ـ تا امام یازدهم و با پایان یافتن فصول مربوط به امام حسن عسگری ـ علیه السّلام ـ کتاب نیز به پایان می رسد. [۵]
مناقب آل ابی طالب، ابن شهر آشوب، ج۴، ص۲.
۲ - پیشینه تالیفکتاب حاضر از جمله بیش از ۹۰ کتابی است که توسط علمای بزرگوار با عنوان مناقب نوشته شده و اینها علاوه بر صدها کتابی است که با نام‌های دیگر و در همین موضوع تالیف شده است. از جمله کسانی که در مناقب پیامبر و اهل بیت آن حضرت علیهم‌السّلام قلم به دست گرفته‌اند می‌توان به: نصر بن مزاحم ، ابن بطریق حلی ، طبری ، علی بن ابراهیم قمی ، خوارزمی ، ابن شاذان ، سید رضی ، محدث بحرانی و فیض کاشانی اشاره کرد. تمام این بزرگان که نهایت تلاش خویش را نموده‌اند تا هر چه گسترده‌تر موضوعات را جمع آوری کنند، سراسر نوشته هایشان اظهار عجز نسبت به درک و بیان مقام و فضائل اهل بیت علیهم‌السّلام است. ۳ - ارزش کتابدر بین حدود یکصد کتاب مناقب، کتاب ابن شهر آشوب را می‌توان یکی از کتب برتر دانست که همگان را به تحسین واداشته است. ابن شهر آشوب از علمای قرن ششم هجری است. قرنی که دوران شکوفایی علم در بلاد اسلامی را به خود دیده است. در این دوران کتابخانه‌ها رونق فراوان یافته و کتاب‌های بسیاری تالیف گشت. آمار کتاب‌های کتابخانه‌های بغداد و حله به صدها هزار نسخه می‌رسید که در اختیار مؤلفان و دانشمندان قرار داشت و در تالیفات خود به نسخه‌های نفیسی که در دست داشتند مراجعه می‌کردند. کتاب مناقب آل ابی طالب علیهم‌السّلام نیز در چنین فضایی تالیف شد و در حدی از اعتبار قرار گرفت که علمای شیعه و سنی به آن اعتماد کرده، روایات آن را بدون هیچ تشویش خاطری نقل می‌کنند. ۴ - تلخیصکتاب شریف مناقب ابن شهر آشوب توسط ابو عبدالله، حسین بن جبیر که شاگرد شاگرد ابن شهر آشوب است تلخیص شده و با نام نخب المناقب لآل ابی طالب انتشار یافته است. ۵ - حجم کتابنسخههای خطی موجود که کتابت بعضی از آنها به سال ۷۷۷ ه، می‌رسد نیز همین مقدار هستند، اما آنچنان که شیخ آقا بزرگ تهرانی در الذریعه اشاره کرده حجم کتاب بسیار بیشتر بوده و تمام کتاب به دست ما نرسیده است. از جمله شواهد ما بر این مطلب آن است که کتاب، زندگینامه امام عصر عجل الله تعالی فرجه را ندارد و مطلبی راجع به غیبت و نواب امام زمان بیان نشده است. همچنین بعضی از مطالبی که مصنف در کتاب‌های دیگر خود به مناقب ارجاع داده در چاپ‌های موجود یافت نمی‌شود. ۶ - وضعیت نشرکار تصحیح و مقابله کتاب مناقب با نسخه‌های خطی به عهده شیخ محمد حسین دانش آشتیانی و سید هاشم رسولی محلاتی بوده است. در این چاپ مقدمه و فهرست خوبی در کتاب دیده نمی‌شود و در مجموع چاپ کتاب با کیفیت متوسط صورت گرفته است. این کتاب در چهار مجلد به زبان عربی به همت مجمع احیاء الثقاه الاسلامیّه در سال ۱۴۱۲ ه .ق به چاپ رسیده است. ظاهراً اصل این کتاب به ما نرسیده و تلخیص و منتخب آن به وسیله حسین بن جبیر به نام: نخب المناقب موجود می باشد. همچنین تلخیص دیگری از آن به نام « نهج الایمان » وجود دارد. ۷ - پانویس
۸ - منبعنرم افزار جامع الاحادیث، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. سایت اندیشه قم رده‌های این صفحه : کتب تاریخی شیعه
|