زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

اخته





اخته (خصیّ) در دو معنای بی‌خایه و تخم کشیده به کار رفته است. از آن در باب‌های حج، تجارت، نکاح، ظهار، ایلاء، صید و ذباحه، قصاص و دیات سخن گفته شده است.


۱ - احکام اخته در ابواب فقهی



اخته در ابواب مختلفی از فقه کاربرد دارد که به آنها اشاره می‌شود:

۱.۱ - عدم کفایت حیوان اخته از قربان حج


حج: در حج، حیوان اخته از قربانی کفایت نمی‌کند.
و «اگر غیر از خصیّ پیدا نشود بعید نیست که به همان اکتفا شود، اگرچه احتیاط (مستحب) آن است که بین آن خصیّ و بین حیوانی که کامل است در ذیحجه همین سال جمع نماید، و اگر ممکن نشد در سال آینده، و یا بین حیوان ناقص و روزه جمع کند. و اگر حیوان ناقصی که خصیّ نیست پیدا کند احتیاط (واجب) آن است که بین آن و حیوانی که کامل است در بقیه ماه ذیحجه جمع نماید، و اگر ممکن نشد در سال آینده. و احتیاط کامل آن است که بین آن دو حیوان و روزه جمع کند.»

۱.۲ - طواف نساء اخته


طواف نساء بر اخته نیز واجب است.

۱.۳ - اخته کردن انسان و حیوان


تجارت: اخته کردن انسان، حرام
[۵] مفتاح الکرامة، ج۸، ص۱۸.
و اخته کردن حیوان مکروه است؛ هر چند فتوا به حرمت آن، از برخی قدما نقل شده است.
[۶] مفتاح الکرامة، ج۸، ص۱۸.


۱.۴ - نگاه کردن اخته به نامحرم


نکاح: نگاه کردن به نامحرم بر اخته نیز حرام است.
[۷] مهذّب الاحکام، ج۲۴، ص۴۹.


۱.۵ - اخته از عیوب نکاح


به قول مشهور، اخته بودن از عیب‌های نکاح به شمار می‌رود و زن پس از آگاهی از آن، می‌تواند عقد ازدواج را فسخ کند.
از عیوب مختص به مرد است: «خصاء و آن کشیدن بیضه‌ها یا کوبیدن آن‌ها است که زن می‌تواند درصورتی‌که قبل از عقد باشد و آن را نمی‌دانسته است به جهت آن عقد را فسخ نماید.»

۱.۶ - محلل سه طلاقه بودن اخته


اخته در صورت داشتن توان بر آمیزش می‌تواند محلّل زن سه طلاقه باشد.

۱.۷ - وجوب عده با آمیزش با اخته


عدّه: آمیزش اخته نیز سبب وجوب عدّه بر زن است.

۱.۸ - ظهار و ایلاء اخته


ظهار و ایلاء: ظهار و ایلای اخته صحیح است.

۱.۹ - قصاص آلت تناسلی سالم در برابر اخته


قصاص و دیات: آلت تناسلی مرد سالم، در مقابل آلت تناسلی اخته قصاص می‌شود.

۱.۱۰ - دیه آلت تناسلی اخته


دیۀ آلت تناسلی اخته نیز کامل است، مگر آن که اختگی با فلج بودن آلت تناسلی توأم باشد که در این صورت، قصاص ساقط است و دیۀ آن نیز به قول مشهور- بلکه به قول منسوب به همۀ متأخّران- یک سوم دیۀ کامل است.
در تحریرالوسیله آمده است: «در حشفه و بیشتر از آن اگرچه چیزی از ذکر نماند درصورتی‌که با یک قطع کردن باشد دیه کامل است. و بین ذکر جوان و پیرمرد و بچه و خصی خلقتی و کسی که بیضه‌هایش کشیده شده یا بیضه‌هایش کوبیده شده و غیر آن، درصورتی‌که موجب فلج نباشد، فرقی نیست.» و «اگر قسمتی از حشفه را قطع نماید دیه‌ مقطوع به نسبت دیه از مساحت حشفه، حساب می‌شود، نه مساحت همه ذکر.» و «اگر حشفه را قطع نماید و دیگری - یا همان شخص به قطع کردن دیگری - بقیه آن را قطع نماید، پس دیه برای قطع حشفه و حکومت برای قطع باقی مانده است. و اگر کسی قسمتی از حشفه و دیگری بقیه حشفه را قطع نماید بر هر یک از آن‌ها به‌حساب مساحت است.» و «اگر قسمتی از حشفه را قطع کند و دیگری ذکر را به‌طوری قطع کند که چیزی از آن نماند، پس در قطع قسمتی از حشفه به مساحت حساب می‌شود و در قطع باقی مانده، چند وجه است: حکومت، یا حساب نسبت به حشفه و حکومت در باقی مانده، یا دیه کامل؟ اوجه آن‌ها اولی است و احوط (استحبابی) آن‌ها آخری می‌باشد.»

۲ - پانویس


 
۱. جواهر الکلام، ج۱۹، ص۱۴۵.    
۲. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۷۲، کتاب الحج، القول فی واجبات منی، مسالة۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۳. جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۶۱.    
۴. جواهر الکلام، ج۲۰، ص۴۶۷.    
۵. مفتاح الکرامة، ج۸، ص۱۸.
۶. مفتاح الکرامة، ج۸، ص۱۸.
۷. مهذّب الاحکام، ج۲۴، ص۴۹.
۸. جواهر الکلام، ج۳۰، ص۳۲۲.    
۹. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۱۴، کتاب النکاح، القول فی العیوب الموجبة لخیار الفسخ و التدلیس، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۰. جواهر الکلام، ج۳۲، ص۱۷۱.    
۱۱. جواهر الکلام، ج۳۲، ص۲۱۲.    
۱۲. جواهر الکلام، ج۳۳، ص۱۲۰.    
۱۳. جواهر الکلام، ج۴۲، ص۳۷۵.    
۱۴. جواهر الکلام، ج۴۳، ص۲۶۶-۲۶۸.    
۱۵. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۱، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۶. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۱، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۷. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۱، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۸. موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۲، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۳ - منبع



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۳۳۷.    
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    






آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.