زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

اخته




اخته (خصیّ) در دو معنای بی‌خایه و تخم کشیده به کار رفته است. از آن در باب‌های حج، تجارت، نکاح، ظهار، ایلاء، صید و ذباحه، قصاص و دیات سخن گفته شده است.


۱ - احکام اخته در ابواب فقهی


اخته در ابواب مختلفی از فقه کاربرد دارد که به آنها اشاره می‌شود:

۱.۱ - عدم کفایت حیوان اخته از قربان حج


حج: در حج، حیوان اخته از قربانی کفایت نمی‌کند.
[۱] جواهر الکلام، ج۱۹، ص۱۴۵.    

و «اگر غیر از خصیّ پیدا نشود بعید نیست که به همان اکتفا شود، اگرچه احتیاط (مستحب) آن است که بین آن خصیّ و بین حیوانی که کامل است در ذیحجه همین سال جمع نماید، و اگر ممکن نشد در سال آینده، و یا بین حیوان ناقص و روزه جمع کند. و اگر حیوان ناقصی که خصیّ نیست پیدا کند احتیاط (واجب) آن است که بین آن و حیوانی که کامل است در بقیه ماه ذیحجه جمع نماید، و اگر ممکن نشد در سال آینده. و احتیاط کامل آن است که بین آن دو حیوان و روزه جمع کند.»
[۲] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۷۲، کتاب الحج، القول فی واجبات منی، مسالة۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۱.۲ - طواف نساء اخته


طواف نساء بر اخته نیز واجب است.
[۳] جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۶۱.    
[۴] جواهر الکلام، ج۲۰، ص۴۶۷.    


۱.۳ - اخته کردن انسان و حیوان


تجارت: اخته کردن انسان، حرام
[۵] مفتاح الکرامة، ج۸، ص۱۸.
و اخته کردن حیوان مکروه است؛ هر چند فتوا به حرمت آن، از برخی قدما نقل شده است.
[۶] مفتاح الکرامة، ج۸، ص۱۸.


۱.۴ - نگاه کردن اخته به نامحرم


نکاح: نگاه کردن به نامحرم بر اخته نیز حرام است.
[۷] مهذّب الاحکام، ج۲۴، ص۴۹.


۱.۵ - اخته از عیوب نکاح


به قول مشهور، اخته بودن از عیب‌های نکاح به شمار می‌رود و زن پس از آگاهی از آن، می‌تواند عقد ازدواج را فسخ کند.
[۸] جواهر الکلام، ج۳۰، ص۳۲۲.    

از عیوب مختص به مرد است: «خصاء و آن کشیدن بیضه‌ها یا کوبیدن آن‌ها است که زن می‌تواند درصورتی‌که قبل از عقد باشد و آن را نمی‌دانسته است به جهت آن عقد را فسخ نماید.»
[۹] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۱۴، کتاب النکاح، القول فی العیوب الموجبة لخیار الفسخ و التدلیس، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۱.۶ - محلل سه طلاقه بودن اخته


اخته در صورت داشتن توان بر آمیزش می‌تواند محلّل زن سه طلاقه باشد.
[۱۰] جواهر الکلام، ج۳۲، ص۱۷۱.    


۱.۷ - وجوب عده با آمیزش با اخته


عدّه: آمیزش اخته نیز سبب وجوب عدّه بر زن است.
[۱۱] جواهر الکلام، ج۳۲، ص۲۱۲.    


۱.۸ - ظهار و ایلاء اخته


ظهار و ایلاء: ظهار و ایلای اخته صحیح است.
[۱۲] جواهر الکلام، ج۳۳، ص۱۲۰.    


۱.۹ - قصاص آلت تناسلی سالم در برابر اخته


قصاص و دیات: آلت تناسلی مرد سالم، در مقابل آلت تناسلی اخته قصاص می‌شود.

۱.۱۰ - دیه آلت تناسلی اخته


دیۀ آلت تناسلی اخته نیز کامل است، مگر آن که اختگی با فلج بودن آلت تناسلی توأم باشد که در این صورت، قصاص ساقط است و دیۀ آن نیز به قول مشهور- بلکه به قول منسوب به همۀ متأخّران- یک سوم دیۀ کامل است.
[۱۳] جواهر الکلام، ج۴۲، ص۳۷۵.    
[۱۴] جواهر الکلام، ج۴۳، ص۲۶۶-۲۶۸.    

در تحریرالوسیله آمده است: «در حشفه و بیشتر از آن اگرچه چیزی از ذکر نماند درصورتی‌که با یک قطع کردن باشد دیه کامل است. و بین ذکر جوان و پیرمرد و بچه و خصی خلقتی و کسی که بیضه‌هایش کشیده شده یا بیضه‌هایش کوبیده شده و غیر آن، درصورتی‌که موجب فلج نباشد، فرقی نیست.»
[۱۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۱، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
و «اگر قسمتی از حشفه را قطع نماید دیه‌ مقطوع به نسبت دیه از مساحت حشفه، حساب می‌شود، نه مساحت همه ذکر.»
[۱۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۱، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
و «اگر حشفه را قطع نماید و دیگری - یا همان شخص به قطع کردن دیگری - بقیه آن را قطع نماید، پس دیه برای قطع حشفه و حکومت برای قطع باقی مانده است. و اگر کسی قسمتی از حشفه و دیگری بقیه حشفه را قطع نماید بر هر یک از آن‌ها به‌حساب مساحت است.»
[۱۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۱، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
و «اگر قسمتی از حشفه را قطع کند و دیگری ذکر را به‌طوری قطع کند که چیزی از آن نماند، پس در قطع قسمتی از حشفه به مساحت حساب می‌شود و در قطع باقی مانده، چند وجه است: حکومت، یا حساب نسبت به حشفه و حکومت در باقی مانده، یا دیه کامل؟ اوجه آن‌ها اولی است و احوط (استحبابی) آن‌ها آخری می‌باشد.»
[۱۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۲، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۲ - پانویس

 
۱. ↑ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۱۴۵.    
۲. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۴۷۲، کتاب الحج، القول فی واجبات منی، مسالة۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۳. ↑ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۶۱.    
۴. ↑ جواهر الکلام، ج۲۰، ص۴۶۷.    
۵. ↑ مفتاح الکرامة، ج۸، ص۱۸.
۶. ↑ مفتاح الکرامة، ج۸، ص۱۸.
۷. ↑ مهذّب الاحکام، ج۲۴، ص۴۹.
۸. ↑ جواهر الکلام، ج۳۰، ص۳۲۲.    
۹. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۳۱۴، کتاب النکاح، القول فی العیوب الموجبة لخیار الفسخ و التدلیس، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۰. ↑ جواهر الکلام، ج۳۲، ص۱۷۱.    
۱۱. ↑ جواهر الکلام، ج۳۲، ص۲۱۲.    
۱۲. ↑ جواهر الکلام، ج۳۳، ص۱۲۰.    
۱۳. ↑ جواهر الکلام، ج۴۲، ص۳۷۵.    
۱۴. ↑ جواهر الکلام، ج۴۳، ص۲۶۶-۲۶۸.    
۱۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۱، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۱، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۲، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۱، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۳، تحریرالوسیلة، ج۲، ص۶۲۲، کتاب الدیات، دیات الاعضاء، الخامس عشر، مسالة۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۳ - منبع


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۳۳۷.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : حج | دیدگاه های فقهی امام خمینی | فقه | نکاح | واژه شناسی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.