فاجعه کشتار حجاجفاجعه کشتار حجاج به کشتار حجاج عمدتا ایرانی در حج تمتع ۱۳۶۶ش در مراسم برائت از مشرکان اشاره دارد. در این فاجعه نیروهای عربستانی با حمله به این مراسم، حدود ۴۰۰ نفر از حجاج ایرانی، لبنانی، فلسطینی، پاکستانی، عراقی و دیگر کشورها به شهادت رساندند و حدود ۵۰۰۰ نفر مجروح و عده‌ای بیگناه نیز دستگیر شدند. این فاجعه که در دوران ملک فهد اتفاق افتاد، عکس‌العمل شدید مقامات ایرانی مخصوصا امام خمینی را در پی داشت و به دنبال آن روابط سیاسی ایران و عربستان قطع و اعزام حجاج متوقف شد. ۱ - نقش امام خمینی در احیای حج ابراهیمییکی از برجسته‌ترین آثار امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) احیاء حج ابراهیمی است؛ تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، به دلیل نگرش و وابستگی‌های حکام بلاد اسلامی، مراسم سالانه حج به دور از روح واقعی آن برگزار می‌شد. بیشتر مسلمانان در حالی مناسک حج را به جا می‌آوردند که از فلسفه تشریع این بزرگترین گردهمایی دینی سالانه در جهان غافل بودند. با آنکه بنا به نص آیه قرآن، حج کانون قیام مردم و بارزترین جلوه نمایش و اعلان برائت از مشرکین خوانده شده است، هیچگونه اثری از طرح جدی مشکلات جهان اسلام و برائت از مشرکین در آن دیده نمی‌شد، در حالی که در همان زمان جوامع اسلامی در سخت‌ترین شرایط قرار داشتند. ۲ - انقلاب اسلامی ایران و حجپس از پیروزی انقلاب، امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) با صدور پیامهای سالانه در مراسم حج بر وجوب توجه مسلمین به مسائل سیاسی جهان اسلام و برائت از مشرکین به عنوان رکن حج و بازگویی وظایف حجاج در این رابطه تاکید می‌کرد. به تدریج کنگره عظیم حج شکل واقعی خویش را بازیافت. همه ساله آیین برائت از مشرکین با حضور دهها هزار زائر ایرانی و شرکت مسلمانان انقلابی از کشورهای دیگر برگزار می‌شد و طی راهپیمایی با شکوهی، شعارهایی مبنی بر اعلان بیزاری از آمریکا، شوروی و اسرائیل به عنوان نمونه‌های بارز شرک و کفر جهانی و دعوت مسلمانان به اتحاد سر داده می‌شد و همزمان در ایام حج، گردهمایی‌هایی برای تبادل نظر بین مسلمین و چاره جویی مشکلات آنان برگزار می‌گردید. تاثیر فوق العاده این اقدامات سبب شد تا آمریکا فشار خویش را بر دولت سعودی برای جلوگیری از آن افزایش دهد. ۳ - برائت از مشرکین و کشتار حجاجروز جمعه، ششم ذیحجه سال ۱۴۰۷ هجری قمری یاد آور کشتار کبوتران خونین بالی است که به جرم برائت از مشرکان زمانه و بیزاری از شیطان بزرگ و اسرائیل غاصب، در سرزمین وحی به زمین افتادند. در این روز عوامل استکبار صفحه‌ای سیاه را در تاریخ ثبت کردند. [۱]
میردامادی، سید حسن، آن سوی حج خونین، ص۴۰-۱۲.
هنگامی که بیش از ۱۵۰ هزار زائر در خیابانهای مکه برای شرکت در مراسم برائت از مشرکین حرکت می‌کردند، مامورین مخفی و علنی دولت سعودی با آمادگی قبلی در حالیکه مجهز به انواع اسلحه سرد و گرم، باتون و گاز اشک آور و خفه کننده بودند، با مسدود نمودن محور اصلی حرکت جمعیت، به سرکوبی و کشتار و ضرب و شتم تظاهر کنندگان پرداختند. همچنین قطعات بزرگ سنگ، بطری و تکه‌های سیمانی از ساختمانهای مرتفع اطراف بر سر و شانه و پشت مردم بیگناه فرود می‌آمد و آنها را به زمین می‌انداخت. نیروهای امنیتی سعودی با چماق و چوبدستی وارد صفوف راهپیمایان شده و با خشونت تمام شروع به ضرب و شتم افراد می‌نمودند و چنان با شرارت این کار را انجام می‌دادند که گویی خشم و کینه در سینه تلنبار شده شان را حال فرو می‌نشانند. سعودی‌ها به این هم اکتفا نمی‌کردند و حجاجی را که از مهلکه گریخته بودند، جستجو کرده و به ضرب و شتم آنها می‌پرداختند و حتی به آمبولانس‌هایی که برای نقل و انتقال زخمی‌ها و کشته‌ها می‌آمدند، حمله ور می‌شدند. در این واقعه غم انگیز حدود ۴۰۰ نفر از حجاج ایرانی، لبنانی، فلسطینی، پاکستانی، عراقی و دیگر کشورها به شهادت رسیدند و حدود ۵۰۰۰ نفر مجروح و عده‌ای بیگناه نیز دستگیر شدند. آنها در نهایت مظلومیت به اتهام اینکه تکبیر گویان، برائت از مشرکین را اعلام می‌کردند، به خاک و خون کشیده شدند و مهمتر از این، حرمت حرم امن الهی در روز جمعه در ایام مبارک حج و در ماه حرام شکسته شد. ۴ - واکنش دولتها و ملتها به کشتار حجاجسعودیها فورا آثار جنایات خود را پاکسازی نموده و شروع به جنگ تبلیغاتی نمودند. عده‌ای از حکام سرسپرده عرب به سرعت و قبل از اینکه خون شهدا از خیابان‌ها شسته شود، تبریکات و پیامهای حمایت خود را از آل سعود مخابره کردند. افرادی مثل حسنی مبارک مصری، حسن مراکشی، حسین اردنی و صدام حسین و حتی رژیم صهیونیستی قبل از اینکه تمامی ماجرا را بشنوند، ایران را محکوم کردند! جهانیان در حالی که از این حرمت شکنی و نقض قداست حرم الهی که در سابقه ننگین آل سعود بارها تکرار شده است، بهت زده بود، تظاهراتهای اعتراض آمیزی را در نقاط مختلف از جمله پاکستان، ایران، فلسطین، مالزی، لندن، استکهلم، اوتاوا و... برگزار کرد. [۲]
بنگاش، ظفر، کشتار مکه و آینده حرمین، ترجمه هادی دبستانی، ص۵۰-۱۱.
ایران نیز سریعا روابط دیپلماتیک خود را با عربستان قطع نمود، در حالیکه آثار خشم امام خمینی (رحمة‌الله‌علیه) از این جسارت و اندوه عمیق ایشان از اینکه مصالح امت اسلامی و شرایط جهان اسلام مانع از اقدام عملی می‌شد، تا روزهای آخر عمر امام در کلام و پیامش آشکار بود. [۳]
انصاری، حمید، حدیث بیداری، ص۱۶۵-۱۶۰.
۵ - واکنش امام خمینی به کشتار حجاجایشان در یکی از پیامهای خود در این رابطه فرمود: «جنایت تاریخی شکستن احترام حرم امن الهی که دل مسلمانان متعهد جهان را آتش زد، چیزی نیست که تا ابد بشود آن را فراموش کرد یا ساکت بود...» . همچنین حضرت امام بارها در پیام خود این جنایت دشمنان اسلام را که به وسیله عمال سعودی آنها اجرا شده بود، تقبیح کردند و بر هوشیاری جهان اسلام در قبال این فاجعه و امثال آن تاکید کرده و فرمودند: «کشتار زائران خانه خدا، توطئه‌ای برای حفظ سیاست‌های استکبار و جلوگیری از نفوذ اسلام ناب محمدی است...» حضرت امام همچنین این حرکت مذبوحانه عمال سعودی را بهترین یاری و کمک برای نشان دادن مظلومیت ملت ایران و بهترین دلیل برای بی لیاقتی آل سعود جهت تصدی امور کعبه و حج دانسته و در پیامی که در تاریخ ۱۲ مرداد سال ۱۳۶۶ مصادف با ۷ ذیحجه سال ۱۴۰۷ هجری قمری خطاب به نماینده خود و سرپرست حجاج ایرانی صادر کرد، چنین فرمود: «آنها به دست خود اسباب افتضاح و رسوایی خود را فراهم نمودند... ما اگر می‌خواستیم به جهان اسلام ثابت کنیم که کعبه داران کنونی لیاقت میزبانی سربازان و میهمانان خدا را ندارند و جز تامین آمریکا و اسرائیل و تقدیم منافع کشورشان به آنها کاری از دستشان بر نمی‌آید، بدین خوبی نمی‌توانستیم بیان کنیم... و به این اندازه که کارگزاران بی اراده حاکمیت سعودی در این قساوت و بی رحمی عمل کردند، موفق نمی‌شدیم» حضرت امام (رحمة‌الله‌علیه) همچنین با تاکید بر شعار برائت و لزوم احیاء آن برای تحقق حج ابراهیمی این رکن رکین حج را با اهمیت دانسته و حج بی برائت را اصلا حج نمی‌داند و در پیامی که به مناسبت اولین سالروز کشتار حجاج در ۲۹ تیر سال۱۳۶۷ صادر نمودند، فرمودند: «حج تنها حرکات و اعمال و لفظها نیست. حج کانون معارف الهی است که از آن محتوای سیاست اسلام را در تمامی زوایای زندگی باید جستجو کرد... حج عرصه نمایش و آیینه سنجش استعدادها و توان مادی و معنوی مسلمانان است... مسلم حج بی روح و بی تحرک و قیام، حج بی برائت، حج بی وحدت و حجی که از آن هدم کفر و شرک برنیاید، حج نیست» ایشان همچنین برائت را دارای آثار سیاسی برای جهان اسلام دانسته و حماسه مردم فلسطین را تحقق شعار برائت میداند و در بخش دیگری از پیام خود در این رابطه می‌فرماید: «... و این تحقق همان شعار برائت است که ملت فلسطین در تظاهرات حج دوشادوش خواهران و برادران ایرانی خود فریاد رسای آزادی قدس را سر داده اند...». [۶]
سعادتمند، رسول، حج ابراهیمی در پیامهای امام خمینی، ص۱۷۵-۱۶۹.
۶ - پانویس
۷ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله «فاجعه کشتار حجاج»، تاریخ بازیابی ۹۵/۰۱/۱۶. |