شهدای محرابشهادت در محراب میراث ماندگار اولین شهید محراب امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب (علیه‌السلام) است. شهید محراب کسی است که در محراب نماز به شهادت رسیده است. ۱ - نام شهدای محرابشهدای محراب عبارتند از: ۱. امام علی بن ابی‌طالب؛ ۲. سید اسدالله مدنی تبریزی؛ ۳. سیدمحمدعلی قاضی طباطبایی؛ ۴. سیدعبدالحسین دستغیب؛ ۵. محمد صدوقی؛ ۶. اشرفی اصفهانی؛ ۷. سیدمحمدباقر حکیم. ۲ - امام علیشهادت در محراب میراث ماندگار اولین شهید محراب امیرالمؤمنین علی بن ابی‌طالب است که در سال چهلم هجری اتفاق افتاد و آن حضرت توسط یکی از خوارج به نام ابن ملجم مرادی (لعنة‌الله‌علیه) در مسجد کوفه در شب نوزدهم ماه رمضان هنگام اقامه نماز صبح ضربت خورده و در شب بیست و یکم ماه رمضان از دنیا رفت و مدت عمر شریفشان شصت و سه سال بود و در شهر نجف اشرف مدفون است. [۱]
شیخ مفید، محمد بن نعمان، الارشاد، ترجمه:رسولی محلاتی، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چاپ ششم، ۱۳۸۳ ش، ج ۱، ص ۱۱ ۱۳.
۳ - قاضی طباطباییشهید محراب آیت‌الله محمدعلی قاضی طباطبایی فرزند حاج سیدباقر در سال ۱۲۹۳ ش در شهر تبریز متولد شد. [۲]
نیکبخت، رحیم، صمد اسماعیل‌زاده، زندگانی و مبارزات آیت‌الله قاضی، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی؛ چاپ اول، ۱۳۸۰، ص ۹۳.
وی تحصیلات مقدماتی را در تبریز خواند و در سال ۱۳۵۹ ق راهی حوزه علمیه قم شد و از دروس آیات عظام؛ سید‌محمد حجت کوه‌کمری، بروجردی و امام خمینی کسب علم نمود. در سال ۱۳۶۹ ق از قم عازم حوزه علمیه نجف شد و در نزد فقهای نامی چون آیت‌الله کاشف الغطاء مشغول کسب علم و دانش شد. با آغاز نهضت اسلامی به رهبری حضرت امام خمینی، آیت‌لله قاضی رهبری و هدایت نهضت را در آذربایجان بر عهده گرفت، وی در این مدت چندین نوبت دستگیر، زندانی و تبعید شد.سرانجام شهید سید محمدعلی قاضی طباطبایی در شامگاه عید قربان و پس از اقامه آخرین نماز مغرب و عشاء در مسجد شعبان، در تاریخ ۱۰/۸/۵۸ به شهادت رسید. [۳]
خلخالی، علی ربانی، شهدای روحانیت شیعه، بی‌جا، چاپ اول، ۱۴۰۲ هـ.ق، ج ۱، ص ۳۶۳.
۴ - سیداسدالله مدنیشهید محراب آیت‌الله مدَنی تبریزی، وی به سال ۱۲۹۲ شمسی در شهر آذرشهر به دنیا آمد، نام پدرش میرعلی بود، [۴]
گلزار، صادق، شهید اخلاق و فضیلت، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۲ ش، ص ۲۰.
در دوران بلوغ به قم عزیمت کرد و پس از گذراندن درس‌های مقدماتی حدود چهار سال به تحصیل دروس منقول در محضر امام مشغول شد، پنج سال بعد به نجف اشرف عزیمت و تدریس و تحصیل خود را در آنجا شروع کرد.وی اولین کسی بود که در جریان انقلاب سال ۱۳۴۲ شمسی در نجف از امام تبعیت کرد و در انتشار تلگراف آیت‌الله حکیم به همین مناسبت نقش بسزایی داشت. در زمان حکومت عبدالناصر تحت نظر ایشان عده‌ای از علمای نجف برای افشاگری چهره طاغوت در ایران به امر امام جهت تدریس علوم دینی به خرم‌آباد رفت و حوزه علمیه کمالیه در آنجا با تلاش وی تأسیس شد. وی در این مدت به مبارزات سیاسی خود ادامه داد و در این راه بارها، دستگیر و تبعید شد. بعد از پیروزی انقلاب، آیت‌الله مدنی از سوی مردم همدان به نمایندگی مجلس خبرگان انتخاب شد و بعد از شهادت آیت‌الله قاضی طباطبایی از سوی امام خمینی به سمت امام جمعه و نماینده امام در تبریز منصوب شد. [۵]
خلخالی، علی ربانی، شهدای روحانیت شیعه، بی‌جا، چاپ اول، ۱۴۰۲ هـ.ق، ج ۱، ص ۵۷۲.
شهید مدنی بعداز ظهر روز جمعه، بیستم شهریور سال ۱۳۶۰ ش پس از آنکه خطبه‌های نماز جمعه به پایان رسید در سن ۶۷ سالگی توسط منافقین به شهادت رسید. [۶]
گلزار، صادق، شهید اخلاق و فضیلت، قم، مؤسسه بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۳۸۲ ش، ص ۲۷.
۵ - عبدالحسین دستغیبشهید محراب، آیت‌الله عبدالحسین دستغیب، وی به سال ۱۲۸۸ ش در شیراز در خانواده آیت‌الله سیدمحمدتقی عالم بزرگ فارس متولد شد. در ۱۲ سالگی پدرش را از دست داد و از آن تاریخ به بعد سرپرستی خانواده را به عهده گرفت. وی پس از اتمام دروس سطح به منظور ادامه تحصیلات راهی نجف اشرف شد و پس از هفت سال موفق به کسب درجه اجتهاد از مراجعی چون آیت‌الله آقا ضیاء عراقی، و آیت‌الله سید‌ابوالحسن اصفهانی گردید. سپس به شیراز مراجعت کرده و در مدت اقامتش به سرپرستی حوزه علمیه و تربیت طلاب و ارشاد مردم اشتغال داشت و در کنار تعلیم و تربیت از مبارزه سیاسی با رژیم دست‌نشانده پهلوی غافل نبود و در این راه از سال ۴۲ تا ۵۷ چندین نوبت دستگیر، زندانی و تبعید شد. این مجتهد مجاهد در حرکت دادن به مبارزات مردم مسلمان فارس علیه رژیم شاه نقش بسیار مهم و مؤثری داشت، افشاگری‌های بی‌پروا و به موقع او، حرکت‌های اسلامی مردم فارس را عمق بیشتری می‌بخشید. وی پس از پیروزی انقلاب اسلامی از طرف امام خمینی به سمت نماینده ایشان و امام جمعه شیراز منصوب شد تا اینکه در روز بیستم آذر ماه سال ۱۳۶۰ هنگام رفتن به نماز جمعه به شهادت رسید. [۷]
خلخالی، علی ربانی، شهدای روحانیت شیعه، بی‌جا، چاپ اول، ۱۴۰۲ هـ.ق، ج ۱، ص ۵۷۹ ـ ۵۸۱.
[۸]
خرمشاهی، بهاء‌الدین، دانشنامه قرآن، تهران، انتشارات دوستان؛ چاپ اول، ۱۳۷۷ ش، ج ۱، ص ۱۰۵۳ و ۱۰۵۶.
۶ - محمد صدوقیپنجمین شهید محراب، آیت‌الله محمد صدوقی، در سال ۱۳۲۷ هـ. ق دیده به جهان گشود. وی در سال ۱۳۴۹ ق به حوزه علمیه قم عزیمت نمود و به تحصیل و تدریس علوم پرداختند، از همان ابتدا، آشنایی وی با امام خمینی آغاز شد. وی در دورانی که فدائیان اسلام مبارزات مسلحانه خود را علیه رژیم دیکتاتور شاه آغاز نمودند، حمایت‌های بسیار نمود. شهید صدوقی، کسی بود که وقتی رضاخان قلدر در شهریور ۱۳۲۰ با ماشین مخصوص خود از ایران فرار می‌کند و در سر راه خود در یکی از دهات اطراف قم، به باغی که آیت‌الله صدوقی در آن اقامت داشته‌اند، برای استراحت وارد می‌شود که این شهید، آن خائن را با خفت و خواری از باغ بیرون می‌کند. شهید صدوقی در حدود ۱۳۷۰ هـ.ق، بنا به خواهش مراجع عظام قم، برای رهبری مردم خطه کویر و جنوب به استان یزد می‌رود و با شروع نهضت عظیم در سال‌های ۴۱ و ۴۲ بعد از آن، مبارزات سیاسی خود را ادامه می‌دهند. شهید صدوقی را به جرأت می‌توان سرسخت‌ترین و پر‌قدرت‌ترین مخالفان خطوط انحراف، ارتجاعی و ملی‌گرایی و لیبرالیسم و امثال اینها دانست. سرانجام شهید صدوقی در دهم ماه مبارک رمضان مطابق با یازدهم تیرماه ۱۳۶۱ پس از ادای نماز جمعه به دست منافقان به شهادت رسید. [۹]
خلخالی، علی ربانی، شهدای روحانیت شیعه، بی‌جا، چاپ اول، ۱۴۰۲ هـ.ق، ج ۲، ص ۵۸۳ ـ ۵۸۵.
۷ - عطاءالله اشرفی اصفهانیشهید محراب،آیت‌الله عطاءالله اشرفی اصفهانی در سال ۱۲۷۹ ش در خمینی شهر، اصفهان متولد شد. وی مقدمات را در اصفهان و بعد رهسپار قم گردید و از محضر آیات عظام، خوانساری، حجت و صدر کسب علم نمود. وی در سال ۱۳۳۴ ش برای نشر معارف اسلامی به باختران هجرت نمود. و مبارزات سیاسی خود را علیه رژیم شاه شروع کرد، و بارها در این راه دستگیر و زندانی شد. وی بعد از پیروزی انقلاب اسلامی از سوی امام خمینی در سال ۱۳۵۸ ش به امامت جمعه شهر باختران (کرمانشاه) منصوب شدند. وی در سال ۱۳۶۰ روز ۲۲ ماه مبارک رمضان در حال رفتن به مسجد جهت اقامه نماز ظهر توسط منافقان به شهادت رسیدند. [۱۰]
خلخالی، علی ربانی، شهدای روحانیت شیعه، بی‌جا، چاپ اول، ۱۴۰۲ هـ.ق، ج ۲، ص ۶۲۲ ـ ۶۲۶.
۸ - محمدباقر حکیمشهید محراب آیت‌الله سید محمدباقر حکیم در سال ۱۳۵۸ (ه. ق) در نجف اشرف در خانواده ایی مذهبی و اهل علم، بدنیا آمد . پدرش سید محسن حکیم، مدتها به عنوان مرجع جهان تشیع محسوب می‌شد. دروس مقدماتی را نزد عالمانی از خاندان خود همچون: سید محمدسعید حکیم و دروس سطح را نزد آیت‌الله سید محمدباقر صدر و آیت‌الله سید محمدحسین حکیم فرا گرفت مدتهای زیادی و تا هنگام شهادت آیت‌الله صدر، ملازم وی بود و از محضر ایشان استفاده‌های فراوانی نمود. به گونه ایی که به مبانی فکری او در اصول و فقه و فلسفه تسلط کافی پیدا کرد. پس از مدتی در درس آیت‌الله خویی شرکت و از محضر ایشان استفاده نمود مدت ده سال علوم قرآن را در دانشکده اصول دین، دانشگاه بغداد تدریس نمود، آنگاه به شهر قم مهاجرت کرده و مشغول تدریس و تالیف شد. پس از حمله نیروهای امریکایی به عراق و سقوط رژیم بعث در ۱۳۸۲ش، در ۲۱ اردیبهشت همان سال به عراق بازگشت و در نجف اقامت گزید، اما در ۷ شهریور ۱۳۸۲ پس از امامت نماز جمعه و هنگام خروج از صحن نجف‌اشرف، در انفجار اتومبیل بمب‌گذاری شده به شهادت رسید. ۹ - پانویس
۱۰ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «شهدای محراب»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۱۲/۰۲. رده‌های این صفحه : شهدای انقلاب اسلامی | علمای شیعه
|