شرفشرف در اصل به معنای بلندی مکان است که به جهت تشبیه بلندی معنوی به بلندی مکانی به شخص برزوگوار، شریف اطلاق می‌شود. ۱ - تعریف شرفشرف در اصل به معنای بلندی و مکان بلند است؛ از این رو، به جهت تشبیه بلندی معنوی به بلندی مکانی، به فردِ بلند مرتبه و بزرگوار، شریف اطلاق شده است.از احکام مرتبط با آن در بابهای بسیاری، نظیر طهارت، صلات، حج، زکات، وکالت، نکاح و قضاء سخن گفته‌اند. ۲ - شریف از صفات خداوندشریف از صفات خداوند متعال است؛ زیرا همه علو و بلندمرتبگی از آن او است و او بلند مرتبه ترین است؛ چنان که در مرحله بعد صفت اولیای او می‌باشد. [۳]
من لایحضره الفقیه، شیخ صدوق ،ج۲، ص۶۱۵.
۳ - موارد اطلاق شریفصفت شریف به کسی که دارای مال و ثروت است یا نزد مردم موقعیت و منزلت ممتاز اجتماعی دارد اطلاق می‌شود. بنابر این، شریف هم به کسی که از شرف الهی و آخرتی برخوردار است اطلاق می‌گردد و هم به کسی که دارای شرف دنیوی است. از سوی دیگر، عنوان شریف گاه صفت زمان واقع می‌شود، گاه مکان و گاهی کلام. ۴ - احکام شرفحکم: بر هریک از شخص و زمان و مکان به لحاظ اتصاف به شرف احکامی به شرح ذیل مترتب است. ۴.۱ - احکام شرف در شخص شریفبه قول مشهور، دوبار نمازگزاردن بر یک جنازه مکروه است؛ لیکن به تصریح گروهی، تکرار نماز بر میت دارای فضل و شرف آخرتی کراهت ندارد. [۸]
التنقیح (الطهارة)، ج۹، ص۱۳۵-۱۳۸.
تزیین قبر، ساختن بنا بر قبر و نیز تجدید بنای آن مکروه است، مگر قبور اهل فضل و شرف اخروی. به فقیری که به جهت شرافتش خانه و خدمتکار دارد، زکات داده می‌شود. گرامی داشتن انسان کریم و شریف مستحب است. شرط وجوب حج استطاعت است. در تحقق استطاعت اموری، از جمله داشتن مرکب دخیل است. مرکب باید به لحاظ توانایی و ناتوانی حج گزار مناسب باشد. در اینکه به لحاظ برخورداری وی از شرافت و عدم آن نیز باید مناسب وی باشد یا نه، اختلاف است. [۱۲]
معتمد العروة، ج۱، ص۸۷.
مستحب است افراد شریف در منازعات برای خود وکیل بگیرند. بر شوهر واجب است برای زوجه‌ای که به اقتضای شرافت و موقعیت خانوادگی و اجتماعی استحقاق داشتن خدمتکار دارد، خدمتکار بگیرد. ۴.۲ - احکام شرف در زمان و مکان شریفبرخی زمانها، مانند روز جمعه؛ اعیاد غدیر، قربان، و فطر؛ ماه رمضان و ماههای حرام دارای شرافت و حرمتی ویژه اند؛ چنان که برخی مکانها، همچون مشاهد مشرفه، حرم و مساجد، بویژه مسجد الحرام از شرافت و حرمت ویژه‌ای برخوردارند. از این رو، در این زمانها و مکانها اعمال خاصی وارد شده و ارتکاب گناه در این زمانها و مکانها کیفر بیشتر و شدیدتری دارد و در خصوص ماههای حرام، مقدار دیه افزایش می‌یابد. به قول برخی، وضو گرفتن و به قول برخی دیگر، غسل کردن برای ورود به هر مکان شریف، مستحب است. به خاک سپردن ميّت در شریف‌ترین مکانها، همچون مکه و مدینه و مشاهد مشرفه مستحب است. خواندن شعر در برخی مکانها و زمانهای شریف، مانند مسجد، روز جمعه و ماه رمضان مکروه است، مگر اشعاری که مفاد آنها حکمت، موعظه، مدح و مصیبت اهل بیت علیهم السّلام باشد. افضل آن است که استخاره در زمانها و مکانهای شریف انجام گیرد. تغلیظ در قسم بر حاکم مستحب است. تغلیظ در قسم با قسم دادن در زمان یا مکان شریف تحقق می‌یابد. بنابر قول به وجوب احضار طرف دعوا به دادگاه، از برخی قدما، استثنای اهل شرف، از این حکم نقل شده است. ۵ - پانویس۶ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۴، ص۶۶۱-۶۶۳. رده‌های این صفحه : اخلاق اسلامی | فضائل اخلاقی
|