سراب در بیابان (قرآن)

---

خداوند اعمال کفار را به سراب تشبیه می‌کند که هیچ حقیقتی نداشته و غایت و هدفی که بدان منتهی شود ندارد.

۱ - انسان تشنه در بیابان

---

آب پنداشتن سراب در بیابان، پندار انسان تشنه است:
والذین کفروا اعمــلهم کسراب بقیعة یحسبه الظمـان ماء حتی اذا جاءه لم یجده شیـا ووجد الله عنده فوفیه حسابه والله سریع الحساب. «و كسانى كه کفر ورزيدند كارهايشان چون سرابى در زمينى هموار است كه تشنه آن را آبى مى‌پندارد تا چون بدان رسد آن را چيزى نيابد و خدا ا نزد خويش يابد و حسابش را تمام به او دهد و خدا زودشمار است»
(«قیعه» به زمین هموار و گسترده بدون کوه و جنگل گفته می‌شود.)

۲ - دیدگاه تفسیر المیزان

---

کلمه ( سراب ) به معنای لمعان و برقی است که در بیابانها از دور به شکل لمعان آب به نظر می‌رسد، ولی حقیقتی ندارد، یعنی آب نیست. و کلمه (قیع و قاع) به معنای سر زمین‌های مسطح است، و مفرد آنها قیعه و قاعه است، مانند کلمات تینه و تمره ، که مفرد تین و تمرند. و کلمه (ظمان) به معنای عطشان است.
تشبیه اعمال غیر مؤ منین به سرابی که تشنه آن را آب می‌پندارد و نکاتی که این تشبیه افاده می‌کند.
بعد از آنکه خدای سبحان نام مؤمنین را برد و ایشان را توصیف کرد به اینکه در خانه‌هایی معظم ذکر خدا می‌کنند و تجارت و بیع ، ایشان را از یاد خدا غافل نمی‌سازد، و خدا که نور آسمانها و زمین است ایشان را به این خاطر، به نور خود هدایت می‌کند و به نور معرفت خود گرامی می‌دارد اینک در این آیه نقطه مقابل مؤمنین یعنی کفار را یادآوری کرده، اعمالشان را یکبار به سراب تشبیه می‌کند که هیچ حقیقتی نداشته و غایت و هدفی که بدان منتهی شود ندارد، و بار دیگر توصیف می‌کند به اینکه همچون ظلمت‌های روی هم افتاده است، به طوری که هیچ راه برای نور در آنها نیست، به کلی جلو نور را می‌گیرد.

۳ - پوچی اعمال کافران

---

آیه ۳۹ سوره نور سراب در بیابان، را تمثیلی برای پوچی اعمال کافران آورده است:
والذین کفروا اعمــلهم کسراب بقیعة یحسبه الظمـان ماء حتی اذا جاءه لم یجده شیـا ووجد الله عنده فوفیه حسابه والله سریع الحساب. « و كسانى كه كفر ورزيدند كارهايشان چون سرابى در زمينى هموار است كه تشنه آن را آبى مى‌پندارد تا چون بدان رسد آن را چيزى نيابد و خدا را نزد خويش يابد و حسابش را تمام به او دهد و خدا زودشمار است. »

۴ - پانویس

---