جواهراتسنگهای گران‌بها، مانند یاقوت، زمرد و الماس را جواهر گویند. از احکام آن در بابهای طهارت، صلات، خمس و حج سخن گفته‌اند. ۱ - پوشیدن طلای زرد برای مردانمطابق با قواعد شرعی، همان‌گونه که در استفتائات امام خمینی آمده است، «پوشیدن طلای زرد بر مردان حرام است و طلای سفید اشکال ندارد.» پس استفاده مرد از حلقه ازدواج از جنس طلای سفید (پلاتین) «مانع ندارد.» و نماز با ساعت‌هایی ساخته شده با قاب طلا (ساعت جیبی یا مچی) «اگر در جیب باشد اشکال ندارد؛ ولی اگر به مچ بسته باشد نماز صحیح نیست.» و «روکش طلا اگر برای اصلاح دندان است نه زینت، مانع ندارد.» اگر از طلا و فلز دیگری آلیاژی درست شود که نسبت طلا به آن فلز کم باشد استعمال چنین آلیاژی به‌صورت مثلاً حلقه انگشتری برای مردان «اگر صدق طلا به آلیاژ مزبور نمی‌کند مانع ندارد.» «ولی اگر همان طلای متعارف باشد جایز نیست، هرچند رنگ آن تغییر کرده باشد.» ۲ - استعمال ظرف طلا و نقرهاستعمال ظرف‌های طلا و نقره در خوردن و آشامیدن و استفاده‌های دیگر مانند استعمال آنها در تطهیر از حدث و خبث و غیر این‌ها حرام است. و آنچه که حرام است عبارت است از عمل خوردن و یا آشامیدن در آنها و یا از آنها، و برداشتن خوردنی و آشامیدنی از آنها و خود خوردنی و آشامیدنی حرام نمی‌شود. بنابراین اگر در روز ماه رمضان از این ظرف‌ها غذای حلالی را بخورد، افطار به حرام نکرده است؛ اگرچه از جهت اینکه از آنها آشامیده مرتکب حرام شده است. این راجع به خوردن و آشامیدن و اما راجع به غیر خوردن و آشامیدن: آنچه حرام است استعمال این ظرف‌ها است، بنابراین اگر با مشت از آنها آب بردارد و وضو بگیرد، برداشتن آب، حرام ولی وضویش حرام نیست. و آیا برداشتن از آنها که مقدمه خوردن و آشامیدن است نیز به جهت حرام بودن هر نوع استعمال، حرام می‌باشد تا در خوردن و آشامیدن دو حرام باشد: یکی خوردن و آشامیدن و دیگری استعمال ظرف به‌واسطه برداشتن؟ مورد تامل و اشکال است؛ اگرچه حرام نبودن عنوان دوم (استعمال به‌واسطه برداشتن از آنها) خالی از قوت نیست. ۲.۱ - مراد از ظرفظاهراً مقصود از ظروف، آن چیزی است که در خوردن و آشامیدن و پختن و شستشو و خمیرگیری به کار گرفته می‌شود مانند کاسه و کوزه و جام‌ها و دیگ‌ها و پاتیل‌ها و آبخوری‌ها و طشت و سماور و قوری و فنجان، بلکه کوزه قلیان و نعلبکی و حتی قاشق بنابر احتیاط (واجب). بنابراین مانند سر قلیان و سر چپق و غلاف شمشیر و خنجر و چاقو و صندوق و جای دعا (حرز) و قاب ساعت و قندیل روشنایی و خلخال پا را اگرچه توخالی باشد، شامل نمی‌شود و شامل شدن آنها به‌مثل‌هاون و آتشدان و عوددان و ظروف عطریات و داروجات و تریاک و مانند این‌ها، مورد تردید و اشکال است، پس نباید احتیاط ترک شود. ۳ - تیمم بر سنگهای معدنیبنابر دیدگاه بسیاری از فقها، عقیق، فیروزه و دیگر سنگهای معدنی جزء زمین به شمار نمی‌روند؛ از این رو، تیمّم و سجده بر آنها صحیح نیست. ۴ - حکم تعلق خمس به جواهراتبه جواهر استخراج شده از معدن و یا استحصال شده از دریا با غواصی خمس تعلّق می‌گیرد. ۵ - رمی جمره با جواهردر کفایت رمی جمره با جواهر اختلاف است. ۶ - پانویس۷ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۱۳۵. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |