بندار بن حسین شیرازیبُنداربن حسین شیرازی، از بزرگان صوفیه قرن چهارم بود. ۱ - شناخت اجمالیدر منابع نام کامل او را بُنداربن حسین بن محمدبن مهلَّب شیرازی، و کنیه اش را ابوالحسین آورده اند. وی متولّد شیراز و ساکن ارّجان بوده است. [۱]
احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ج۱۰، ص۳۸۴، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۲]
محمد بن حسین سلمی، طبقات الصوفیة، ج۱، ص۴۶۷، چاپ نورالدین شریبه، قاهره ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۳]
عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۲۳۰، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.
تاریخ تولدش مشخص نیست. به نوشته برخی منابع عالم به اصول قوم بوده و در علوم حقایق زبانی نیکو داشته است. [۴]
احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، ج۱۰، ص۳۸۴، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷.
[۵]
محمد بن حسین سلمی، طبقات الصوفیة، ج۱، ص۴۶۷، چاپ نورالدین شریبه، قاهره ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۶]
عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۲۳۰، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.
۲ - دیدار با شبلیابن عساکر [۷]
ابن عساکر، تبیین کذب المفتری فیما نسب الی الامام ابی الحسن الاشعری، ج۱، ص۱۷۹ـ۱۸۱، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
وی را خادم ابوالحسن اشعری معرفی کرده و ماجرای دیدار وی را با شبلی (متوفی ۳۳۴) حکایت کرده است. به نوشته همو [۸]
ابن عساکر، تبیین کذب المفتری فیما نسب الی الامام ابی الحسن الاشعری، ج۱، ص۱۷۹ـ۱۸۱، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
پدر بندار او را برای تجارت به بغداد فرستاد. گذر او به مجلس شبلی افتاد، کلام شبلی در او اثر کرد و به امر او همه اموال خود را در راه خدا بخشید. بندار شاگرد شبلی بود [۹]
عبدالله بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، ج۱، ص۵۰۱، چاپ سرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ ش.
[۱۰]
عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۲۳۰ـ۲۳۱، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.
و شبلی به او ارج می‌نهاد. [۱۱]
عبدالله بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، ج۱، ص۵۰۱، چاپ سرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ ش.
[۱۲]
عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۲۳۱، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۱۳]
ابن عساکر، تبیین کذب المفتری فیما نسب الی الامام ابی الحسن الاشعری، ج۱، ص۱۷۹، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
[۱۴]
محمد بن حسین سلمی، طبقات الصوفیة، ج۱، ص۴۶۷، چاپ نورالدین شریبه، قاهره ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
وی با جعفر حَذّا نیز صحبت داشته و او را برتر از شبلی دانسته است. [۱۵]
عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۲۳۱، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۱۶]
عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۲۴۳، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۱۷]
معین الدین جنیدبن محمود جنید شیرازی، شَدُّالازار فی حَطّ الاوزار عن زوّار المزار، ج۱، ص۲۲۵ـ۲۲۶، چاپ محمد قزوینی و عباس اقبال، تهران ۱۳۲۸ ش.
ابن خفیف شاگرد وی بوده است. [۱۸]
عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۲۳۱، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۱۹]
عبدالله بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، ج۱، ص۵۰۱، چاپ سرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ ش.
۳ - وفاتبندار در ۳۵۳ در ارجان وفات یافت [۲۰]
ابن عساکر، تبیین کذب المفتری فیما نسب الی الامام ابی الحسن الاشعری، ج۱، ص۱۸۱، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
و شیخ ابوزُرعه طبری وی را غسل داد. [۲۱]
ابن عساکر، تبیین کذب المفتری فیما نسب الی الامام ابی الحسن الاشعری، ج۱، ص۱۷۹، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴.
[۲۲]
محمد بن حسین سلمی، طبقات الصوفیة، ج۱، ص۴۶۷، چاپ نورالدین شریبه، قاهره ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۲۳]
عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، ج۱، ص۲۳۱، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش.
[۲۴]
عبدالله بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، ج۱، ص۵۰۱، چاپ سرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ ش.
۴ - انواع سماعبندار سماع را بر سه گونه دانسته است: سماع به طبع، سماع به حال و سماع به حقّ؛ [۲۵]
سماع به حقّ آن است که مستمع را به فنا از صفات بشری و درک توحید و شهود واردات الهی می‌رساند، عبدالله بن علی ابونصر سَرّاج، کتاب اللُّمَع فی التصوف، چاپ نیکلسون، لیدن ۱۹۱۴.
[۲۶]
عبدالله بن علی ابونصر سَرّاج، کتاب اللُّمَع فی التصوف، ج۱، ص۲۷۸ـ۲۷۹، چاپ نیکلسون، لیدن ۱۹۱۴.
[۲۷]
محمد بن محمد غزالی، کیمیای سعادت، ج ۱، ص ۴۷۵،چاپ حسین خدیو جم، تهران ۱۳۶۴ ش.
[۲۸]
محمد بن محمد غزالی، کیمیای سعادت، چاپ حسین خدیو جم، تهران ۱۳۶۴ ش.ج ۱، ص۴۷۷ـ۴۷۸؛
[۲۹]
محمد بن محمد غزالی، کیمیای سعادت، ج ۱، ص۴۸۰،چاپ حسین خدیو جم، تهران ۱۳۶۴ ش.
به نوشته روح الجنان، بندار تصانیفی داشته و تفسیر او مشهور بوده است. [۳۰]
عبداللطیف بن روزبهان ثانی، روح الجنان فی سیرة الشیخ روزبهان، ج۱، ص۲۹۹، در روزبهان نامه، چاپ محمدتقی دانش پژوه، تهران ۱۳۴۷ ش.
۵ - فهرست منابع(۱) ابن عساکر، تبیین کذب المفتری فیما نسب الی الامام ابی الحسن الاشعری، بیروت ۱۴۰۴/۱۹۸۴. (۲) عبدالله بن علی ابونصر سَرّاج، کتاب اللُّمَع فی التصوف، چاپ نیکلسون، لیدن ۱۹۱۴. (۳) احمد بن عبدالله ابونعیم، حلیة الاولیاء و طبقات الاصفیاء، بیروت ۱۳۸۷/۱۹۶۷. (۴) عبدالله بن محمد انصاری، طبقات الصوفیه، چاپ سرور مولائی، تهران ۱۳۶۲ ش. (۵) عبدالرحمان بن احمد جامی، نفحات الانس، چاپ محمود عابدی، تهران ۱۳۷۰ ش. (۶) معین الدین جنیدبن محمود جنید شیرازی، شَدُّالازار فی حَطّ الاوزار عن زوّار المزار، چاپ محمد قزوینی و عباس اقبال، تهران ۱۳۲۸ ش. چاپ مجدد تهران ۱۳۶۶ ش؛ (۷) محمد بن حسین سلمی، طبقات الصوفیة، چاپ نورالدین شریبه، قاهره ۱۴۰۶/۱۹۸۶. (۸) عبداللطیف بن روزبهان ثانی، روح الجنان فی سیرة الشیخ روزبهان، در روزبهان نامه، چاپ محمدتقی دانش پژوه، تهران ۱۳۴۷ ش. (۹) محمد بن محمد غزالی، کیمیای سعادت، چاپ حسین خدیو جم، تهران ۱۳۶۴ ش. ۶ - پانویس
۷ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بُنداربن حسین شیرازی»، شماره۱۸۳۴. |