انسان و جنیان (قرآن)جن به معنای نوعی از مخلوقات خداست که از حواس ما مستورند، و قرآن کریم وجود چنین موجوداتی را تصدیق کرده، جنیان با انسانها ارتباط داشتند، و انسانها از آنها استفاده می‌کردند. ۱ - استفاده از جنانسان امکان استفاده از جنیان را داشتند. ویوم یحشرهم جمیعـا یـمعشر الجن قد استکثرتم من الانس وقال اولیاؤهم من الانس ربنا استمتع بعضنا ببعض وبلغنا اجلنا الذی اجلت لنا قال النار مثوکم خــلدین فیها الا ما شاء الله ان ربک حکیم علیم. «در آن روز که (خدا) همه آنها را جمع و محشور می‌سازد، (می گوید:) ای جمعیت شیاطین و جن! شما افراد زیادی از انسانها را گمراه ساختید! دوستان و پیروان آنها از میان انسانها می گویند: «پروردگارا! هر یک از ما دو گروه (پیشوایان و پیروان گمراه) از دیگری استفاده کردیم (ما به لذات هوس آلود و زودگذر رسیدیم و آنها بر ما حکومت کردند) و به اجلی که برای ما مقرر داشته بودی رسیدیم.» (خداوند) می گوید: «آتش جایگاه شماست جاودانه در آن خواهید ماند، مگر آنچه خدا بخواهد» پروردگار تو حکیم و داناست.» قل لـئن اجتمعت الانس والجن علی ان یاتوا بمثل هـذا القرءان لا یاتون بمثله ولو کان بعضهم لبعض ظهیرا. «بگو: «اگر انسانها و پریان (جن و انس) اتفاق کنند که همانند این قرآن را بیاورند، همانند آن را نخواهند آورد هر چند یکدیگر را (در این کار) کمک کنند.» ولسلیمـن الریح عاصفة تجری بامره الی الارض التی بـرکنا فیها وکنا بکل شیء عــلمین• ومن الشیـطین من یغوصون له ویعملون عملا دون ذلک وکنا لهم حـفظین. «و تندباد را مسخر سلیمان ساختیم، که بفرمان او بسوی سرزمینی که آن را پر برکت کرده بودیم جریان می یافت و ما از همه چیز آگاه بوده ایم. • و گروهی از شیاطین (را نیز مسخر او قرار دادیم، که در دریا) برایش غواصی می کردند و کارهایی غیر از این (نیز) برای او انجام می دادند و ما آنها را (از سرکشی) حفظ می کردیم.» وحشر لسلیمـن جنوده من الجن والانس والطیر فهم یوزعون. «لشکریان سلیمان، از جن و انس و پرندگان، نزد او جمع شدند آن قدر زیاد بودند که باید توقف می کردند تا به هم ملحق شوند.» قال عفریت من الجن انا ءاتیک به قبل ان تقوم من مقامک وانی علیه لقوی امین. «عفریتی از جن گفت: «من آن را نزد تو می آورم پیش از آنکه از مجلست برخیزی و من نسبت به این امر، توانا و امینم.» ولسلیمـن الریح غدوها شهر ورواحها شهر واسلنا له عین القطر ومن الجن من یعمل بین یدیه باذن ربه ومن یزغ منهم عن امرنا نذقه من عذاب السعیر. «و برای سلیمان باد را مسخر ساختیم که صبحگاهان مسیر یک ماه را می پیمود و عصرگاهان مسیر یک ماه را و چشمه مس (مذاب) را برای او روان ساختیم و گروهی از جن پیش روی او به اذن پروردگارش کار می کردند و هر کدام از آنها که از فرمان ما سرپیچی می کرد، او را عذاب آتش سوزان می چشانیم.» فسخرنا له الریح تجری بامره رخاء حیث اصاب• والشیـطین کل بناء وغواص. «پس ما باد را مسخر او ساختیم تا به فرمانش بنرمی حرکت کند و به هر جا او می خواهد برود! • و شیاطین را مسخر او کردیم، هر بنا و غواصی از آنها را!» وانه کان رجال من الانس یعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقـا. «و اینکه مردانی از بشر به مردانی از جن پناه می بردند، و آنها سبب افزایش گمراهی و طغیانشان می شدند.» ۲ - عامل زیادی گناهپناه بردن انسانها به جنیان، عامل زیاد شدن گناه و سرکشی آنان شد. وانه کان رجال من الانس یعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقـا. «و اینکه مردانی از بشر به مردانی از جن پناه می بردند، و آنها سبب افزایش گمراهی و طغیانشان می شدند.» (بر این اساس که ضمیر فاعلی «فزادوهم» به جن و ضمیر مفعولی «هم» به انس برگردد و معنای آیه چنین می‌شود: جنیان، موجب ازدیاد گناه و سرکشی آدمیان شدند.) ۳ - سبب افزایش گناهپناه بردن برخی انسانها به جن، سبب افزایش گناه و زشت کاری جنیان است. وانه کان رجال من الانس یعوذون برجال من الجن فزادوهم رهقـا. «و اینکه مردانی از بشر به مردانی از جن پناه می بردند، و آنها سبب افزایش گمراهی و طغیانشان می شدند.» (بر این اساس که ضمیر فاعلی «فزادوهم» به «رجال من الانس» و ضمیر مفعولی به «رجال من الجن» برگردد.) ۴ - ماده اولیه خلقتانسان با جنیان در ماده اولیه خلقت متفاوت هستند. ولقد خلقنا الانسـن من صلصـل من حما مسنون• والجان خلقنـه من قبل من نار السموم. «ما انسان را از گل خشکیده ای (همچون سفال) که از گل بد بوی (تیره رنگی) گرفته شده بود آفریدیم! • و جن را پیش از آن، از آتش گرم و سوزان خلق کردیم.» خلق الانسـن من صلصـل کالفخار• وخلق الجان من مارج من نار. «انسان را از گل خشکیده ای همچون سفال آفرید، • و جن را از شعله های مختلط و متحرک آتش خلق کرد!» ۴.۱ - مراحل آفرینش انساناز آیات مختلف قرآن و تعبیرات گوناگونی که درباره مبدا آفرینش انسان آمده به خوبی استفاده می شود که انسان در آغاز خاک بوده سپس با آب آمیخته شده، و به صورت گل در آمده و بعد به صورت "گل بدبو" (لجن) درآمد سپس حالت "چسبندگی" پیدا کرد و بعدا به صورت "خشکیده" درآمد، و حالت "صلصال کالفخار" به خود گرفت . این مراحل از نظر بعد زمانی چه اندازه طول کشید؟ و انسان در هر مرحله ای چقدر توقف کرد؟ و این حالتهای انتقالی تحت چه عواملی به وجود آمد؟ اینها مسائلی است که از علم و دانش ما مخفی است، و تنها خدا می داند و بس، آنچه مسلم است اینکه تعبیرات مزبور بیانگر یک واقعیت است که با مسائل تربیتی انسان پیوند مهمی دارد، و آن اینکه ماده اولیه انسان بسیار بی ارزش و بی مقدار، و از حقیرترین مواد روی زمین بوده، اما خداوند بزرگ از چنین ماده بی ارزشی چنان مخلوق پر ارزشی ساخت که گل سرسبد جهان آفرینش شد. ۴.۲ - آفرینش جن(و خلق الجان من مارج من نار). "مارج" در اصل از "مرج" (بر وزن مرض) به معنی اختلاط و آمیزش است، و در اینجا منظور اختلاط شعله های مختلف آتش می باشد، زیرا هنگامی که آتش شعله ور می شود گاه به رنگ سرخ، گاه به رنگ زرد، گاه به رنگ آبی، گاه به رنگ سفید درمی آید. بعضی گفته اند که معنی "تحرک" نیز در آن هست (از "امرجت الدابة" یعنی" حیوان را در چراگاه رها کردم" زیرا یکی از معانی "مرج" همان مرتع است). باز در اینجا دقیقا برای ما روشن نیست که آفرینش "جن" از این آتشهای رنگارنگ چگونه بوده است؟ همانگونه که خصوصیات دیگر آن نیز از طریق فجر صادق یعنی قرآن مجید و وحی آسمانی برای ما ثابت شده است، محدود بودن معلومات ما در برابر مجهولات هرگز به ما اجازه نمی دهد که این حقایق را انکار کنیم یا نادیده بگیریم، بعد از آن که از طریق وحی اثبات گردد، هر چند علم به آن راهی نیابد. ۵ - عدم قدرت به رؤیتانسانها به رؤیت جنیان به شکل اصلی آنها قادر نیستند. یـبنی ءادم لا یفتننکم الشیطـن کما اخرج ابویکم من الجنة ینزع عنهما لباسهما لیریهما سوءتهما انه یرکم هو وقبیله من حیث لا ترونهم انا جعلنا الشیـطین اولیاء للذین لا یؤمنون. «ای فرزندان آدم! شیطان شما را نفریبد، آن گونه که پدر و مادر شما را از بهشت بیرون کرد، و لباسشان را از تنشان بیرون ساخت تا عورتشان را به آنها نشان دهد! چه اینکه او و همکارانش شما را می بینند از جایی که شما آنها را نمی بینید (اما بدانید) ما شیاطین را اولیای کسانی قرار دادیم که ایمان نمی آورند.» (مقصود از «قبیله» جنود و پیروان شیطان از جنیان و شیاطین است گفته شده است که رؤیت شیاطین و جنیان از جانب انسانها فقط در عصر انبیا ممکن بوده است.) ۵.۱ - دشمن پنهانحساب شیطان و همکارانش از سایر دشمنان جدا است، "او و همکارانش شما را می بینند در حالی که شما آنها را مشاهده نمی کنید" و از چنین دشمنی باید سخت بر حذر بود! (انه یراکم هو و قبیله من حیث لا ترونهم). در حقیقت آنجا که تصور می کنید تنها خودتان هستید و خودتان، ممکن است آنها حضور داشته باشند، و براستی باید در برابر چنین دشمن ناپیدایی که لحظات حمله او را با دقت نمی توان پیش بینی کرد، همیشه آماده دفاع بود. ۶ - ارتباط میان انسان و جنامکان ارتباط و تعاون، میان انسان و جن وجود دارد. قل لـئن اجتمعت الانس والجن علی ان یاتوا بمثل هـذا القرءان لا یاتون بمثله ولو کان بعضهم لبعض ظهیرا. «بگو: «اگر انسانها و پریان (جن و انس) اتفاق کنند که همانند این قرآن را بیاورند، همانند آن را نخواهند آورد هر چند یکدیگر را (در این کار) کمک کنند.» ۷ - عجز و ناتوانینیروهای بشری و جنی، از آوردن مثل قرآن، به رغم تعاون با یکدیگر عاجز و ناتوان هستند. قل لـئن اجتمعت الانس والجن علی ان یاتوا بمثل هـذا القرءان لا یاتون بمثله ولو کان بعضهم لبعض ظهیرا. «بگو: «اگر انسانها و پریان (جن و انس) اتفاق کنند که همانند این قرآن را بیاورند، همانند آن را نخواهند آورد هر چند یکدیگر را (در این کار) کمک کنند.» ۸ - پانویس۹ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۹، ص۵۳۷، برگرفته از مقاله «انسان و جنیان». |