احادیث پیامبر در فضایل اهل بیتاحادیث رسول خدا درباره فضایل اهل بیت بسیار است. ۱ - کشتی نوحپیامبر اکرم فرمود: احبوا الله لما یغذوکم من نعمه و احبونی بحب الله واحبوا اهل بیتی لحبی [۱]
سنن ترمذی، ج۵، ص۶۶۴، م ۱۳۷۸۹.
[۲]
مستدرک حاکم، ج۳، ص۱۵۰.
[۳]
مستدرک حاکم، ج۲، ص۳۴۳.
[۴]
الصواعق المحرقه، باب ۱۱ مقصد دوم، ص۱۷۱.
[۵]
مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۶۸.
[۶]
جامع صفیر، ج۲، ص۵۳۳.
[۷]
تلخیص الذهبی و ینابیع الموده و تاریخ الخلفاء و...
و فرمود: انما مثل اهل بیتی فیکم مثل سفینه نوح فی قومه من رکبها نجی و من تخلف عنها غرق. [۸]
مستدرک، ج۲، ص۳۴۳.
[۹]
الصواعق المحرقه، باب ۱۱، ص۱۵۲.
[۱۰]
مجمع الزوائد، ج۹، ص۱۶۸.
[۱۱]
جامع سفیر، ج۲، ص۵۳۳، م ۸۱۶۲.
مثل اهل بیت من در میان شماهمانند کشتی نوح در میان قوم او است.هر کس در آن سوار شد، نجات پیدا کرد و هر که تخلف ورزید، در دریا غرق شد. ۲ - درب حطهو انما مثل اهل بیتی فیکم مثل باب حطه فی بنی اسرائیل من دخله غفرله؛ [۱۲]
مجمع الزوائد هیثمی، ج۹، ص۱۶۸.
مثل اهل بیت من در میان شما همانند درب حطه در بنی اسرائیل است. هر کس داخل در آن شود، مورد آمرزش قرار می‌گیرد. [۱۳]
مستدرک حاکم، ج۳، ص۱۲۸.
[۱۴]
جامع کبیر طبرانی و اصابه ابن حجر عسقلانی و کنزالعمال، ج۶، ص۱۵۵.
[۱۵]
المناقب خوارزمی، ص۳۶.
[۱۷]
ینابیع الموده، ج۱، ص۱۴۹.
[۱۹]
حلیه الاولیاء، ج۱، ص۸۶.
[۲۰]
تاریخ ابن عساکر، ج۲، ص۹۵.
در بحار از رسول خدا روایت شده است که فرمود «انا اهل بیت اختار الله عزّوجلّ لنا الاخره علی الدنیا»؛ ما اهل بیتی هستیم که خداوند برای ما آخرت را بر دنیا برگزیده است.۳ - ولایت علیدر همین کتاب می‌خوانیم که رسول خدا فرمود: «انا اهل بیت قد اذهب الله عناالفواحش ما ظهر منها و ما بطن»؛ ما اهل بیتی هستیم که خداوند فواحش وچیزهای ناپسند ظاهری و باطنی را از ما دور کرده است. و فرمود: من سره ان یحیا حیاتی و یموت مماتی و یسکن جنه عدن غرسها ربی فلیوال علیا من بعدی ولیوال و لیه و لیقتد باهل بیتی من بعدی، فانهم عترتی خلقوا من طینتی، و رزقوا فهمی و علمی، فویل للمکذبین بفضلهم من امتی القاطعین فیهم صلتی لا انا لهم الله شفاعتی. [۲۱]
مستصفی، ج۱، ص۱۳۶.
کسی که دوست دارد زندگی او بسان حیات من و مرگ او بگونه مرگ من باشد و سکونت گزیند در بهشت عدن، که پروردگارم درختان آن را غرس کرده است، از علی طرفداری کند ( ولایت علی رابپذیرد) و طرفدار طرفداران علی باشد و پس از من از اهل بیتم پیروی کند؛ زیراآنان عترت من هستند، از سرشت من خلق شده‌اند و از فهم و علم من برخودارند.وای بر آن گروه از امتم که برتری آنها را تکذیب می‌کنند و رشته ارتباط با من را قطع می‌کنند. خدا شفاعت مرا نصیب آنها نگرداند. ۴ - حدیث ثقلینحدیث ثقلین از طرق مختلفی نقل شده است که برخی از آنها را با متن حدیث می‌آوریم. زید بن ارقم از رسول خدا روایت کرده است که فرمود: «انی ترکت فیکم ما ان تمسکتم به لن تضلوا بعدی: کتاب الله حبل ممدود من السماء الی الارض وعترتی اهل بیتی و لن یفترقا حتی یردا علی الحوض فانظروا کیف تخلفوننی فیهما.» زید بن ثابت از آن بزرگوار روایت می‌کند که فرمود: «انی تارک فیکم خلیفتین کتاب الله حبل ممدود ما بین السماء و الارض (او ما بین السماء الی الارض) و عترتی اهل بیتی و انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض.» ۴.۱ - اجابت عزرائیلدر صحیح مسلم بن حجاج نیشابوری روایت شد که رسول خدا فرمود: «ایها الناس انا بشرمثلکم یوشک ان یاتینی رسول ربی فاجیب و انا تارک فیکم الثقلین اولهما کتاب الله فیه النور خذوا بکتاب الله و استمسکوا به فحث علی کتاب الله و رغب فیه ثم قال: و اهل بیتی اذکرکم الله فی اهل بیت، اذکرکم الله فی اهل بیتی، اذکرکم الله فی اهل بیتی». ای مردم، من همانند شما انسان هستم. نزدیک است فرستاده پروردگار ( عزرائیل ) بر من وارد شود (و مرا بخواند) و من اجابت کنم. من دو چیز سنگین و نفیس در میان شما می‌گذارم؛ نخست کتاب خدا که در آن نور وهدایت است. پس به آن عمل کنید. سپس رسول خدا بر عمل به قرآن بسیار تاکید و ترغیب کرد و فرمود: و اهل بیتم. در باره اهل بیتم شما را به یاد خدا می اندازم....» این جمله را سه مرتبه تکرار فرمود. ۴.۲ - علی مع الحق و الحق مع علیطبق نقلی دیگر حضرت فرمود: «... انی قد ترکت فیکم الثقلین احدهما اکبر من الاخر کتاب الله و عترتی فانظرواکیف تخلفوننی فیهما، فانهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض ثم قال: ان الله عزّوجلّ مولای و انا مولی کل مؤمن، ثم اخذ بید علی فقال: من کنت مولاه فهذا ولیه اللهم وال من والاه وعاد من عاداه؛ و قال: علی مع الحق و الحق مع علی یدور معه حیثما دار و قال: اللهم ادر الحق مع علی حیث ما دار؛ و قال: یا عمار، ان رایت علیا قد سلک وادیا و سلک الناس وادیا غیره فاسلک مع علی ودع الناس انه لم یدلک علی ردی و لن یخرجک من هدی. و قال له غیر مره: حربک حربی و سلمک سلمی.» [۲۲]
دلائل الصدق، ج۲، ص۳۰۳.
من در میان شما دو چیز گرانمایه باقی گذاردم که یکی از دیگری بزرگتر است. اینها کتاب خدا و عترت من است.پس بنگرید که پس از من، چگونه با این دو رفتار می‌کنید. این دو از هم جدا نمی شوند تا نزد حوض بر من وارد شوند. سپس فرمود: خداوند سرور من و من سرورهر مومنی هستم. آنگاه دست علی را گرفت و گفت: هر که من مولای او هستم، علی نیز مولای او است؛ خدایا، با دوستانش دوست باش؛ و گفت: علی با حق است و حق با او؛ هر جا علی برود، حق بر گرد او می‌چرخد؛ و گفت: خدایا حق را هر جا که علی می‌رود بر محور او بچرخان؛ و گفت: ای عمار، اگردیدی علی به راهی رفت و همه مردم به راه دیگر تو به راهی که علی رفته برو ومردم را واگذار؛ زیرا علی تو را به هیچ بدی راهنمایی نمی‌کند و از هیچ هدایتی منحرف نمی‌سازد؛ و بارها به علی گفت: جنگ با تو جنگ با من است و سازش با تو سازش با من. ۴.۳ - اتمام حجتو فرمود: «ایها الناس یوشک ان اقبض قبضا سریعا فینطلق بی و قد قدمت الیکم القول معذره الیکم الا انی مخلف فیکم کتاب ربی عزّوجلّ و عترتی اهل بیتی ثم اخذ بید علی فرفعها، فقال: هذا مع القرآن و القرآن مع علی لا یفترقان حتی یردا علی الحوض فاسالهما ما خلفت فیهما.» ای مردم، بزودی روانم از طرف خداوند شتابان قبض خواهد شد و از میانتان خواهم رفت. این سخن را، برای اتمام عذر و حجت ، با شما در میان نهادم؛ ولی بدانید که من پس از خود کتاب خدا و عترتم یعنی اهل بیتم را، به عنوان جانشین در بین شما قرار می‌دهم. سپس دست علی را گرفت و بالا برد و فرمود: این علی با قرآن است و قرآن با علی است، ازهم جدا نمی‌شوند تا در قیامت نزد حوض بر من وارد شوند. من از این دو، قرآن و علی، در باره آنچه که در آنها باقی نهادم، خواهم پرسید. و فرمود: «انی اوشک ان ادعی فاجیب و انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله عزّوجلّ و عترتی، کتاب الله حبل ممدود من السماء الی الارض و عترتی اهل بیتی و ان اللطیف اخبرنی انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض فانظروا کیف تخلفوننی فیهما.» من بزودی از سوی خدا فراخوانده می‌شوم و اجابت خواهم کرد. در میان شما دو چیز گرانمایه باقی می‌گذارم، کتاب خدا و عترتم. کتاب خدا رشته‌ای کشیده شده بین آسمان و زمین است و عترتم که اهل بیت است. خداوند لطیف و خبیر مراآگاه ساخت که این دو از هم جدا نمی‌شوند تا اینکه نزد حوض بر من وارد شوند. بنگرید پس از من، با قرآن و عترت چگونه رفتار می‌کنید. ۴.۳.۱ - تفسیر حدیث ثقلیناین حدیث از جمله احادیثی است که همه علما و مفسران و محدثان و لغت شناسان اهل سنت [۲۴]
صحیح، مسلم بن حجاج نیشابوری، ج۴، ص۱۸۷۳، ح۳۶.
[۲۵]
سنن ترمذی، ج۵، ص۶۶۲، ح ۳۷۸۶-۳۷۸۸.
[۲۶]
الصواعق المحرقه، ص۱۲۲ه ی.
[۲۷]
مسند احمد بن حنبل، ج۳، ص۱۷.
[۲۸]
مسند احمد بن حنبل، ج۳، ص۲۶.
[۲۹]
مسند احمد بن حنبل، ج۳، ص۵۹.
[۳۰]
مسند احمد بن حنبل، ج۴، ص۳۶۶.
[۳۱]
مسند احمد بن حنبل، ج۵، ص۱۸۱.
[۳۲]
مسند احمد بن حنبل، ج۵، ص۱۸۹.
[۳۴]
مستدرک، حاکم، ج۳، ص۱۰۹.
[۳۵]
مستدرک، حاکم، ج۳، ص۱۱۰.
[۳۶]
مستدرک، حاکم، ج۳، ص۱۲۶.
[۳۷]
مستدرک، حاکم، ج۳، ص۱۴۸.
[۳۹]
مفاتیح السته، ج۴، ص۱۹۰، م ۴۸۱۶.
[۴۰]
مجمع الزوائد هیثمی، ج۹، ص۱۶۲.
[۴۱]
تاریخ خطیب بغدادی، ج۶، ص۴۴۲.
[۴۳]
فصول المهمه ابن صباغ، ص۲۲.
[۴۴]
مناقب خوارزمی، ص۹۳.
[۴۶]
ینابیع الموده قندوزی، ص۳۱.
[۴۸]
محمد بن علی الصبان چاپ شده در حاشیه نورالابصار، ص۱۱۰.
[۴۹]
تذکره الخواص، ابن جوزی، ص۳۲۲.
[۵۲]
نظم درر السمطین، ص۳۳۱.
[۵۳]
السیره الحلبیه، علی حلبی، ج۳، ص۳۰۸.
[۵۵]
نسیم الریاض، ج۳، ص۴۱۰.
آن را نقل کرده‌اند. [۵۷]
تفسیر فخر رازی، ج۸، ص۱۶۳.
بخشی از تفسیرهایی که حدیث ثقلین را نقل کرده، عبارت است از:تفسیر امام فخر رازی ؛ [۵۹]
الصواعق المحرقه، ص۱۴۸.
الکشف و البیان عن تفسیر القرآن ، احمد بن محمدثعلبی ؛ تفسیر ابن کثیر ، اسماعیل بن عمر معروف به ابن کثیر ؛ الباب التاویل فی معان التنزیل فی التفسیر ، علی بن محمد شافعی معروف به خازن.علمای تاریخ و لغت و سیره نگاران و رجال و تذکره نویسان نیز، به مناسبت، حدیث ثقلین را نقل کرده‌اند. برای اطلاع بیشتر می‌توان به رساله «حدیث الثقلین»، که از سوی دارالتقریب بین المذاهب الاسلامیه در مصر منتشر شده، مراجعه کرد. ۴.۴ - تواتر در سند حدیثاین حدیث، علاوه بر استحکام متن، دارای سندی متواتر و مطمئن است. در صواعق المحرقه می‌گوید: حدیث ثقلین را حدود بیست نفر از صحابی رسول خدا نقل کرده‌اند. (حدیث ثقلین را اندیشمندان مذاهب اسلامی در کتابهایشان یادآور شده‌اند. ازاینرو هر که در صحت آن تردید نماید راه خطا رفته است. علامه ذهبی که در حدیث بسیار سختگیر است نتوانسته در این حدیث اشکال کند) علامه سید هاشم بحرانی در غایه المرام می‌گوید: حدیث ثقلین ازطریق اهل سنت ۳۹ سند و از طریق شیعه ۸۲ سند دارد. در هر حال این حدیث [۶۰]
الصواعق المحرقه، ص۱۴۸.
«انی تارک فیکم الثقلین کتاب الله و عترتی» از نوع مشهورترین احادیث است و علت اشتهارش، این است که رسول خدا آن را در اماکن متعدد و حساسی بازگو کرده است، از جمله در حجه الوداع در روز عرفه ، در مدینه هنگامی که آخرین لحظات زندگی پر برکتش را سپری می‌کرد و در غدیر خم ، هنگام بازگشت از آخرین سفر حج و هنگام بازگشت از طائف .و همین موضوع از قرائنی است که اهمیت محتوای حدیث را آشکار می‌کند. ۵ - پانویس
۶ - منبعدانشنامه کلام و عقاید، برگرفته از مقاله «احادیث پیامبر در فضایل اهل بیت». |