ابوبکر قوام بن علی بالسیاَبوبَکْرِ بالِسی، فرزند قوام بن علی بن قوام بن منصور بن معلی، معروف به ابن قوام (۵۸۴-۶۵۸ق/۱۱۸۸-۱۲۶۰م)، از عارفان و زاهدان شام بود. ۱ - شناخت اجمالینسب او به چند واسطه به قصی بن کلاب می‌رسد. [۱]
یونینی، موسی بن محمد، ج۱، ص۳۹۲، ذیل مرآه الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م.
ابوبکر در صفین متولد شد، اما در بالس شام ــ بین رقه و حلب ــ پرورش یافت [۲]
یونینی، موسی بن محمد، ج۱، ص۳۹۲، ذیل مرآه الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م.
[۳]
ابن ملقن، عمر بن علی، طبقات الاولیاء، ج۱، ص۴۸۷، به کوشش نورالدین شریبه، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م.
[۴]
سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۸، ص۴۰۱، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمد طناحی، ۱۹۷۱م.
و به همین جهت به بالسی مشهور شد. وی شافعی مذهب و در اصول عقاید اشعری بود. [۵]
سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۸، ص۴۰۱، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمد طناحی، ۱۹۷۱م.
[۶]
ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، ج۵، ص۲۹۶، قاهره، ۱۳۵۱ق.
۲ - ریاضت کشیدن و خدمت کردناز خود بالسی روایت کرده‌اند که وی در بدایت امر هنگامی که به ارشاد استاد خود به ریاضت و خدمت مشغول بوده، هرگاه که واردات قلبی به وی روی می‌آورده، استاد او را از التفات بدانها منع می‌کرده است، تا این‌که پس از مدتی استاد به او می‌گوید که امشب تو را امری شگفت پیش خواهد آمد. همان شب هنگامی که به خانه می‌رفت، ناگهان آوازی از آسمان شنید و امواجی از نور که چون زنجیرهایی درهم پیچیده بود، در آسمان مشاهده کرد. هنگامی که چگونگی این واقعه را به استاد خود باز گفت، استاد او را مژده داد که اینک نعمت خدای بر تو تمام گردید. [۷]
یونینی، موسی بن محمد، ج۱، ص۳۹۵-۳۹۶، ذیل مرآه الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م.
[۸]
ابن شاکر کتبی، محمد، فوات الوفیات، ج۱، ص۲۲۴، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م.
[۹]
سبکی، عبدالوهاب بن علی، جطبقات الشافعیه الکبری، ۸، ص۴۰۱-۴۰۲، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمد طناحی، ۱۹۷۱م.
[۱۰]
صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۴۵، به کوشش ژاکلین سوبله و علی عماره، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م.
۳ - آثاراز بالسی اثری بر جای نمانده است، لیکت یکی از نوادگان وی به نام ابوعبدالله محمد بن عمر بن ابی‌بکر ، کتابی دربارۀ مناقب او تألیف و اقوال و کرامات او را ذکر کرده بوده است. [۱۱]
یونینی، موسی بن محمد، ج۱، ص۳۹۳، ذیل مرآه الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م.
[۱۲]
سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۸، ص۴۰۱، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمد طناحی، ۱۹۷۱م.
[۱۳]
صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۰، ص۲۴۵، به کوشش ژاکلین سوبله و علی عماره، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م.
مؤلفان دوره‌های بعد اغلب اطلاعات خود را دربارۀ او احتمالاً از این کتاب نقل کرده‌اند و شهرت وی نیز بیش‌تر به سبب همین کرامات بوده است. [۱۴]
نبهانی، یوسف بن اسماعیل، جامع کرامات الاولیاء، ج۱، ص۲۱۴-۲۲۰، به کوشش ابراهیم عطوه عوض، بیروت، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م.
[۱۵]
سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۸، ص۴۰۳-۴۱۸، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمد طناحی، ۱۹۷۱م.
بنابر آنچه ابوعبداللـه محمد، از شیخ شمس الدین خابوری نقل می‌کند، وی بعضی از آیات قرآن کریم را تفسیر کرده است. [۱۶]
یونینی، موسی بن محمد، ج۱، ص۳۹۹، ذیل مرآه الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م.
[۱۷]
صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱، ص۲۴۵، به کوشش ژاکلین سوبله و علی عماره، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م.
[۱۸]
ابن شاکر کتبی، محمد، فوات الوفیات، ج۱، ص۲۲۴-۲۲۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م.
[۱۹]
سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۱، ص۴۰۷-۴۰۸، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمد طناحی، ۱۹۷۱م.
۴ - وفاتوفات شیخ ابوبکر بالسی در قریۀ عَلَم، از توابع حلب، اتفاق افتاد و پس از ۱۲ سال یعنی در ۶۷۰ق طبق وصیت خود وی تابوت او را به ارض مقدس منتقل کردند و در دامنۀ کوه قاسیون، در حوالی دمشق به خاک سپردند. [۲۰]
یونینی، موسی بن محمد، ج۱، ص۳۹۳، ذیل مرآه الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م.
[۲۱]
ذهبی، محمد بن احمد، ج۳، ص۲۹۳، العبر، به کوشش محمدسعید زغلول، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
[۲۲]
ابن شاکر کتبی، محمد، ج۱، ص۲۲۵، فوات الوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م.
[۲۳]
سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیه الکبری، ج۸، ص۴۱۸، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمد طناحی، ۱۹۷۱م.
۵ - خدماتابوبکر مردی زاهد و به امور دنیوی بی‌اعتنا بود، لیکن به مصالح عامۀ مردم توجه و اهتمام کامل داشت، چنانکه برای احداث نهری جدید در شهر بالس شخصاً اقدام کرد و خود با جمعی از پیروان خویش به حفر زمین و دیگر کارهای مربوط به آن پرداخت. وی کار کردن و تحصیل معاش را بر سالکان واجب می‌دانست و عاطل نشستن را ناشایست می‌شمرد [۲۴]
یونینی، موسی بن محمد، ج۱، ص۴۰۰-۴۰۱، ذیل مرآه الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م.
الملک الکامل ایوبی وجهی به عنوان هدیه و تبرک نزد او فرستاد، ولی شیخ آن را نپذیرفت و از ملک خواست که آن را در مصالح لشکر اسلام به مصرف رساند. [۲۵]
یونینی، موسی بن محمد، ج۱، ص۴۰۴، ذیل مرآه الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م.
[۲۶]
ابن شاکر کتبی، محمد، فوات الوفیات، ج۱، ص۲۲۵، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م.
۶ - فهرست منابع(۱) ابن شاکر کتبی، محمد، فوات الوفیات، به کوشش احسان عباس، بیروت، ۱۹۷۳م. (۲) ابن عماد، عبدالحی بن احمد، شذرات الذهب، قاهره، ۱۳۵۱ق. (۳) ابن ملقن، عمر بن علی، طبقات الاولیاء، به کوشش نورالدین شریبه، بیروت، ۱۴۰۶ق/۱۹۸۶م. (۴) ذهبی، محمد بن احمد، العبر، به کوشش محمدسعید زغلول، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. (۵) سبکی، عبدالوهاب بن علی، طبقات الشافعیه الکبری، به کوشش عبدالفتاح محمد حلو و محمد طناحی، ۱۹۷۱م. (۶) صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، به کوشش ژاکلین سوبله و علی عماره، بیروت، ۱۴۰۰ق/۱۹۸۰م. (۷) نبهانی، یوسف بن اسماعیل، جامع کرامات الاولیاء، به کوشش ابراهیم عطوه عوض، بیروت، ۱۴۰۹ق/۱۹۸۹م. (۸) یونینی، موسی بن محمد، ذیل مرآه الزمان، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۴ق/۱۹۵۴م. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابوبکر بالسی»، ج۵، ص۱۹۸۱. |