غاشیه

غاشیه، از نام‌های روز قیامت و به معنای حوادثی است که همه را در برمی‌گیرد. غاشیه، از مصدر "غشاوة" به معنی پوشاندن (فراگیرنده) است.

غاشیه نام هشتاد و هشتمین سوره قرآن نیز می‌باشد. این واژه در آیه نخست سوره غاشیه آمده است: هل أتیک حدیث الغاشیة ﴿۱﴾  (آیا سخن غاشیه به تو رسیده است.) مفسران معتقدند سخن از قیامت در این سوره، سبب شده که یکی از نام‌های قیامت، غاشیه محسوب شود. علت انتخاب این نام برای قیامت نیز به دلیل حوادثی است که همه را در برمی‌گیرد. بعضی گفته‌اند: نامگذاری روز قیامت به غاشیه، به خاطر آتشی است که چهره‌های کفار و مجرمان را می‌پوشاند.

در برخی از روایات، درباره تفسیر و تأویل واژه «غاشیه» آمده است منظور از «هل أتیک حدیث الغاشیة» این است که (در آخر الزمان و پس از قیام امام زمان) قائم آنان (دشمنان) را با شمشیر فرا می‌گیرد. در روایتی دیگر از امام صادق(ع)، منظور از «هل أتیک حدیث الغاشیة» کسانی معرفی شده‌اند که دور امام (زمان) را می‌گیرند و نه همراهی‌شان به امام سودی می‌بخشد و نه آنان را بی‌نیاز می‌کند.

در تفسیر أطیب البیان ذیل آیه ۲۱ سوره نبأ و آیه ۳۶ سوره نازعات آمده است که جهنم یک مار غاشیه است که ملائکه عذاب آن را به صحرای محشر می‌آورند. این مار در کمین کافران است و آتش از دهانش شعله می‌زند؛ دهان خویش را باز می‌کند و اهل خود را می‌بلعد. در این کتاب تفسیری، به منبع روایی این مطلب اشاره‌ای نشده است.

ضرب المثل فارسی «از ترس عقرب جراره به مار غاشیه پناه می‌برد» حاکی از این است که گاهی انسان چنان به سختی گرفتار می‌شود که از سختی بزرگ به رنج ساده‌تر پناه می‌برد.

پانویس

  1. ابن منظور، لسان العرب، ۱۴۱۱ق، ج۱۵، ص۱۲۷.
  2. سوره غاشیه، آیه ۱.
  3. دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۶۳.
  4. مکارم شیرازی، تفسیر نمونه‌، ۱۳۷۳ش، ج۲۶، ص۴۱۴.
  5. سوره غاشیه، آیه ۱.
  6. کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۵۰.
  7. کلینی، کافی، ۱۴۰۷ق، ج۸، ص۵۰.
  8. طیب، اطیب البیان، ۱۳۷۸ش، ج۱۳، ص۳۵۹ و ۳۸۳.
  9. ، پایگاه خبرنگاران جوان.

منابع

  • ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت،‌ دار احیاء التراث العربی بیروت، ۱۴۱۱ق.
  • خرمشاهی، بهاءالدین، دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی، تهران، دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
  • طیب، سیدعبدالحسین، اطیب البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات اسلام، چاپ دوم، ۱۳۷۸ش
  • کلینی، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تحقیق و تصحیح علی اکبر غفاری و محمد آخوندی، تهران،‌ دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ق.
  • مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه‌، تهران،‌ دار الکتب الاسلامیة، ۱۳۷۳ش.
  • آشنایی با ریشه ضرب المثل‌ها، پایگاه خبرنگاران جوان، تاریخ انتشار: ۱۹ شهریور ۱۳۹۲ش.