نماز غفیله
نماز غُفَیله از نمازهای مستحبی مشهور که بین نماز مغرب و عِشا خوانده می‌شود. بر اساس روایات، این نماز برای برآورده شدن حاجات و آمرزش گناهان مؤثر است.
معنای غفیله
غُفَیلَه اسم مُصَغَّر عربی از «غفلت» به معنی غفلت کوچک است. بر اساس روایتی از پیامبر اکرم(ص)، ساعت بین مغرب و عشا ساعت غفلت از یاد خدا است و به همین مناسبت، نمازی که در این ساعت خوانده می‌شود را «نماز غُفَیله» نامیده‌اند. امام صادق(ع) بهترین شیوه این نماز مستحبی را به هشام بن سالم یاد داده‌اند که در مفاتیح الجنان آورده شده است. در بسیاری از مساجد ایران، نمازگزاران بین نماز جماعت مغرب و عشاء این نماز را می‌خوانند.
برخی مراجع تقلید نماز غفیله مشهور را نمازی مستقل از نافله‌های نماز مغرب ندانسته و فتوا داده‌اند می‌توان آن را با دو رکعت از نافلۀ مغرب با هم در یک نماز نیت کرد.
چگونگی خواندن نماز
وقت این نماز دو رکعتی، بین نماز مغرب و عشا و قبل از از بین رفتن سرخی آسمان در سمت مغرب است. کیفیت نماز غفیله اینگونه است:
- در رکعت اول بعد از سوره حمد به جای سوره این آیه خوانده می‌شود: «وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغَاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیهِ فَنَادَی فِی الظُّلُمَاتِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحَانَک إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ فَاسْتَجَبْنَا لَهُ وَ نَجَّینَاهُ مِنَ الْغَمِّ وَ کذَلِکَ نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ»
- در رکعت دوم بعد از حمد به جای سوره این آیه قرائت می‌شود: «وَ عِنْدَهُ مَفَاتِحُ الْغَیبِ لایعْلَمُهَا إِلاَّ هُوَ وَ یعْلَمُ مَا فِی الْبَرِّ وَ الْبَحْرِ وَ مَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَةٍ إِلاَّ یعْلَمُهَا وَ لا حَبَّةٍ فِی ظُلُمَاتِ الْأَرْضِ وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلاَّ فِی کتَابٍ مُبِینٍ»
- در قنوت ابتدا این دعا خوانده می‌شود: «اَللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُکَ بِمَفَاتِحِ الْغَیبِ الَّتِی لایَعْلَمُهَا إِلاَّ أَنْتَ أَنْ تُصَلِّیَ عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ أَنْ تَفْعَلَ بی کذا و کذا» به جای «أَنْ تَفْعَلَ بی کذا و کذا»، حاجت‌های خود را گفته و سپس این دعا خوانده می‌شود: «اَللَّهُمَّ أَنْتَ وَلِیُّ نِعْمَتِی وَ الْقَادِرُ عَلَی طَلِبَتِی تَعْلَمُ حَاجَتِی فَأَسْأَلُکَ بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ عَلَیهِ وَ عَلَیهِمُ السَّلاَمُ لَمَّا قَضَیتَهَا لِی».
ثواب و آثار
امام ششم از پیامبر(ص) نقل فرمود که دو رکعت نماز غفیله بین مغرب و عشاء را ترک نکنید. قسمتی از ذکر این نماز که در رکعت اوّل خوانده می‌شود به ذکر یونسیه معروف است و همان دعایی است که حضرت یونس(ع) موقعی که در شکم ماهی بود خواند و برای نجات خود از خدا کمک خواست. ذکر دیگر نماز غفیله که در رکعت دوم خوانده می‌شود، از اسرار غیب و علم و قدرت خدا و وسعت دایره حکم و فرمان او سخن می‌گوید.
هشام بن سالم از امام صادق(ع) ضمن بیان کیفیت خواندن این نماز نقل می‌کند: هر کس این دو رکعت را بین نماز مغرب و عشاء بخواند و به این دعا تبرّک جوید و حاجت خود را طلب نماید خداوند حاجت او را بر آورده نماید و آن چه را خواهد به او کرامت فرماید. سند این حدیث را صحیح دانسته‌اند.
نماز غفیله و توبه یزید
برخی مدعی شده‌اند:
- «یزید بن معاویه پس از به شهادت رساندن امام حسین(ع) و مشاهده نارضایتی عمومی، از امام سجاد(ع) سؤال می‌کند آیا راه توبه و نجاتی از این کار وجود دارد. امام به او فرمود اگر نماز غفیله بخوانی خداوند تو را نجات خواهد داد. حضرت زینب(س) از امام می‌پرسد آیا راه توبه را به قاتل پدر خویش یاد می‌دهید؟ امام سجاد(ع) در پاسخ فرمود: عمه جان او موفق به انجام این نماز نخواهد شد.»
این نقل در منابع معتبر حدیثی وجود نداشته و به مضمون آن هم ایراداتی وارد شده است.
پانویس
- ↑ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، حسن زاده، صادق، ص۱۱۵، ح ۱
- ↑ حرّ عاملی، وسائل الشيعة، چاپ دار الکتب الإسلامية، ج۵ ص۲۴۹، روایت ۱۰۲۲۰
- ↑
- ↑
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۶؛ خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۳۰.
- ↑ طباطبایی یزدی، العروة الوثقی(محشی)، ۱۴۱۹ق، ج۲، ص۲۴۶ و ۲۴۷.
- ↑ خمینی، توضیح المسائل(محشی)، ۱۴۲۴ق، ج۱، ص۴۳۰.
- ↑ وَ فِی الْمِصْبَاحِ عَنْ هِشَامِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ الله ع قَالَ: مَنْ صَلَّی بَینَ الْعِشَاءَینِ رَکعَتَینِ یقْرَأُ فِی الْأُولَی الْحَمْدَ وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً - إِلَی قَوْلِهِ وَ کذلِک نُنْجِی الْمُؤْمِنِینَ- وَ فِی الثَّانِیةِ الْحَمْدَ وَ قَوْلَهُ وَ عِنْدَهُ مَفاتِحُ الْغَیبِ لا یعْلَمُها إِلَّا هُوَ إِلَی آخِرِ الْآیةِ فَإِذَا فَرَغَ مِنَ الْقِرَاءَةِ رَفَعَ یدَیهِ وَ قَالَ اللَّهُمَّ إِنِّی أَسْأَلُک بِمَفَاتِحِ الْغَیبِ الَّتِی لَا یعْلَمُهَا إِلَّا أَنْتَ أَنْ تُصَلِّی عَلَی مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ- وَ أَنْ تَفْعَلَ بی‌کذَا وَ کذَا- وَ تَقُولُ اللَّهُمَّ أَنْتَ وَلِی نِعْمَتِی وَ الْقَادِرُ عَلَی طَلِبَتِی تَعْلَمُ حَاجَتِی فَأَسْأَلُک بِحَقِّ مُحَمَّدٍ وَ آلِهِ لَمَّا قَضَیتَهَا لِی- وَ سَأَلَ اللهَ حَاجَتَهُ أَعْطَاهُ اللهُ مَا سَأَلَ. حرعاملی، وسائل الشیعه، ۱۴۰۹ق، ج۸، ص۱۲۱.
- ↑
- ↑
- ↑
- ↑ به شب نیمه ماه رجب نیز «غفیله» گفته شده به سبب غفلت عموم مردم از فضیلت آن و برای این شب نیز شیخ مفید زیارت مخصوصی را برای سید الشهدا (ع) نقل کرده است که اینگونه شروع می شود:السلام عليكم يا آل الله، السلام عليكم يا صفوة الله... علامه مجلسی، بحار الأنوار، چاپ دارالاحیاء التراث، ج ۹۸، ص۳۴۵
- ↑ و ذاالنون [ یونس] را (به یاد آور) در آن هنگام که خشمگین (از میان قوم خود) رفت؛ و چنین می‌پنداشت که ما بر او تنگ نخواهیم گرفت؛ (امّا موقعی که در کام نهنگ فرو رفت،) در آن ظلمت‌ها (ی متراکم) صدا زد: «(خداوندا!) جز تو معبودی نیست! منزّهی تو! من از ستمکاران بودم!»|آدرس= سوره انبیاء،آیات ۸۷-۸۸
- ↑ و نزد خداست کلیدهای گشایش پنهانی که کسی جز او بر آنها آگاه نیست و او هر چه در بیابان و دریاست همه را می‌داند و برگی از درخت نمی‌افتد جز آنکه می‌داند و نیست دانه‌ای در تاریکی‌های زمین و نیست هیچ تر و خشکی مگر آنکه در کتاب روشن علم خدا (یعنی قرآن) موجود است. سوره انعام،آیه۵۹
- ↑ ای خدا از تو درخواست می‌کنم به حق اسرار پنهانی که جز تو کسی دانای آن اسرار نیست که درود بر محمد(ص) و آل او فرستی و حاجت‌های مرا بر آوری...
- ↑ خدایا تو ولی نعمت من هستی و قادر بر انجام مقصود من، حاجتم را می‌دانی پس در خواستم از تو این است که قسم به حق محمد و آل او علیهم السلام که حاجتم را بر آوری.
- ↑ لا تَتْرُکُوا رَکْعَتَی الْغُفَیلَةِ وَ هُما بَینَ الْعِشائَینِ.(سید بن طاووس، فلاح السائل، ۱۴۰۶ق، ص۲۴۶)
- ↑ لا إِلهَ إِلَّا أَنْتَ سُبْحانَک إِنِّی کنْتُ مِنَ الظَّالِمِینَ سوره انبیا آیه۸۷(ترجمه: معبودی جز تو نیست، منزّهی تو، راستی که من از ستمکاران بودم.
منابع
- حر عاملی، محمد بن حسن، وسائل الشیعة، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، قم، ۱۴۰۹ق.
- خمینی، سیدروح الله، توضیح المسائل(محشی)، تحقیق و تصحیح سیدمحمدحسین بنی‌هاشمی خمینى، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ هشتم، ۱۴۲۴ق.
- سید بن طاووس، علی بن موسی، فلاح السائل و نجاح المسائل، قم، بوستان کتاب، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
- صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه صادق حسن زاده، انتشارات طوبی.
- طباطبایی یزدی، سیدمحمد کاظم، العروة الوثقی(محشی)، تحقیق و تصحیح احمد محسنی سبزواری، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول، ۱۴۱۹ق.