سوره حدید
| < واقعه - مجادله > | |
|---|---|
|
| |
| شماره سوره | ۵۷ |
| جزء | ۲۷ |
| نزول | |
| ترتیب نزول | ۹۴ |
| مکی/مدنی | مدنی |
| اطلاعات آماری | |
| تعداد آیات | ۲۹ |
| تعداد کلمات | ۵۷۶ |
| تعداد حروف | ۲۵۴۵ |
سوره حَدید پنجاه و هفتمین سوره و از سوره‌های مدنی است که در جزء ۲۷ قرآن جای دارد. نامگذاری این سوره به مناسبت یادکرد حدید (آهن) در آیه ۲۵ است. در این سوره به موضوعاتی مانند توحید، صفات الهی، عظمت قرآن و وضع مؤمنان و منافقان در قیامت پرداخته شده و به گفته علامه طباطبایی هدف اصلی این سوره تشویق مسلمانان به انفاق در راه خدا است.
در سوره حدید به داستان برخی از پیامبران چون نوح، ابراهیم و عیسی پرداخته شده است. آیه چهارم درباره خلقت هستی در شش روز و آیه ۱۱ درباره نیکو بودن قرض‌الحسنه از آیات مشهور این سوره است.
در روایات، رهایی از عذاب جهنم و برخورداری از نعمت‌های بهشتی و دیدار با امام زمان در زمان ظهور، از خواص و فضیلت‌های تلاوت این سوره شمرده شده است.
معرفی
- نامگذاری
این سوره را حدید نامیده‌اند؛ چراکه این واژه در آیه بیست و پنجم آن آمده است. حدید در این آیه به معنای آهن است. از امام علی(ع) نقل شده است که منظور از نزول آهن، خلقت آن است. همچنین آن حضرت در روایت دیگری منظور از آهن را سلاح دانسته است.علامه طباطبایی انزال حدید(خلقت آهن) را(افزون بر منافعی که برای مردم دارد) برای امتحان مردم دانسته که چگونه از جامعه صالح دفاع نموده وکلمه حق را گسترش می دهند.
- محل و ترتیب نزول
سوره حدید جزو سوره‌های مدنی و در ترتیب نزول، نود و چهارمین سوره‌ای است که بر پیامبر(ص) نازل شده است. این سوره در چینش کنونی مُصحَف، پنجاه و هفتمین سوره است و در جزء ۲۷ قرآن جای دارد.
- تعداد آیات و دیگر ویژگی‌ها
این سوره جزو سوره‌های هفتگانه مُسَبِّحات است که با تسبیح خداوند آغاز می‌شود. سوره حدید ۲۹ آیه، ۵۷۶ کلمه و ۲۵۴۵ حرف دارد و جزو سوره‌های مُفَصَّلات (دارای آیات کوتاه) قرآن است.
محتوا
به گفته علامه طباطبایی در تفسیر المیزان، غرض اصلی این سوره، تشویق به انفاق در راه خداست که در چند جای سوره به آن اشاره شده است و از آن به منشأ ایمان به رسول خدا یاد می‌شود.
بنابر تفسیر نمونه محتوای سوره را می‌توان به هفت بخش تقسیم کرد:
- توحید و ذکر بیست صفت الهی؛
- عظمت قرآن؛
- وضع مؤمنان و منافقان در قیامت؛
- دعوت به ایمان و سرگذشت اقوام گذشته کافر؛
- تشویق به انفاق به‌ویژه برای جهاد در راه خدا و بی‌ارزش بودن اموال دنیا؛
- عدالت اجتماعی؛
- رد رهبانیت و انزوای اجتماعی.
| عوامل نهادینه‌شدن فرهنگ انفاق در باور انسان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| خاتمه؛ آیه ۲۸-۲۹ اهمیت پیروی از فرمان خدا و پیامبر درباره انفاق | عامل ششم؛ آیه ۲۵-۲۷ توجه به تأثیر انفاق در ایجاد قسط در جامعه | عامل پنجم؛ آیه ۲۲-۲۴ توجه به آگاهی خدا از همه امور قبل از وقوع | عامل چهارم؛ آیه ۲۰-۲۱ آگاهی از بی‌ارزشی زندگی دنیا در برابر آخرت | عامل سوم؛ آیه ۱۶-۱۹ آگاهی از تأثیر انفاق در حیات قلب | عامل دوم؛ آیه ۱۰-۱۵ توجه به پاداش‌های انفاق‌کنندگان | عامل اول؛ آیه ۱-۹ اعتقاد به فرمانروایی خدا بر جهان | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مطلب اول؛ آیه ۲۵ برپایی قسط، هدف از بعثت پیامبران | مطلب اول؛ آیه ۲۲ معلوم‌بودن همه رویدادها در علم خدا | مطلب اول؛ آیه ۲۰ ویژگی‌های پنجگانه زندگی دنیا | مطلب اول؛ آیه ۱۶ اهمیت خشوع قلب برای خدا | پاداش اول؛ آیه ۱۰ کسب درجات معنوی در دنیا | مطلب اول؛ آیه ۱-۳ صفات فرمانروای جهان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مطلب دوم؛ آیه ۲۶-۲۷ رهبانیت و عدم توجه به گسترش عدالت، عامل خروج از دین خدا | مطلب دوم؛ آیه ۲۳-۲۴ نادرستی بخل با توجه به علم خدا به حوادث | مطلب دوم؛ آیه ۲۱ گستردگی بهشت و نعمت‌های آن | مطلب دوم؛ آیه ۱۷ قدرت خدا در احیای قلوب | پاداش دوم؛ آیه ۱۱-۱۵ برخورداری از پاداش کامل در دنیا و آخرت | مطلب دوم؛ آیه ۴-۶ نشانه‌های فرمانروایی خدا بر جهان | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| مطلب سوم؛ آیه ۱۸-۱۹ پاداش مضاعف انفاق‌کنندگان | مطلب سوم؛ آیه ۷-۹ انفاق نشانه ایمان به خدا و رسول است | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
داستان‌ها و روایت‌های تاریخی
- دعوت پیامبران: دعوت نوح، ابراهیم و پیامبران به سوی توحید، فرستادن پیامبران دیگر، نبوت عیسی بن مریم و نزول انجیل بر وی (آیه‌های ۲۶-۲۷).
آیات مشهور
آیه چهارم درباره خلقت هستی در شش روز و آیه ۱۱ درباره قرض‌الحسنه از آیات مشهور این سوره است.
خلقت هستی در شش دوره
- هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ... (آیه ۴)
ترجمه: اوست آن كس كه آسمانها و زمين را در شش هنگام آفريد.
مسئله خلقت در شش روز، هفت مرتبه در قرآن ذكر شده است كه نخستین بار در آیه ۵۴ سوره اعراف و آخرین بار در همین آیه آمده است. منظور از«روز» در این آیات، روز معمولی نیست؛ بلكه منظور از آن «دوران» است؛ خواه این دوران كوتاه باشد یا طولانی هرچند میلیون‌ها سال طول بکشد.
آیه قرض‌الحسنه
- مَن ذَا الَّذِي يُقْرِ‌ضُ اللَّـهَ قَرْ‌ضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِ‌يمٌ (آیه ۱۱)
ترجمه: كيست آن كس كه به خدا وامى نيكو دهد تا [نتيجه‌اش را] براى وى دوچندان گرداند و او را پاداشى خوش باشد؟
در این آیه، برای تشویق به انفاق، از تعبیر «وام دادن به خداوند» استفاده شده است. منظور از «قرض دادن به پروردگار» هرگونه انفاق در راه اوست كه یكی از مصادیق مهم آن كمک‌كردن به پیامبر(ص) و امام است تا در مصارف لازم برای ادارۀ حكومت اسلامی به كار گیرد. در سخن امام علی(ع) آمده است خداوند، از روی ذلّت و خواری، از شما یاری نخواسته یا برای جبران كمبود خود، از شما قرض نخواسته است.درروایتی از امام صادق(ع) است که بر در بهشت نوشته شده پاداش قرض هجده برابر و پاداش صدقه ده برابر است زیرا قرض به نیازمند واقعی می رسد ولی صدقه ممکن است به دست کسی برسد که نیازمند واقعی نیست. محتوای این آیه در اشعار فارسی نیز بازتاب داده شده است. مولوی می‌سراید:
اقرضوا الله قرض ده زین برگ تن
تا بروید در عوض در دل چمن
بگیر کیسه پر زر باقرضوا الله آی
قراضه قرض دهی، صد هزار کان گیری
آیه مراحل پنجگانه عمر
- اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ(آیه ۲۰)
ترجمه:بدانید زندگی دنیا تنها بازی و سرگرمی و تجمّل پرستی و فخرفروشی در میان شما و افزون طلبی در اموال و فرزندان است.
و از شیخ بهایى (رحمه الله ) نقل شده که این پنج خصلتى که در آیه شریفه ذکر شده ، از نظر سنین عمر آدمى و مراحل حیاتش مترتب بر یکدیگرند، چون تا کودک و هنوز به بلوغ نرسیده است حریص در لعب( بازى) است ، و همین که حد بلوغ مى رسد و استخوان بندیش محکم مى شود علاقه مند به لهو و سرگرمى ها مى شود، و پس از آنکه بلوغش به حد نهایت رسید، به آرایش خود و زندگیش مى پردازد و همواره به فکر این است که لباس فاخرى تهیه کند، مرکب زیبا و باشکوه سوار شود، منزل زیبایى بسازد، و همواره به زیبایى و آرایش خود بپردازد، و بعد از این سنین به حد کهولت مى رسد آن وقت است که (دیگر به اینگونه امور توجهى نمى کند، و برایش قانع کننده نیست ، بلکه ) بیشتر به فکر تفاخر به حسب و نسب مى افتد، و چون سالخورده شد همه کوشش و تلاشش در بیشتر کردن مال و اولاد صرف مى شود.
فضیلت و خواص
از پیامبر(ص) نقل شده است هر کس سوره حدید را بخواند، بر خداوند است که او را از عذاب جهنم حفظ کند و به او در بهشت نعمت دهد و کسی که بر قرائت این سوره مداومت داشته باشد، اگر زندانی باشد، رهایی یابد؛ هرچند که جنایات بسیاری علیه او باشد. همچنین از پیامبر(ص) روایت شده است هر کس سوره حدید را بخواند جزو کسانی محسوب خواهد شد که به خدا و پیامبرش ایمان آورده‌اند.
از امام باقر(ع) نقل شده است، كسی كه «مُسَبِّحات» را پیش از خواب بخواند از دنیا نمی‌رود تا حضرت مهدی(ع) را درک كند و اگر از دنیا برود در همسایگی رسول خدا خواهد بود.
متن و ترجمه
سوره حدید
| متن | ترجمه |
|---|---|
| بِسْمِ اللَّـهِ الرَّ‌حْمَـٰنِ الرَّ‌حِيمِ سَبَّحَ لِلَّـهِ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ ۖ وَهُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ ﴿١﴾ لَهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ ۖ يُحْيِي وَيُمِيتُ ۖ وَهُوَ عَلَىٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ ﴿٢﴾ هُوَ الْأَوَّلُ وَالْآخِرُ وَالظَّاهِرُ وَالْبَاطِنُ ۖ وَهُوَ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ ﴿٣﴾ هُوَ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَىٰ عَلَى الْعَرْ‌شِ ۚ يَعْلَمُ مَا يَلِجُ فِي الْأَرْ‌ضِ وَمَا يَخْرُ‌جُ مِنْهَا وَمَا يَنزِلُ مِنَ السَّمَاءِ وَمَا يَعْرُ‌جُ فِيهَا ۖ وَهُوَ مَعَكُمْ أَيْنَ مَا كُنتُمْ ۚ وَاللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ بَصِيرٌ ﴿٤﴾ لَّهُ مُلْكُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ ۚ وَإِلَى اللَّـهِ تُرْ‌جَعُ الْأُمُورُ ﴿٥﴾ يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهَارِ وَيُولِجُ النَّهَارَ فِي اللَّيْلِ ۚ وَهُوَ عَلِيمٌ بِذَاتِ الصُّدُورِ ﴿٦﴾ آمِنُوا بِاللَّـهِ وَرَ‌سُولِهِ وَأَنفِقُوا مِمَّا جَعَلَكُم مُّسْتَخْلَفِينَ فِيهِ ۖ فَالَّذِينَ آمَنُوا مِنكُمْ وَأَنفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ كَبِيرٌ ﴿٧﴾ وَمَا لَكُمْ لَا تُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ ۙ وَالرَّ‌سُولُ يَدْعُوكُمْ لِتُؤْمِنُوا بِرَ‌بِّكُمْ وَقَدْ أَخَذَ مِيثَاقَكُمْ إِن كُنتُم مُّؤْمِنِينَ ﴿٨﴾ هُوَ الَّذِي يُنَزِّلُ عَلَىٰ عَبْدِهِ آيَاتٍ بَيِّنَاتٍ لِّيُخْرِ‌جَكُم مِّنَ الظُّلُمَاتِ إِلَى النُّورِ ۚ وَإِنَّ اللَّـهَ بِكُمْ لَرَ‌ءُوفٌ رَّ‌حِيمٌ ﴿٩﴾ وَمَا لَكُمْ أَلَّا تُنفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّـهِ وَلِلَّـهِ مِيرَ‌اثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضِ ۚ لَا يَسْتَوِي مِنكُم مَّنْ أَنفَقَ مِن قَبْلِ الْفَتْحِ وَقَاتَلَ ۚ أُولَـٰئِكَ أَعْظَمُ دَرَ‌جَةً مِّنَ الَّذِينَ أَنفَقُوا مِن بَعْدُ وَقَاتَلُوا ۚ وَكُلًّا وَعَدَ اللَّـهُ الْحُسْنَىٰ ۚ وَاللَّـهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ ﴿١٠﴾ مَن ذَا الَّذِي يُقْرِ‌ضُ اللَّـهَ قَرْ‌ضًا حَسَنًا فَيُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ كَرِ‌يمٌ ﴿١١﴾ يَوْمَ تَرَ‌ى الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ يَسْعَىٰ نُورُ‌هُم بَيْنَ أَيْدِيهِمْ وَبِأَيْمَانِهِم بُشْرَ‌اكُمُ الْيَوْمَ جَنَّاتٌ تَجْرِ‌ي مِن تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِينَ فِيهَا ۚ ذَٰلِكَ هُوَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ ﴿١٢﴾ يَوْمَ يَقُولُ الْمُنَافِقُونَ وَالْمُنَافِقَاتُ لِلَّذِينَ آمَنُوا انظُرُ‌ونَا نَقْتَبِسْ مِن نُّورِ‌كُمْ قِيلَ ارْ‌جِعُوا وَرَ‌اءَكُمْ فَالْتَمِسُوا نُورً‌ا فَضُرِ‌بَ بَيْنَهُم بِسُورٍ لَّهُ بَابٌ بَاطِنُهُ فِيهِ الرَّ‌حْمَةُ وَظَاهِرُ‌هُ مِن قِبَلِهِ الْعَذَابُ ﴿١٣﴾ يُنَادُونَهُمْ أَلَمْ نَكُن مَّعَكُمْ ۖ قَالُوا بَلَىٰ وَلَـٰكِنَّكُمْ فَتَنتُمْ أَنفُسَكُمْ وَتَرَ‌بَّصْتُمْ وَارْ‌تَبْتُمْ وَغَرَّ‌تْكُمُ الْأَمَانِيُّ حَتَّىٰ جَاءَ أَمْرُ اللَّـهِ وَغَرَّ‌كُم بِاللَّـهِ الْغَرُ‌ورُ ﴿١٤﴾ فَالْيَوْمَ لَا يُؤْخَذُ مِنكُمْ فِدْيَةٌ وَلَا مِنَ الَّذِينَ كَفَرُ‌وا ۚ مَأْوَاكُمُ النَّارُ ۖ هِيَ مَوْلَاكُمْ ۖ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ ﴿١٥﴾ أَلَمْ يَأْنِ لِلَّذِينَ آمَنُوا أَن تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِكْرِ اللَّـهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا يَكُونُوا كَالَّذِينَ أُوتُوا الْكِتَابَ مِن قَبْلُ فَطَالَ عَلَيْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ ۖ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ ﴿١٦﴾ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّـهَ يُحْيِي الْأَرْ‌ضَ بَعْدَ مَوْتِهَا ۚ قَدْ بَيَّنَّا لَكُمُ الْآيَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ ﴿١٧﴾ إِنَّ الْمُصَّدِّقِينَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَ‌ضُوا اللَّـهَ قَرْ‌ضًا حَسَنًا يُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ كَرِ‌يمٌ ﴿١٨﴾ وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّـهِ وَرُ‌سُلِهِ أُولَـٰئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ ۖ وَالشُّهَدَاءُ عِندَ رَ‌بِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُ‌هُمْ وَنُورُ‌هُمْ ۖ وَالَّذِينَ كَفَرُ‌وا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُولَـٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ ﴿١٩﴾ اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِينَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَيْنَكُمْ وَتَكَاثُرٌ فِي الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ ۖ كَمَثَلِ غَيْثٍ أَعْجَبَ الْكُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ يَهِيجُ فَتَرَ‌اهُ مُصْفَرًّ‌ا ثُمَّ يَكُونُ حُطَامًا ۖ وَفِي الْآخِرَ‌ةِ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَغْفِرَ‌ةٌ مِّنَ اللَّـهِ وَرِ‌ضْوَانٌ ۚ وَمَا الْحَيَاةُ الدُّنْيَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُ‌ورِ ﴿٢٠﴾ سَابِقُوا إِلَىٰ مَغْفِرَ‌ةٍ مِّن رَّ‌بِّكُمْ وَجَنَّةٍ عَرْ‌ضُهَا كَعَرْ‌ضِ السَّمَاءِ وَالْأَرْ‌ضِ أُعِدَّتْ لِلَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّـهِ وَرُ‌سُلِهِ ۚ ذَٰلِكَ فَضْلُ اللَّـهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاءُ ۚ وَاللَّـهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿٢١﴾ مَا أَصَابَ مِن مُّصِيبَةٍ فِي الْأَرْ‌ضِ وَلَا فِي أَنفُسِكُمْ إِلَّا فِي كِتَابٍ مِّن قَبْلِ أَن نَّبْرَ‌أَهَا ۚ إِنَّ ذَٰلِكَ عَلَى اللَّـهِ يَسِيرٌ ﴿٢٢﴾ لِّكَيْلَا تَأْسَوْا عَلَىٰ مَا فَاتَكُمْ وَلَا تَفْرَ‌حُوا بِمَا آتَاكُمْ ۗ وَاللَّـهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ ﴿٢٣﴾ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُ‌ونَ النَّاسَ بِالْبُخْلِ ۗ وَمَن يَتَوَلَّ فَإِنَّ اللَّـهَ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ ﴿٢٤﴾ لَقَدْ أَرْ‌سَلْنَا رُ‌سُلَنَا بِالْبَيِّنَاتِ وَأَنزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ وَالْمِيزَانَ لِيَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ ۖ وَأَنزَلْنَا الْحَدِيدَ فِيهِ بَأْسٌ شَدِيدٌ وَمَنَافِعُ لِلنَّاسِ وَلِيَعْلَمَ اللَّـهُ مَن يَنصُرُ‌هُ وَرُ‌سُلَهُ بِالْغَيْبِ ۚ إِنَّ اللَّـهَ قَوِيٌّ عَزِيزٌ ﴿٢٥﴾ وَلَقَدْ أَرْ‌سَلْنَا نُوحًا وَإِبْرَ‌اهِيمَ وَجَعَلْنَا فِي ذُرِّ‌يَّتِهِمَا النُّبُوَّةَ وَالْكِتَابَ ۖ فَمِنْهُم مُّهْتَدٍ ۖ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ ﴿٢٦﴾ ثُمَّ قَفَّيْنَا عَلَىٰ آثَارِ‌هِم بِرُ‌سُلِنَا وَقَفَّيْنَا بِعِيسَى ابْنِ مَرْ‌يَمَ وَآتَيْنَاهُ الْإِنجِيلَ وَجَعَلْنَا فِي قُلُوبِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ رَ‌أْفَةً وَرَ‌حْمَةً وَرَ‌هْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ إِلَّا ابْتِغَاءَ رِ‌ضْوَانِ اللَّـهِ فَمَا رَ‌عَوْهَا حَقَّ رِ‌عَايَتِهَا ۖ فَآتَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَ‌هُمْ ۖ وَكَثِيرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ ﴿٢٧﴾ يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّـهَ وَآمِنُوا بِرَ‌سُولِهِ يُؤْتِكُمْ كِفْلَيْنِ مِن رَّ‌حْمَتِهِ وَيَجْعَل لَّكُمْ نُورً‌ا تَمْشُونَ بِهِ وَيَغْفِرْ لَكُمْ ۚ وَاللَّـهُ غَفُورٌ رَّ‌حِيمٌ ﴿٢٨﴾ لِّئَلَّا يَعْلَمَ أَهْلُ الْكِتَابِ أَلَّا يَقْدِرُ‌ونَ عَلَىٰ شَيْءٍ مِّن فَضْلِ اللَّـهِ ۙ وَأَنَّ الْفَضْلَ بِيَدِ اللَّـهِ يُؤْتِيهِ مَن يَشَاءُ ۚ وَاللَّـهُ ذُو الْفَضْلِ الْعَظِيمِ ﴿٢٩﴾ | به نام خداوند رحمتگر مهربان آنچه در آسمانها و زمين است، خدا را به پاكى مى‌ستايند، و اوست ارجمند حكيم. (۱) فرمانروايى آسمانها و زمين از آنِ اوست: زنده مى‌كند و مى‌ميراند، و او بر هر چيزى تواناست. (۲) اوست اول و آخر و ظاهر و باطن، و او به هر چيزى داناست. (۳) اوست آن كس كه آسمانها و زمين را در شش هنگام آفريد؛ آنگاه بر عرش استيلا يافت. آنچه در زمين درآيد و آنچه از آن برآيد و آنچه در آن بالارود [همه را] مى‌داند. و هر كجا باشيد او با شماست، و خدا به هر چه مى‌كنيد بيناست. (۴) فرمانروايى [مطلق] آسمانها و زمين از آن اوست، و [جمله] كارها به سوى خدا بازگردانيده مى‌شود. (۵) شب را در روز درمى‌آورد و روز را [نيز] در شب درمى‌آورد، و او به راز دلها داناست. (۶) به خدا و پيامبر او ايمان آوريد، و از آنچه شما را در [استفاده از] آن، جانشين [ديگران] كرده، انفاق كنيد. پس كسانى از شما كه ايمان آورده و انفاق كرده باشند، پاداش بزرگى خواهند داشت. (۷) و شما را چه شده كه به خدا ايمان نمى‌آوريد و [حال آنكه] پيامبر [خدا] شما را دعوت مى‌كند تا به پروردگارتان ايمان آوريد، و اگر مؤمن باشيد، بى‌شك [خدا] از شما پيمان گرفته است. (۸) او همان كسى است كه بر بنده خود آيات روشنى فرو مى‌فرستد، تا شما را از تاريكيها به سوى نور بيرون كشاند. و در حقيقت، خدا [نسبت] به شما سخت رئوف و مهربان است. (۹) و شما را چه شده كه در راه خدا انفاق نمى‌كنيد و [حال آنكه] ميراث آسمانها و زمين به خدا تعلق دارد؟ كسانى از شما كه پيش از فتح [مكه] انفاق و جهاد كرده‌اند، [با ديگران] يكسان نيستند. آنان از [حيث ]درجه بزرگتر از كسانى‌اند كه بعداً به انفاق و جهاد پرداخته‌اند. و خداوند به هر كدام وعده نيكو داده است، و خدا به آنچه مى‌كنيد آگاه است. (۱۰) كيست آن كس كه به خدا وامى نيكو دهد تا [نتيجه‌اش را] براى وى دوچندان گرداند و او را پاداشى خوش باشد؟ (۱۱) آن روز كه مردان و زنان مؤمن را مى‌بينى كه نورشان پيشاپيششان و به جانب راستشان دوان است. [به آنان گويند:] «امروز شما را مژده باد به باغهايى كه از زير [درختان] آن نهرها روان است، در آنها جاودانيد. اين است همان كاميابى بزرگ. (۱۲) آن روز، مردان و زنان منافق به كسانى كه ايمان آورده‌اند مى‌گويند: «ما را مهلت دهيد تا از نورتان [اندكى] برگيريم.» گفته مى‌شود: «بازپس برگرديد و نورى درخواست كنيد.» آنگاه ميان آنها ديوارى زده مى‌شود كه آن را دروازه‌اى است: باطنش رحمت است و ظاهرش روى به عذاب دارد. (۱۳) [دو رويان،] آنان را ندا درمى‌دهند: «آيا ما با شما نبوديم؟» مى‌گويند: «چرا، ولى شما خودتان را در بلا افكنديد و امروز و فردا كرديد و ترديد آورديد و آرزوها شما را غرّه كرد تا فرمان خدا آمد و [شيطان ]مغروركننده، شما را در باره خدا بفريفت. (۱۴) پس امروز نه از شما و نه از كسانى كه كافر شده‌اند عوضى پذيرفته نمى‌شود: جايگاهتان آتش است؛ آن سزاوار شماست و چه بد سرانجامى است.» (۱۵) آيا براى كسانى كه ايمان آورده‌اند هنگام آن نرسيده كه دلهايشان به ياد خدا و آن حقيقتى كه نازل شده نرم [و فروتن] گردد و مانند كسانى نباشند كه از پيش بدانها كتاب داده شد و [عمر و] انتظار بر آنان به درازا كشيد، و دلهايشان سخت گرديد و بسيارى از آنها فاسق بودند؟ (۱۶) بدانيد كه خدا زمين را پس از مرگش زنده مى‌گرداند. به راستى آيات [خود] را براى شما روشن گردانيده‌ايم، باشد كه بينديشيد. (۱۷) در حقيقت، مردان و زنان صدقه‌دهنده و [آنان كه] به خدا وامى نيكو داده‌اند، ايشان را [پاداش] دو چندان گردد، و اجرى نيكو خواهند داشت. (۱۸) و كسانى كه به خدا و پيامبران وى ايمان آورده‌اند، آنان همان راستينانند و پيش پروردگارشان گواه خواهند بود [و] ايشان راست اجر و نورشان؛ و كسانى كه كفر ورزيده و آيات ما را تكذيب كرده‌اند آنان همدمان آتشند. (۱۹) بدانيد كه زندگى دنيا، در حقيقت، بازى و سرگرمى و آرايش و فخرفروشى شما به يكديگر و فزون‌جويى در اموال و فرزندان است. [مثَل آنها] چون مثَل بارانى است كه كشاورزان را رستنى آن [باران] به شگفتى اندازد، سپس [آن كشت] خشك شود و آن را زرد بينى، آنگاه خاشاك شود. و در آخرت [دنيا پرستان را] عذابى سخت است و [مؤمنان را] از جانب خدا آمرزش و خشنودى است، و زندگانى دنيا جز كالاى فريبنده نيست. (۲۰) [براى رسيدن] به آمرزشى از پروردگارتان و بهشتى كه پهنايش چون پهناى آسمان و زمين است [و] براى كسانى آماده شده كه به خدا و پيامبرانش ايمان آورده‌اند، بر يكديگر سبقت جوييد. اين فضل خداست كه به هر كس بخواهد آن را مى‌دهد، و خداوند را فزون‌بخشی بزرگ است. (۲۱) هیچ مصیبتی نه در زمین و نه در نفس‌های شما [ به شما] نرسد، مگر آنکه پیش از آنکه آن را پدید آوریم، در کتابی است. این [کار] بر خدا آسان است. (۲۲) تا بر آنچه از دست شما رفته‌اندوهگین نشوید و به [سبب] آنچه به شما داده است شادمانى نكنيد، و خدا هيچ خودپسند فخرفروشى را دوست ندارد: (۲۳) همانان كه بخل مى‌ورزند و مردم را به بخل ورزيدن وامى‌دارند. و هر كه روى گرداند قطعاً خدا بى‌نياز ستوده است. (۲۴) به راستى [ما] پيامبران خود را با دلايل آشكار روانه كرديم و با آنها كتاب و ترازو را فرود آورديم تا مردم به انصاف برخيزند، و آهن را كه در آن براى مردم خطرى سخت و سودهايى است، پديد آورديم، تا خدا معلوم بدارد چه كسى در نهان، او و پيامبرانش را يارى مى‌كند. آرى، خدا نيرومند شكست ناپذير است. (۲۵) و در حقيقت، نوح و ابراهيم را فرستاديم و در ميان فرزندان آن دو، نبوت و كتاب را قرار داديم: از آنها [برخى] راه‌ياب [شد]ند، و[لى] بسيارى از آنان بدكار بودند. (۲۶) آنگاه به دنبال آنان پيامبران خود را، پى‌درپى، آورديم، و عيسى پسر مريم را در پى [آنان] آورديم و به او انجيل عطا كرديم، و در دلهاى كسانى كه از او پيروى كردند رأفت و رحمت نهاديم و [اما] ترك دنيايى كه از پيش خود درآوردند ما آن را بر ايشان مقرّر نكرديم مگر براى آنكه كسب خشنودى خدا كنند، با اين حال آن را چنانكه حقّ رعايت آن بود منظور نداشتند. پس پاداش كسانى از ايشان را كه ايمان آورده بودند بدانها داديم و[لى] بسيارى از آنان دستخوش انحرافند. (۲۷) اى كسانى كه ايمان آورده‌ايد، از خدا پروا داريد و به پيامبر او بگرويد تا از رحمت خويش شما را دو بهره عطا كند و براى شما نورى قرار دهد كه به [بركت] آن راه سپريد و بر شما ببخشايد، و خدا آمرزنده مهربان است. (۲۸) تا اهل كتاب بدانند كه به هيچ وجه فزون‌بخشى خدا در [حيطه] قدرت آنان نيست و فضل [و عنايت، تنها] در دست خداست: به هر كس بخواهد آن را عطا مى‌كند، و خدا داراى كرم بسيار است. (۲۹) |
| سوره پیشین: سوره واقعه | سوره حدید سوره‌های مکی • سوره‌های مدنی | سوره پسین: سوره مجادله |
|
١.فاتحه ٢.بقره ٣.آل‌عمران ٤.نساء ٥.مائده ٦.انعام ٧.اعراف ٨.انفال ٩.توبه ١٠.یونس ١١.هود ١٢.یوسف ١٣.رعد ١٤.ابراهیم ١٥.حجر ١٦.نحل ١٧.اسراء ١٨.کهف ١٩.مریم ٢٠.طه ٢١.انبیاء ٢٢.حج ٢٣.مؤمنون ٢٤.نور ٢٥.فرقان ٢٦.شعراء ٢٧.نمل ٢٨.قصص ٢٩.عنکبوت ٣٠.روم ٣١.لقمان ٣٢.سجده ٣٣.احزاب ٣٤.سبأ ٣٥.فاطر ٣٦.یس ٣٧.صافات ٣٨.ص ٣٩.زمر ٤٠.غافر ٤١.فصلت ٤٢.شوری ٤٣.زخرف ٤٤.دخان ٤٥.جاثیه ٤٦.احقاف ٤٧.محمد ٤٨.فتح ٤٩.حجرات ٥٠.ق ٥١.ذاریات ٥٢.طور ٥٣.نجم ٥٤.قمر ٥٥.الرحمن ٥٦.واقعه ٥٧.حدید ٥٨.مجادله ٥٩.حشر ٦٠.ممتحنه ٦١.صف ٦٢.جمعه ٦٣.منافقون ٦٤.تغابن ٦٥.طلاق ٦٦.تحریم ٦٧.ملک ٦٨.قلم ٦٩.حاقه ٧٠.معارج ٧١.نوح ٧٢.جن ٧٣.مزمل ٧٤.مدثر ٧٥.قیامه ٧٦.انسان ٧٧.مرسلات ٧٨.نبأ ٧٩.نازعات ٨٠.عبس ٨١.تکویر ٨٢.انفطار ٨٣.مطففین ٨٤.انشقاق ٨٥.بروج ٨٦.طارق ٨٧.اعلی ٨٨.غاشیه ٨٩.فجر ٩٠.بلد ٩١.شمس ٩٢.لیل ٩٣.ضحی ٩٤.شرح ٩٥.تین ٩٦.علق ٩٧.قدر ٩٨.بینه ٩٩.زلزله ١٠٠.عادیات ١٠١.قارعه ١٠٢.تکاثر ١٠٣.عصر ١٠٤.همزه ١٠٥.فیل ١٠٦.قریش ١٠٧.ماعون ١٠٨.کوثر ١٠٩.کافرون ١١٠.نصر ١١١.مسد ١١٢.اخلاص ١١٣.فلق ١١٤.ناس | ||
پانویس
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۵۴.
- ↑ قرآن کریم، ترجمه محمدمهدی فولادوند.
- ↑ حویزی، تفسیر نورالثقلین، ۱۴۱۵، ج۵، ص۲۵۰.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ج۱۹، ص۱۷۱.
- ↑ معرفت، آموزش علوم قرآنی، ۱۳۷۱ش، ج۲، ص۱۶۸.
- ↑ معرفت، التمهید فی علوم القرآن، ۱۳۸۸ش، ج۵، ص۲۳۰.
- ↑ خرمشاهی، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، ۱۳۷۷ش، ج۲، ص۱۲۵۴.
- ↑ طباطبایی، المیزان، ۱۹۷۴م، ج۱۹، ص۱۴۳.
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۲ش، ج۵، ص۹۱.
- ↑ خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، چ۱، ۱۳۹۲ش.
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۲ش، ج۵، ص۹۴.
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۲ش، ج۵، ص۹۸.
- ↑ نهج‌البلاغه، خطبه ۱۸۳.
- ↑ العروسي الحويزي، الشيخ عبد علي، تفسير نور الثقلين، ۱۴۱۵ق، ج۵، ص۲۳۹.
- ↑ مولوی،دفتر پنجم
- ↑ کلیات شمس، غزل ۳۰۵۷
- ↑ موسوی همدانی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص ۲۸۹. طباطبایی، المیزان، ۱۳۹۴ق، ج۱۹، ص۱۶۴.
- ↑ بحرانی، البرهان فی تفسیر القرآن، ۱۳۸۹ش، ج۵، ص ۲۷۷.
- ↑ طبرسی، مجمع البیان، ۱۴۰۶ق، ج۹، ص۳۴۵.
- ↑ مکارم شیرازی، برگزیده تفسیر نمونه، ۱۳۸۲ش، ج۵، ص۹۲.
منابع
- قرآن کریم ، ترجمه محمدمهدی فولادوند، تهران، دارالقرآن الکریم، ۱۴۱۸ق/۱۳۷۶ش.
- بحرانی، هاشم بن سلیمان، البرهان فی تفسیر القرآن، قم، مؤسسه البعثه، قسم الدراسات الاسلامیه، ۱۳۸۹ش.
- حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نور الثقلین، قم، اسماعیلیان، ۱۴۱۵ق.
- خامه‌گر، محمد، ساختار سوره‌های قرآن کریم، تهیه مؤسسه فرهنگی قرآن و عترت نورالثقلین، قم، نشر نشرا، ۱۳۹۲ش.
- خرمشاهی، بهاء الدین، دانشنامه قرآن و قرآن‌پژوهی، تهران، انتشارات دوستان-ناهید، ۱۳۷۷ش.
- طباطبایی، سید محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، چاپ دوم، ۱۹۷۴م.
- طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دار المعرفة، چاپ اول، ۱۴۰۶ق.
- معرفت، محمدهادی، آموزش علوم قرآنی، ترجمه ابومحمد وکیلی، مرکز چاپ و نشر سازمان تبلیغات اسلامی، ۱۳۷۱ش.
- معرفت، محمدهادی، التمهید فی علوم القرآن، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، ۱۳۸۸ش.
- مکارم شیرازی، ناصر، برگزیده تفسیر نمونه، به کوشش احمد علی‌بابایی، تهران، دار الکتب الاسلامیه، ۱۳۸۲ش.
- مولوی، جلال‌الدین بلخی، مثنوی معنوی، سفیر اردهال، تهران، ۱۳۹۲ش.
- مولوی، جلال‌الدین بلخی، کلیات شمس، به کوشش بدیع‌الزمان فروزانفر، تهران، انتشارات امیرکبیر، 2535 شاهنشاهی.
پیوند به بیرون