دعای چهل و دوم صحیفه سجادیه
نسخه خطی صحیفه سجادیه، به خط نسخ عبدالله یزدی، کتابت در شعبان ۱۱۰۲ قمری | |
اطلاعات دعا و زیارت | |
---|---|
موضوع | دعا هنگام ختم قرآن، آثار عمل به قرآن، خصوصیات پیامبر اسلام(ص) |
مأثور/غیرمأثور | مأثور |
صادره از | امام سجاد(ع) |
راوی | متوکل بن هارون |
منابع شیعی | صحیفه سجادیه |
دعاها و زیارات مشهور | |
دعای توسل • دعای کمیل • دعای ندبه • دعای سمات • دعای فرج • دعای ابوحمزه ثمالی • زیارت عاشورا • زیارت جامعه کبیره • زیارت وارث • زیارت امینالله • زیارت اربعین |
دعای چهل و دوم صحیفه سجادیه از دعاهای مأثور از امام سجاد(ع) که هنگام ختم قرآن آن را میخواند. در این دعا ویژگیهای قرآن و آثار عمل به آن بیان شده است. امام سجاد(ع) در این دعا برخی از ویژگیهای پیامبر اسلام(ص) و سختیهای او در تبلیغ دین اسلام را نیز یادآور شده و از خدا برای او درجات عالی در قیامت درخواست میکند. همچنین در این دعا معصومان(ع) خزانهداران و مفسران قرآن معرفی شدهاند.
حضرت زین العابدین(ع) از خدا میخواهد که بهوسیله قرآن گناهان انسان بخشیده شود و از سختیهای مرگ و همچنین از اندوه و ترس قیامت امان یابد و قرآن شفیع او در روز حشر باشد.
دعای چهل و دوم در شرحهای صحیفه سجادیه همچون دیار عاشقان اثر حسین انصاریان و شهود و شناخت اثر حسن ممدوحی کرمانشاهی به زبان فارسی و در کتاب ریاض السالکین اثر سید علیخان مدنی به زبان عربی شرح شده است.
نیایش |
آموزهها
دعای چهل و دوم، از دعاهای صحیفه سجادیه که هنگام ختم قرآن خوانده میشود. در این دعا امام سجاد(ع) ویژگیهای قرآن را بیان کرده و به آثار قرآن در مراتب وجود انسان در دنیا و آخرت بهویژه در تقرب به خدا پرداخته است.
آموزههای این دعا به شرح ذیل است:
- قرآن کتابی نزل شده به صورت نور
- نقش قرآن در نجات انسان از دوراهیها و زدودن شک
- قرآن گواه و نگهدارنده همه کتابهای آسمانی و برتر از هر سخنی
- قرآن جداکننده بین حق و باطل
- قرآن ترازوی عدل
- قرآن کتاب روشنگر و ایمن از هرگونه اشتباه
- قرآن، وحی خدا بر محمد(ص)
- نجاتیافتن از گمراهی با هدایت نور قرآن
- شرایط بهرهوری بهینه از قرآن (توجه به براهین قرآن و تفکر در آن، گوش فرادادن به آیات به همراه سکوت هنگام خواندن، گوش دادن بهقرآن به نیت راهیابی به صراط مستقیم)
- دعا برای بجا آوردن حق قرآن
- اقرار به متشابهات و تسلیم دربرابر محکمات قرآن
- فصاحت قرآن در لفظ و معنا
- وابسته بودن فهم قرآن به تفسیر معصومان(ع)
- اهل بیت(ع) خزانهداران قرآن
- ظرفیت متفاوت افراد در فهم قرآن
- چنگزدن بر ریسمان محکم قرآن
- فهم متشابهات بهوسیله محکمات
- جداییناپذیری قرآن و عترت
- دعا برای بهرهمندی از شفاعت قرآن
- بخشش گناهان بهواسطه قرآن
- آثار عمل به قرآن: مونس تاریکیهای شب، بازدارنده از گناه، نگهبان از وسوسههای شیطان، لالکننده زبان از فروافتادن در گفتار باطل و دورکردن غفلت از انسان، رفاه و فقرزدایی، رهایی از آموزههای کفرآمیز
- قرآن لباس امن و امان در قیامت
- قرآن وسیله رسیدن به والاترین مرتبه کرامت و سبب رستگاری در قیامت
- دوری از خصلتهای ناپسند و پستیهای اخلاقی بهوسیله قرآن
- آسان شدن سختیهای مرگ به سبب قرآن
- درخواست مبارک شدن نزول در قبر و اقامت دراز مدت در آن
- درخواست تبدیل شدن قبر به بهترین منازل پس از جدایی از دنیا
- درخواست گشاده شدن لَحَد قبر و تنگنی اش با رحمت الهی
- درخواست رسوا نشدن در قیامت در برابر حاضران در قیامت
- دعا برای رفع دشواریهای بعد از مرگ
- نجات از اندوه روز قیامت و ترسهای آن با قرآن
- سیاهی چهره ستمپیشگان در قیامت
- درخواست روسفیدی در روز قیامت ، روز حسرت و پشیمانی
- درخواست سخت نشدن زندگی
- بندگی خدا اساس کمال یافتن انسان
- نزدیکشدن به قرآن، با عمل به آن است و بدون عمل کافی نیست.
- درود بر پیامبر(ص) بهخاطر ابلاغ دستورات الهی
- حضرت محمد(ص) مقرّبترین پیامبران نزد خدا
- عصمت پیامبر(ص) در همه مراحل رسالت
- سعه صدر پیامبر در برابر سختیهای تبلیغ اسلام
- دعا برای افزایش درجات پیامبر(ص) در قیامت
- دعا برای زندگی بر اساس سنت پیامبر(ص) و مرگ بر آیین او و حشر همراه او
- دعا برای رسیدن خیر به پیامبر(ص)
- درخواست پاداشی برتر از پاداش فرشتگان مقرّب و انبیای مرسل برای پیامبر اسلام.
شرحها
دعای چهل و دوم در شرحهای صحیفه سجادیه از جمله در کتاب دیار عاشقان اثر حسین انصاریان، شهود و شناخت اثر محمدحسن ممدوحی کرمانشاهی و شرح و ترجمه صحیفه سجادیه اثر سید احمد فهری به زبان فارسی شرح شده است. مقالاتی نیز با استناد به دعای چهل و دوم صحیفه جهت بررسی اوصاف و اسامی قرآن به زبان فارسی تدوین شده است.
دعای چهل و دوم صحیفه سجادیه همچنین در کتاب ریاض السالکین اثر سید علیخان مدنی، به زبان عربی شرح شده است. این دعا همچنین در کتابهای فی ظلال الصحیفه السجادیه اثر محمدجواد مغنیه، ریاض العارفین تألیف محمد بن محمد دارابی و آفاق الروح نوشته سید محمدحسین فضلالله به زبان عربی شرح شده است. واژههای این دعا هم در شرحهای لغوی مانند تعلیقات علی الصحیفه السجادیه اثر فیض کاشانی و شرح الصحیفه السجادیه نوشته عزالدین جزائری توضیح داده شده است.
متن و ترجمه
دعای چهل و دوم صحیفه سجادیه
مـتـن | ترجمه |
---|---|
(۱) خدایا! تو مرا به پایان رساندن خواندن قرآنت یاری دادی، قرآنی که آن را به صورت نور فرستادی؛ و بر هر کتابی که نازل کردی، گواه و نگهبان قرار دادی؛ و بر هر سخن و کلامی که برخواندهای، برتری دادی. (۲) و جداکنندهاش ساختی که به وسیلۀ آن بین حلال و حرامت جدایی انداختی؛ و آیات به هم پیوستهای است که از برکت آن، راههای احکامت را آشکار کردهای؛ و کتابی است که هر چیزی را برای بندگانت در آن روشن کردهای، روشنی جامع و رسا؛ و وحی است که بر پیامبرت محمّد (صلی الله علیه و آله) فرود آوردی؛ فرود آوردنی به حق. (۳) و آن را نوری قرار دادی که در پرتو پیروی از آن، از تاریکیهای گمراهی و نادانی، به عرصهگاه هدایت راه یابیم؛ و درمان برای کسی که با رعایت سکوت به آیاتش گوش فرا دهد، برای آنکه مفاهیم و معانیاش را درک کند و واقعیتهایش را با دلوجان راست و درست بداند؛ و ترازوی عدلی که زبانهاش از حق منحرف نمیشود و نور هدایتی که روشنایی برهانش، از برابر بینندگان خاموش نگردد؛ و پرچم نجاتی که هر کس به جانب آیین استوارش قصد کند، گمراه نشود؛ و هر کس به دستگیرۀ حفاظت و حمایتش در آویزد، دستهای هلاککننده به او نرسد. (۴) خدایا! هماکنون که ما را به قرائت قرآن یاری دادی و عقدههای زبانمان را به زیبایی عبارتش آسان کردی، پس ما را از کسانی قرار ده که حقّ این کتاب را چنانکه سزاوار آن است رعایت کنند و تو را با اعتقاد تسلیم در برابر آیات استوارش اطاعت نمایند و به پناهگاه اقرار به متشابهاتش و دلایل روشنش پناه برند. (۵) خدایا! تو قرآن را بر پیامبرت محمّد (صلی الله علیه و آله)، مجمل و سربسته نازل کردی و دانش شگفتیهایش را به طور کامل به او الهام فرمودی و علم آن را به عنوان تفسیر به ما ارث دادی و ما را بر کسانی که از دانش قرآن بیخبرند برتری دادی و قدرت آگاهی از حقایقش را به ما عنایت کردی تا ما را بر کسانی که طاقت درک مفاهیم آن و قیام به آیاتش را ندارند، رفعت و سروری بخشی. (۶) خدایا! چنانکه دلهای ما را حامل واقعیتهای آن ساختی و شرافت و فضیلتش را به ما فهماندی، پس بر محمّد خطیب به قرآن و بر آلش خزانه داران قرآن، درود فرست؛ و ما را از کسانی قرار ده که اقرار دارند: قرآن از سوی توست تا شک و شبههای در مسیر تصدیق آن، متوجّه دلهای ما نشود؛ و انحرافی، ما را از راه راستش باز ندارد. (۷) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ما را از کسانی قرار ده که به ریسمان محکم قرآن چنگ میزنند و از متشابهات که محل لغزش عقول است، در پناه آیات محکمش مأوی میگیرند و در سایۀ پر و بال رحمتش آرامش مییابند و به نور صبحگاهش راه مییابند و به درخشندگی سپیدهاش که موجب آشکار شدن حق است اقتدا میکنند و از چراغش، چراغ میافروزند و از غیر آن هدایت نمیجویند. (۸) خدایا! همان گونه که محمّد را به وسیلۀ قرآن، نشانهای برای هدایت به سوی خود منصوب کردی؛ و به سبب آل او، راههای خشنودی خود را آشکار ساختی؛ پس بر محمّد و آلش درود فرست و قرآن را برای ما وسیلۀ رسیدن به بالاترین جایگاههای کرامت و نردبانی که به سوی محل سلامت بالا رویم و سببی که به وسیلۀ آن، رهایی در عرصۀ قیامت را پاداش داده شویم و واسطه و شفیعی که از برکت آن در نعمتهای سرای اقامت وارد گردیم، قرار ده. (۹) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و به واسطۀ قرآن، سنگینی گناهان را از دوش ما فرود آر؛ و زیبایی اخلاق نیکان را به ما عنایت فرما؛ و ما را پیرو آثار کسانی قرار ده که همۀ ساعات شب و تمام روز را، به وسیلۀ قرآن به بندگی برخاستند تا جایی که ما را به پاککنندگی آن، از هر آلودگی پاک کنی؛ و تابع آثار کسانی قرار دهی که به نور قرآن روشنی جستند؛ و آرزوی بی جا، آنها را از عمل برای آخرت غافل نکرد تا با فریب و نیرنگهایش آنان را به هلاکت اندازد و از به دست آوردن آخرت باز دارد. (۱۰) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و قرآن را برای ما زمینۀ این منافع قرار ده؛ در تاریکیهای شبها، مونس؛ و از تحریکات شیطان برای ارتکاب گناه و خطراتِ وسوسهها، نگهبان؛ و برای گامهای ما از حرکت به سوی گناهان، بازدارنده؛ و برای زبانهایمان از فرو رفتن در گفتار باطل - نه به خاطر بیماری - لال کننده؛ و برای انداممان از ارتکاب گناه، مانع شونده؛ و برای طومار و اوراق عبرت که دست غفلت آن را در هم پیچیده، گستراننده؛ تا فهم شگفتیهایش و پندهای باز دارندهاش را که کوههای استوار، با وجود استحکامشان از تحمل آن ناتواناند، به دلهای ما برسانی. (۱۱) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و به وسیلۀ قرآن آراستگی ظاهر ما را تداوم بخش و خطرات وسوسهها را از پنجه انداختن به سلامت درونمان باز دار و به سبب قرآن چرک دلهایمان و وابستگی گناهانمان را به وجودمان بشوی و امور از هم پاشیدۀ ما را به قرآن سامان بخش و در جایگاه ارائۀ اعمال به پیشگاهت، تشنگی ما را که زاییدۀ گرمای آنجاست، به سبب قرآن فرونشان؛ و در هنگام برانگیختنمان در روز وحشت بزرگ، به وسیلۀ قرآن بر ما جامه امن و امان پوشان. (۱۲) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و خلأ و شکاف تنگدستی و نداری ما را به وسیلۀ قرآن، جبران فرما؛ و به سبب قرآن، زندگی فراخ و گسترده و فراوانی ارزاق را به سوی ما روان گردان؛ و ما را در سایۀ قرآن، از خصلتهای ناپسند و پستیهای اخلاقی دور کن؛ و به وسیلۀ قرآن، از ورطۀ منجلاب کفر و انگیزههای نفاق حفظ فرما؛ تا قرآن در روز قیامت راهبر و راهنمای ما به سوی خشنودیات و بهشتهایت باشد و در این جهان از خشمت و تجاوز از حدودت بازمان دارد؛ و برای ما در پیشگاهت، در حلال دانستن حلالش و حرام دانستن حرامش، شاهد و گواه باشد. (۱۳) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و هنگام مرگ، به سبب قرآن، سختی جان دادن، دشواری ناله کردن و به شماره افتادن نفس را، آن هم وقتی که جانها به گلو رسند و گفته شود: چه کسی درمانکننده است؟! بر ما آسان فرما. آری؛ آسان فرما، به خصوص هنگامیکه فرشتۀ مرگ، برای گرفتن جان، از پردههای غیب آشکار شود و تیرهای وحشتناک فراق را از کمان اجل به سوی روح پرتاب کند و از زهر کشندۀ مرگ، شربتی مسموم برای جان آماده نماید؛ و کوچ کردن و حرکت ما از دنیا به آخرت نزدیک شود و عملها و کردارها، گردن بندهایی بر گردن گردد؛ و قبرها تا روز دیدار و ملاقات، آرامگاه باشد. (۱۴) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و ورود ما را در خانۀ کهنگی و پوسیدگی و طول اقامتمان را بین طبقات خاک، بر ما مبارک گردان؛ و قبرها را پس از جدایی از دنیا، بهترین منازلمان قرار ده؛ و تنگی لحد را به رحمتت، برای ما وسعت ده؛ و در برابر حاضران عرصۀ قیامت، به گناهان هلاککنندهای که بر گردن ماست، رسوایمان مکن. (۱۵) و به سبب قرآن، در جایگاه ارائۀ اعمال به تو، بر ذلّت و پستی وضع ما ترحم فرما؛ و هنگام لرزش پل دوزخ، لغزش گامهای ما را به وقت عبور از آن، به وسیلۀ قرآن، استوار ساز؛ و پیش از برپا شدن قیامت، تاریکی گورهای ما را، به قرآن روشن کن؛ و ما را در سایۀ قرآن، از هر گونه اندوه روز قیامت و سختی ترسهای روز بلای بزرگ و بیمانند، نجات ده. (۱۶) و روزی که چهرۀ ستمپیشگان سیاه میشود - روز حسرت و پشیمانی - چهرههای ما را سپید کن؛ و برای ما در دلهای مردم مؤمن، محبّت و دوستی قرار ده؛ و زندگی را بر ما، سخت و دشوار مکن. (۱۷) خدایا! بر محمّد بنده و رسولت درود فرست، در برابر اینکه پیام دینت را به مردم رساند و فرمانت را آشکار کرد و نسبت به بندگانت، خیرخواهی فرمود. (۱۸) خدایا! پیامبر ما را که درودت بر او و بر آلش باد، روز قیامت از مقرّبترین پیامبران؛ و از نظر شفاعت در پیشگاهت، از نیرومندترین آنان؛ و از جهت منزلت و مقام، از والاترین آنان؛ و از نظر جاه و آبرو، آبرومندترین آنان؛ قرار ده. (۱۹) خدایا! بر محمّد و آلش درود فرست و بنیانش را برتری ده و دلیل و برهانش را بزرگ و باعظمت فرما و میزانش را سنگین کن و شفاعتش را بپذیر و وسیلهاش را نزدیک فرما و رویش را سپید کن و نورش را کامل و درجهاش را بلند ساز. (۲۰) و ما را بر روش او زنده بدار و بر آیینش بمیران و ما را در راهش قرار ده و در راه او، راه بر و از اهل طاعتش قرار ده و در گروه او محشور کن و به حوضش وارد فرما و از جامش سیرابمان کن. (۲۱) و بر محمّد و آلش درود فرست؛ درودی که به وسیلۀ آن او را به آنچه که از خیر و احسان و کرامتت امید دارد برسانی، همانا تو صاحب رحمت گسترده و احسان گرانقدری. (۲۲) خدایا! به خاطر اینکه آیاتت را به مردم رساند و آیاتت را به سوی مردم برد و برای بندگانت خیرخواهی کرد و در راهت به جهاد برخاست؛ پاداشی به او عنایت فرما، برتر از پاداشی که به هر یک از فرشتگان مقرّبت و انبیای مرسل و برگزیدهات، عطا کردی؛ درود بر او و بر اهل بیت پاکیزه و پاکش و رحمت و برکات خدا بر آنان باد. |
پانویس
- ↑ ممدوحی کرمانشاهی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۱۵.
- ↑ انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۷، ص۳۳۱-۳۸۰؛ ممدوحی، شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۱۵-۳۷۰؛ .
- ↑ انصاریان، دیار عاشقان، ۱۳۷۳ش، ج۷، ص۳۲۳-۳۸۰.
- ↑ ممدوحی، کتاب شهود و شناخت، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۳۰۹-۳۷۰.
- ↑ فهری، شرح و تفسیر صحیفه سجادیه، ۱۳۸۸ش، ج۳، ص۱۷۳-۲۰۱.
- ↑ غایی، «اسامی و اوصاف قرآن در نیایش ختم قرآن صحیفه سجادیه»؛ پویا، «فرازمندی قرآن در دعای ختم قرآن امام سجاد(ع)».
- ↑ مدنی شیرازی، ریاض السالکین، ۱۴۳۵ق، ج۵، ص۳۸۳-۴۹۸.
- ↑ مغنیه، فی ظلال الصحیفه، ۱۴۲۸ق، ص۴۶۷-۴۹۱.
- ↑ دارابی، ریاض العارفین، ۱۳۷۹ش، ص۴۹۷-۵۱۳.
- ↑ فضلالله، آفاق الروح، ۱۴۲۰ق، ج۲، ص۳۱۳-۳۴۸.
- ↑ فیض کاشانی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۷ق، ص۷۷-۸۰.
- ↑ جزایری، شرح الصحیفه السجادیه، ۱۴۰۲، ص۲۰۴-۲۱۲.
- ↑
منابع
- انصاریان، حسین، دیار عاشقان: تفسیر جامع صحیفه سجادیه، تهران، پیام آزادی، ۱۳۷۲ش.
- پویا، حسن، «فرازمندی قرآن در دعای ختم قرآن امام سجاد(ع)» در نشریه بینات، شماره ۶۸، ۱۳۸۹ش.
- جزایری، عزالدین، شرح الصحیفة السجادیة، بیروت، دار التعارف للمطبوعات، ۱۴۰۲ق.
- دارابی، محمد بن محمد، ریاض العارفین فی شرح الصحیفه السجادیه، تحقیق حسین درگاهی، تهران، نشر اسوه، ۱۳۷۹ش.
- فضلالله، سید محمدحسین، آفاق الروح، بیروت، دارالمالک، ۱۴۲۰ق.
- فهری، سیداحمد، شرح و ترجمه صحیفه سجادیه، تهران، اسوه، ۱۳۸۸ش.
- فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، تعلیقات علی الصحیفه السجادیه، تهران، مؤسسه البحوث و التحقیقات الثقافیه، ۱۴۰۷ق.
- غایی، احمدرضا، «اسامی و اوصاف قرآن در نیایش ختم قرآن صحیفه سجادیه»، در نشریه سفینه، شماره ۹، ۱۳۸۴ش.
- مدنی شیرازی، سید علیخان، ریاض السالکین فی شرح صحیفة سیدالساجدین، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۳۵ق.
- مغنیه، محمدجواد، فی ظلال الصحیفه السجادیه، قم، دار الکتاب الاسلامی، ۱۴۲۸ق.
- ممدوحی کرمانشاهی، حسن، شهود و شناخت، ترجمه و شرح صحیفه سجادیه، مقدمه آیتالله جوادی آملی، قم، بوستان کتاب، ۱۳۸۸ش.
پیوند به بیرون