سیب‌زمینی
سیب‌زمینی یا به فارسی افغانستان کَچالو (نام علمی: Solanum tuberosum) گیاهی است از تیرهٔ بادنجانیان که دارای برگ‌های مرکب و بریده و گل‌های سفید یا بنفش است. میوهٔ آن کوچک، کروی، قرمز، سته و سمی است؛ ولی تجهٔ (ریشهٔ سطحی) خوراکی دارد که حاوی اندوختهٔ نشاستهٔ زیادی است. سیب‌زمینی چهارمین محصول کشاورزی کشت شده در جهان پس از ذرت، گندم و برنج است.
| سیب‌زمینی | |
|---|---|
| انواع رقم سیب‌زمینی در رنگ، اندازه و شکل‌های مختلف | |
| رده‌بندی علمی | |
| فرمانرو: | گیاهان |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | آوندداران |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گیاهان گل‌دار |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | دولپه‌ای‌های نو |
| (طبقه‌بندی‌نشده): | گل‌ستاره‌داران |
| راسته: | بادنجان‌سانان |
| تیره: | بادنجانیان |
| سرده: | بادنجان |
| گونه: | سیب‌زمینی |
| نام دوبخشی | |
| Solanum tuberosum | |
به عبارتی سیب‌زمینی یک غده نشاسته‌ای از گیاه است که این گیاه سبز بومی قاره امریکاست و این گیاه سیب‌زمینی از خانواده گل شب بو است.
نزدیک به ۴۰۰۰ نوع سیب‌زمینی از جمله انواع تجاری معمولی وجود دارد که هر کدام از آنها دارای ویژگی‌های خاص کشاورزی یا آشپزی هستند. سیب‌زمینی پس از ذرت، گندم و برنج چهارمین محصول غذایی بزرگ و پُرمصرف بشر است.
گیاه‌شناسی
سیب‌زمینی با نام علمی سولانوم تیوبروزوم از نظر گیاه‌شناسی به خانواده سولاناسه تعلق دارد که در این خانواده، گیاهان مهم دیگری نظیر گوجه‌فرنگی، بادنجان و فلفل نیز وجود دارند. گل‌های سیب‌زمینی پنج قسمتی (۵ گلبرگ بهم چسبیده و ۵ کاسبرگ بهم چسبیده است). تعداد پرچم‌ها نیز ۵ است که بهم متصل شده و یک لولهٔ بساکی را ساخته‌اند و مادگی از وسط آن خارج شده‌است. این گیاه دارای رقم‌های مختلف است که آنها را به زودرس، دیررس و میانه‌رس تقسیم می‌کند و برحسب استفاده این گیاه به سیب‌زمینی خوراکی، علوفه‌ای و صنعتی (جهت استفاده الکل یا نشاسته یا قند) تقسیم می‌شود.
بر اساس مطالعات انجام شده گونه‌های مختلف سیب‌زمینی از شیلی تا جنوب ایالات متحده و از سطح دریا تا ارتفاع ۴۸۰۰ متری پراکنده شده‌اند اما در این‌گونه‌ها از نظر مورفولوژیکی یا به عبارت دیگر تیپ گیاه، برگ، گل و غیره تنوع زیادی مشاهده می‌شود. در سیب‌زمینی تعداد کروموزوم پایه درجنس سولانوم، دوازده می‌باشد. سیب‌زمینی گیاهی علفی و چندساله است، اما در کشاورزی به عنوان یک گیاه یک‌ساله مورد کشت و کار قرار می‌گیرد. این گیاه معمولاً از طریق غده‌های بذری تکثیر می‌شود و از جوانه‌های روی غده بذری انشعابات و اندام‌های هوایی ایجاد می‌شود و ریشه‌ها از پریموردیای روی جوانه‌ها به‌وجود می‌آیند. روی این انشعابات و اندام‌های هوایی، ساقه، شاخ و برگ، دستک، ریشه، گل آذین و نیز نسل بعدی غده‌ها شکل می‌گیرد. البته سیب‌زمینی از طریق کشت سلول، مریستم، بافت، جوانه، اجزای غده، بذر حقیقی، برگ یا برش‌های ساقه نیز ممکن است تکثیر شود.
تاریخچه
دانشمندان آمریکایی به این نتیجه رسیده‌اند که سرمنشأ کلیه انواع سیب‌زمینی‌های امروزی را می‌توان به یک گیاه واحد که بیش از هفت هزار سال پیش در پرو کشت شد ردگیری کرد.
سیب‌زمینی در حوالی سال ۱۵۷۰ توسط فاتحان اسپانیایی از آمریکای جنوبی به اسپانیا منتقل شد و کشت آن در سراسر اروپا رواج یافت. سیب‌زمینی بعداً توسط مستعمره نشین‌های بریتانیایی به آمریکای شمالی منتقل شد.
سیب‌زمینی نخستین بار توسط جان ملکم در اواسط پادشاهی فتحعلی‌شاه قاجار به ایران آورده شده‌است، برای همین در ابتدا به آن «آلوی مَلکَم» می‌گفتند. نخستین جایی که در ایران سیب‌زمینی کاشته شد، روستای پشند در استان البرز بوده‌است. به همین دلیل همچنان سیب‌زمینی پشندی در ایران معروف است.
بزرگترین تولیدکنندگان
در سال ۲۰۱۸، تولید جهانی سیب‌زمینی ۳۶۸ میلیون تن بود، که چین با میزان ۲۷٪ بزرگترین تولیدکننده سیب‌زمینی در جهان می‌باشد. سایر تولیدکنندگان عمده هند، روسیه، اوکراین و ایالات متحده بودند. این محصول به‌عنوان یک محصول اساسی در اروپا (به ویژه شمال و شرق اروپا) باقی مانده‌است، جایی که تولید سرانه هنوز بالاترین سطح در جهان است، اما سریع‌ترین گسترش طی چند دهه گذشته در جنوب و شرق آسیا رخ داده‌است.
| کشور | تولید بر حسب تن | |
|---|---|---|
| ۱ |  چین
| ۹۰٬۲۰۰٬۰۰۰ |
| ۲ |  هند
| ۴۸٬۵۰۰٬۰۰۰ |
| ۳ |  اوکراین
| ۲۲٬۵۰۰٬۰۰۰ |
| ۴ |  روسیه
| ۲۲٬۳۹۰٬۰۰۰ |
| ۵ |  ایالات متحده آمریکا
| ۲۰٬۶۰۰٬۰۰۰ |
| ۶ |  بنگلادش
| ۹٬۷۴۰٬۰۰۰ |
| ۷ |  آلمان
| ۸٬۹۲۰٬۰۰۰ |
| ۸ |  فرانسه
| ۷٬۸۷۰٬۰۰۰ |
| ۹ |  لهستان
| ۷٬۴۷۰٬۰۰۰ |
| ۱۰ |  هلند
| ۶٬۰۲۰٬۰۰۰ |
| ۱۱ |  بلاروس
| ۵٬۸۶۰٬۰۰۰ |
| ۱۲ |  کانادا
| ۵٬۷۹۰٬۰۰۰ |
| ۱۳ |  ایران
| ۵٬۳۲۰٬۰۰۰ |
| ۱۴ |  پرو
| ۵٬۱۲۰٬۰۰۰ |
| ۱۵ |  بریتانیای کبیر
| ۵٬۰۲۰٬۰۰۰ |
| تولید جهانی | ۳۶۸٬۰۰۰٬۰۰۰ | |
کشت
جوانه سیب‌زمینی
سیب‌زمینی عمدتاً از جوانه سیب‌زمینی کشت می‌شود. تجه‌های سیب‌زمینی به گونه ای پرورش داده می‌شوند که عاری از هرگونه بیماری بوده و گیاهانی باثبات و سلامت ایجاد گردد. برای اینکه جوانه‌های سیب‌زمینی عاری از بیماری باشند، زمین‌های پرورش آنها باید با دقت انتخاب گردد. در ایالات متحده آمریکا در ۵۰ ایالت سیب‌زمینی کاشته می‌شود و این در حالی است که جوانه سیب‌زمینی فقط در ۱۵ ایالت پرورش داده می‌شود. معمولاً زمین‌های مرغوب کشت جوانه سیب‌زمینی، زمین‌هایی با زمستان‌های سرد و تابستان‌هایی با ساعات طولانی آفتاب هستند. سرمای شدید زمستان آفت‌ها را کشته و آفتاب طولانی تابستان به رشد بهینه جوانه‌ها کمک می‌کند. عمده جوانه سیب‌زمینی کشت شده در بریتانیا، در اسکاتلند کشت می‌شود. در این مناطق وزش باد شدید باعث کاهش حمله شته و شیوع پاتوژن‌های ویروس سیب‌زمینی می‌شود.
مراحل رشد
پرورش سیب‌زمینی را می‌توان به ۵ مرحله تقسیم کرد. در مرحله اول، جوانه‌هایی از سیب‌زمینی بذر بیرون می‌آیند و رشد ریشه آغاز می‌شود. در مرحله دوم، با آغاز رشد برگ‌ها و شاخه‌های سطح زمین، فتوسنتز آغاز شده و دستک‌ها از زیر برگ‌های پایینی و ساقه زیر زمینی آغاز به رشد می‌کنند. در مرحله سوم نوک دستک‌ها غده‌های جدید ایجاد می‌کنند و شاخه‌های آن همچنان رشد می‌کنند و معمولاً خیلی زود گل‌ها نیز ظاهر می‌شوند. حجیم شدن غده در مرحله چهارم اتفاق می‌افتد. در این مرحله گیاه بیشتر منابع خود را بر روی غده‌های تازه شکل گرفته سرمایه‌گذاری می‌کند. در این مرحله، برای بدست آوردن یک محصول خوب چندین عامل بسیار اهمیت دارند: رطوبت و درجه حرارت بهینه خاک، موجود بودن مواد مغذی کافی در خاک و توازن آنها، و مقاومت به حمله آفت‌ها. مرحله پنجم بلوغ غده هاست: سایبان گیاه می‌میرد، پوست غده سخت می‌شود و قندهای موجود در غده‌ها به نشاسته تبدیل می‌شود.
مشکلات و چالش‌ها
غده‌های جدید ممکن است در سطح خاک آغاز به رشد کنند. از آنجا که قرار گرفتن در معرض نور خورشید منجر به سبز شدن نامطلوب پوست‌ها و تولید سولانین به عنوان محافظت کننده در برابر اشعه خورشید می‌شود، کشاورزان غده‌های سطحی را می‌پوشانند. کشاورزان آنها را با جمع کردن خاک اضافی در اطراف پایه گیاه در هنگام رشد می‌پوشانند. یک روش جایگزین، مورد استفاده باغبانان منازل و تولیدکنندگان در مقیاس کوچکتر، شامل پوشاندن منطقه در حال رشد با مالچ‌های ارگانیک مانند کاه یا ورق‌های پلاستیکی است.
زراعت صحیح سیب‌زمینی در بعضی شرایط می‌تواند کاری دشوار باشد. آماده‌سازی خوب زمین، کلوخ کوبی و خیش زنی همراه با کمی لطف از جانب آب و هوا و داشتن منبع مناسبی از آب ضروری است.
آفت‌ها
آفت مهم تاریخی سوختگی سیب‌زمینی (late blight) هم چنان یک مشکل حل نشده در اروپا و آمریکاست. دیگر آفت‌های مهم سیب‌زمینی عبارتند از: ریزوکتونیا، Sclerotinia, Pectobacterium carotovorum، سفیدک سطحی، جرب پودری و ویروس leafroll سیب‌زمینی.
حشراتی که معمولاً بیماری‌های سیب‌زمینی را منتقل می‌کنند یا به گیاهان آسیب می‌رسانند عبارتند از: سوسک سیب‌زمینی کلرادو، بید سیب‌زمینی، شته سبز هلو، شته سیب‌زمینی، زنجرک چغندر، ریشک‌بال و هیره. نماتد کیست سیب‌زمینی یک کرم میکروسکوپی است که روی ریشه‌ها ظاهر می‌شود، و باعث پژمرده شدن گیاهان سیب‌زمینی می‌شود. از آنجا که تخم‌های آن می‌توانند چندین سال در خاک زنده بمانند، تعویض و چرخش محصول توصیه می‌شود.
برداشت
برای برداشت، در مزارع کوچک، کشاورز می‌تواند توسط چنگک باغبانی خاک را زیر و رو کند. در مزارع بزرگ‌تر خیش زنی روشی سریع‌تر است. در مزارع بزرگ سیب‌زمینی معمولاً از دروگر سیب‌زمینی استفاده می‌شود.
انبار
برای نگه داری سیب‌زمینی‌ها و کند کردن روند طبیعی تجزیه، که شامل تجزیه نشاسته می‌باشد، باید وسایل ذخیره‌سازی به دقت طراحی شوند. بسیار مهم است که فضای ذخیره‌سازی تاریک باشد، به خوبی تهویه شود و برای ذخیره طولانی مدت در دماهای نزدیک به ۴ درجه سلسیوس نگهداری شود. برای ذخیره کوتاه مدت، درجه حرارت حدود ۷ تا ۱۰ درجه سلسیوس ترجیح داده می‌شود.
از طرف دیگر، دمای زیر ۴ درجه سلسیوس نشاسته موجود در سیب‌زمینی را به شکر تبدیل می‌کند، که این باعث تغییر در طعم و کیفیت پخت‌وپز آنها می‌شود و به سطح آکریلامید بالاتر در محصول پخته شده، به ویژه در ظروف سرخ شده منجر می‌شود. کشف آکریلامیدها در غذاهای نشاسته ای در سال ۲۰۰۲ منجر به نگرانی‌های بین‌المللی در زمینه بهداشت شده‌است. اعتقاد بر این است که آنها احتمالاً سرطان زا هستند و بروز آنها در غذاهای پخته شده به دلیل تأثیرگذاری بر سلامتی در حال تحقیق و مطالعه است.
در شرایط بهینه در انبارهای تجاری، سیب‌زمینی را می‌توان تا ۱۰–۱۲ ماه نگهداری کرد.
اگر سیب‌زمینی‌ها مناطق سبز ایجاد کنند یا جوانه بزنند، برای برطرف کردن سموم، لایه برداری آن قسمت‌های سبز رنگ کافی نیست و چنین سیب‌زمینی‌ها دیگر خوراکی نیستند.
بازده
در سال ۲۰۱۰ جهان ۱۸٫۶ میلیون هکتار به کشت سیب‌زمینی اختصاص داده‌است. عملکرد متوسط جهانی ۱۷٫۴ تن در هکتار بود (۷٫۸ تن کوتاه در هکتار). ایالات متحده با تولید متوسط ۴۴٫۳ تن در هکتار پربارترین کشور بود.
تغییرات آب و هوا
پیش‌بینی می‌شود که گرم شدن کره زمین تأثیر بسزایی در تولید جهانی سیب‌زمینی داشته باشد.
خواص غذائی و داروئی
سیب‌زمینی خام حاوی ۷۹٪ آب، ۱۷٪ کربوهیدرات (۸۸٪ نشاسته)، ۲٪ پروتئین و مقدار ناچیزی چربی است (جدول را ببینید). ۱۰۰ گرم سیب‌زمینی خام، ۳۲۲ کیلوژول (۷۷ کیلو کالری) انرژی غذایی تأمین می‌کند و منبع غنی ویتامین B6 و ویتامین C است (به ترتیب ۲۳٪ و ۲۴٪ از ارزش روزانه). ویتامین یا مواد معدنی دیگری به مقدار قابل توجهی وجود ندارد (جدول را ببینید). سیب‌زمینی به ندرت خام خورده می‌شود زیرا نشاسته سیب‌زمینی خام توسط انسان هضم نمی‌شود. هنگامی که سیب‌زمینی پخته می‌شود، درصد ویتامین B6 و به ویژه ویتامین C آن کاهش می‌یابد، در حالی‌که تغییر کمی در میزان سایر مواد مغذی به وجود می‌آید. مطالعه اخیر توسط دکتر توماس اشمیت نشان می‌دهد سیب‌زمینی به دلیل دارا بودن نشاسته مقاوم، برای میکروبیوتای روده و در نتیجه سلامت بدن مفید می‌باشد.
| ماده غذایی | ذرت | برنج سفید | گندم | سیب‌زمینی | مانیوک | سویا، سبز | سیب‌زمینی شیرین | یم | ذرت خوشه‌ای | موز پختنی | Dietary Reference Intake |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| آب (گرم) | ۱۰ | ۱۲ | ۱۳ | ۷۹ | ۶۰ | ۶۸ | ۷۷ | ۷۰ | ۹ | ۶۵ | ۳٬۰۰۰ |
| انرژی (کیلوژول) | ۱٬۵۲۸ | ۱٬۵۲۸ | ۱٬۳۶۹ | ۳۲۲ | ۶۷۰ | ۶۱۵ | ۳۶۰ | ۴۹۴ | ۱٬۴۱۹ | ۵۱۱ | ۸٬۳۶۸–۱۰٬۴۶۰ |
| پروتئین (گرم) | ۹٫۴ | ۷٫۱ | ۱۲٫۶ | ۲٫۰ | ۱٫۴ | ۱۳٫۰ | ۱٫۶ | ۱٫۵ | ۱۱٫۳ | ۱٫۳ | ۵۰ |
| چربی (گرم) | ۴٫۷۴ | ۰٫۶۶ | ۱٫۵۴ | ۰٫۰۹ | ۰٫۲۸ | ۶٫۸ | ۰٫۰۵ | ۰٫۱۷ | ۳٫۳ | ۰٫۳۷ | ۴۴–۷۷ |
| کربوهیدرات (گرم) | ۷۴ | ۸۰ | ۷۱ | ۱۷ | ۳۸ | ۱۱ | ۲۰ | ۲۸ | ۷۵ | ۳۲ | ۱۳۰ |
| فیبر (گرم) | ۷٫۳ | ۱٫۳ | ۱۲٫۲ | ۲٫۲ | ۱٫۸ | ۴٫۲ | ۳ | ۴٫۱ | ۶٫۳ | ۲٫۳ | ۳۰ |
| قند (گرم) | ۰٫۶۴ | ۰٫۱۲ | ۰٫۴۱ | ۰٫۷۸ | ۱٫۷ | ۰ | ۴٫۱۸ | ۰٫۵ | ۰ | ۱۵ | minimal |
| مواد معدنی | RDA | ||||||||||
| کلسیم (میلی‌گرم) | ۷ | ۲۸ | ۲۹ | ۱۲ | ۱۶ | ۱۹۷ | ۳۰ | ۱۷ | ۲۸ | ۳ | ۱٬۰۰۰ |
| آهن (میلی‌گرم) | ۲٫۷۱ | ۰٫۸ | ۳٫۱۹ | ۰٫۷۸ | ۰٫۲۷ | ۳٫۵۵ | ۰٫۶۱ | ۰٫۵۴ | ۴٫۴ | ۰٫۶ | ۸ |
| منیزیم (میلی‌گرم) | ۱۲۷ | ۲۵ | ۱۲۶ | ۲۳ | ۲۱ | ۶۵ | ۲۵ | ۲۱ | ۰ | ۳۷ | ۴۰۰ |
| فسفر (میلی‌گرم) | ۲۱۰ | ۱۱۵ | ۲۸۸ | ۵۷ | ۲۷ | ۱۹۴ | ۴۷ | ۵۵ | ۲۸۷ | ۳۴ | ۷۰۰ |
| پتاسیم (میلی‌گرم) | ۲۸۷ | ۱۱۵ | ۳۶۳ | ۴۲۱ | ۲۷۱ | ۶۲۰ | ۳۳۷ | ۸۱۶ | ۳۵۰ | ۴۹۹ | ۴٬۷۰۰ |
| سدیم (میلی‌گرم) | ۳۵ | ۵ | ۲ | ۶ | ۱۴ | ۱۵ | ۵۵ | ۹ | ۶ | ۴ | ۱٬۵۰۰ |
| روی (میلی‌گرم) | ۲٫۲۱ | ۱٫۰۹ | ۲٫۶۵ | ۰٫۲۹ | ۰٫۳۴ | ۰٫۹۹ | ۰٫۳ | ۰٫۲۴ | ۰ | ۰٫۱۴ | ۱۱ |
| مس (میلی‌گرم) | ۰٫۳۱ | ۰٫۲۲ | ۰٫۴۳ | ۰٫۱۱ | ۰٫۱۰ | ۰٫۱۳ | ۰٫۱۵ | ۰٫۱۸ | - | ۰٫۰۸ | ۰٫۹ |
| منگنز (میلی‌گرم) | ۰٫۴۹ | ۱٫۰۹ | ۳٫۹۹ | ۰٫۱۵ | ۰٫۳۸ | ۰٫۵۵ | ۰٫۲۶ | ۰٫۴۰ | - | - | ۲٫۳ |
| سلنیم (میکروگرم) | ۱۵٫۵ | ۱۵٫۱ | ۷۰٫۷ | ۰٫۳ | ۰٫۷ | ۱٫۵ | ۰٫۶ | ۰٫۷ | ۰ | ۱٫۵ | ۵۵ |
| ویتامین‌ها | RDA | ||||||||||
| ویتامین C (میلی‌گرم) | ۰ | ۰ | ۰ | ۱۹٫۷ | ۲۰٫۶ | ۲۹ | ۲٫۴ | ۱۷٫۱ | ۰ | ۱۸٫۴ | ۹۰ |
| ویتامین B1 (میلی‌گرم) | ۰٫۳۹ | ۰٫۰۷ | ۰٫۳۰ | ۰٫۰۸ | ۰٫۰۹ | ۰٫۴۴ | ۰٫۰۸ | ۰٫۱۱ | ۰٫۲۴ | ۰٫۰۵ | ۱٫۲ |
| ویتامین B2 (میلی‌گرم) | ۰٫۲۰ | ۰٫۰۵ | ۰٫۱۲ | ۰٫۰۳ | ۰٫۰۵ | ۰٫۱۸ | ۰٫۰۶ | ۰٫۰۳ | ۰٫۱۴ | ۰٫۰۵ | ۱٫۳ |
| ویتامین B3 (میلی‌گرم) | ۳٫۶۳ | ۱٫۶ | ۵٫۴۶ | ۱٫۰۵ | ۰٫۸۵ | ۱٫۶۵ | ۰٫۵۶ | ۰٫۵۵ | ۲٫۹۳ | ۰٫۶۹ | ۱۶ |
| ویتامین B5 (میلی‌گرم) | ۰٫۴۲ | ۱٫۰۱ | ۰٫۹۵ | ۰٫۳۰ | ۰٫۱۱ | ۰٫۱۵ | ۰٫۸۰ | ۰٫۳۱ | - | ۰٫۲۶ | ۵ |
| ویتامین B6 (میلی‌گرم) | ۰٫۶۲ | ۰٫۱۶ | ۰٫۳ | ۰٫۳۰ | ۰٫۰۹ | ۰٫۰۷ | ۰٫۲۱ | ۰٫۲۹ | - | ۰٫۳۰ | ۱٫۳ |
| فولات یا ویتامین B9 (میکرو گرم) | ۱۹ | ۸ | ۳۸ | ۱۶ | ۲۷ | ۱۶۵ | ۱۱ | ۲۳ | ۰ | ۲۲ | ۴۰۰ |
| ویتامین A (واحد جهانی) | ۲۱۴ | ۰ | ۹ | ۲ | ۱۳ | ۱۸۰ | ۱۴٬۱۸۷ | ۱۳۸ | ۰ | ۱٬۱۲۷ | ۵٬۰۰۰ |
| ویتامین E (میلی‌گرم) | ۰٫۴۹ | ۰٫۱۱ | ۱٫۰۱ | ۰٫۰۱ | ۰٫۱۹ | ۰ | ۰٫۲۶ | ۰٫۳۹ | ۰ | ۰٫۱۴ | ۱۵ |
| ویتامین K1 (میکروگرم) | ۰٫۳ | ۰٫۱ | ۱٫۹ | ۱٫۹ | ۱٫۹ | ۰ | ۱٫۸ | ۲٫۶ | ۰ | ۰٫۷ | ۱۲۰ |
| بتاکاروتن (میکروگرم) | ۹۷ | ۰ | ۵ | ۱ | ۸ | ۰ | ۸٬۵۰۹ | ۸۳ | ۰ | ۴۵۷ | ۱۰٬۵۰۰ |
| لوتئین+زآگزانتین (میکروگرم) | ۱٬۳۵۵ | ۰ | ۲۲۰ | ۸ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۰ | ۳۰ | ۶٬۰۰۰ |
| چربی‌ها | RDA | ||||||||||
| اسیدهای چرب اشباع (گرم) | ۰٫۶۷ | ۰٫۱۸ | ۰٫۲۶ | ۰٫۰۳ | ۰٫۰۷ | ۰٫۷۹ | ۰٫۰۲ | ۰٫۰۴ | ۰٫۴۶ | ۰٫۱۴ | minimal |
| چربی تک‌سیرنشده (گرم) | ۱٫۲۵ | ۰٫۲۱ | ۰٫۲ | ۰٫۰۰ | ۰٫۰۸ | ۱٫۲۸ | ۰٫۰۰ | ۰٫۰۱ | ۰٫۹۹ | ۰٫۰۳ | ۲۲–۵۵ |
| چربی‌های غیراشباع چندگانه (گرم) | ۲٫۱۶ | ۰٫۱۸ | ۰٫۶۳ | ۰٫۰۴ | ۰٫۰۵ | ۳٫۲۰ | ۰٫۰۱ | ۰٫۰۸ | ۱٫۳۷ | ۰٫۰۷ | ۱۳–۱۹ |
| RDA |
سمیت
سیب‌زمینی‌ها دارای ترکیبات سمی هستند که گلیکو آلکالوئید نامیده می‌شوند. مهم‌ترین این سم‌ها سولانین و چاکونین می‌باشند. سولانین در سیب‌زمینی با ظاهر شدن رنگ سبز به ویژه در قشر زیر پوست آن مشخص می‌شود. مقدار زیاد این سم موجب مسمومیت می‌شود که با نشانه‌هایی نظیر سوزش گلو، حالت تهوع و تعریق شدید و نفس‌تنگی همراه است. سیب‌زمینی را باید همواره در جای خنک و تاریک نگاه داشت و به هنگام مصرف نیز قسمت‌های سبزرنگ را دور انداخت.
نگارخانه
سیب‌زمینی‌خورها اثر ونسان ون گوگ
جستارهای وابسته
پانویس
- ^ کچالو از نام هندی آن، «آلو» و پیشوند «کج» یا «کچه» گرفته‌شده (پیشوند «کج» یا «کچه» را به «آلو» اضافه کردند تا از نام «آلو» که نام میوه ایست و قبلاً در فارسی وجود داشته متمایز شود). در ایران به این دلیل به آن «سیب‌زمینی» می‌گویند که نام فرانسوی آن (Pomme de terre) را ترجمه کرده‌اند و در ترکی آذری هم به «یر الماسی» ترجمه شده‌است.
منابع
- ↑ "The potato sector". Potato Pro. 2014. Retrieved 31 December 2017.
- ↑ "Potato – Definition of potato by Merriam-Webster". merriam-webster.com.
- ↑ John Roach (10 June 2002). "Saving the Potato in its Andean Birthplace". National Geographic. Retrieved 11 September 2009.
- ↑ "The potato sector". Potato Pro. 2014. Retrieved 31 December 2017.
- ↑ م. کاظمی؛ س. م. میرهاشمی (۱۳۹۶). سیب زمینی- فناوری تولید، امنیت غذایی. انتشارات تحقیقات و آموزش کشاورزی. صص. صفحه۱۳–۱۴. شابک ۹۷۸-۶۰۰-۸۲۴۸-۸۱-۱.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۹ ژوئیه ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۲ مارس ۲۰۱۴.
- ↑ "The potato sector". Potato Pro. 2014. Retrieved 31 December 2017.
- ↑ "Potato production in 2018; Region/World/Production Quantity/Crops from pick lists". UN Food and Agriculture Organization, Statistics Division (FAOSTAT). 2019. Retrieved 24 February 2020.
- ↑ «FAOSTAT». www.fao.org. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۷-۰۹.
- ↑ "United States Potato Board -Seed Potatoes". Archived from the original on 25 August 2015. Retrieved 6 October 2014.
- ↑ "Seed & Ware Potatoes". www.sasa.gov.uk. Science & Advice for Scottish Agriculture. Retrieved 27 February 2018.
- ↑ "Potatoes Home Garden". sfyl.ifas.ufl.edu. UF/IFAS Extension. Retrieved 14 August 2019.
- ↑ Jefferies, R. A.; Lawson, H. M. (1991). "A key for the stages of development of potato (Solatium tuberosum)". Annals of Applied Biology. 119 (2): 387–399. doi:10.1111/j.1744-7348.1991.tb04879.x. ISSN 0003-4746.
- ↑ "Growing Potatoes in the Home Garden" (PDF). Cornell University Extension Service. Retrieved 27 June 2010.
- ↑ Maude Brulard (29 April 2015). "Dutch saltwater potatoes offer hope for world's hungry". M.phys.org. Retrieved 11 October 2018.
- ↑ "NJF seminar No. 388 Integrated Control of Potato Late Blight in the Nordic and Baltic Countries. Copenhagen, Denmark, 29 November −1 December 2006" (PDF). Nordic Association of Agricultural Scientists. Retrieved 14 November 2008.
- ↑ "Organic Management of Late Blight of Potato and Tomato (Phytophthora infestans)". Michigan State University. Archived from the original on 2 July 2015. Retrieved 6 January 2012.
- ↑ Potato storage, value Preservation: Kohli, Pawanexh (2009). "Potato storage and value Preservation: The Basics" (PDF). CrossTree techno-visors. Archived from the original (PDF) on 6 August 2020. Retrieved 5 August 2020.
- ↑ Tareke E, Rydberg P, et al. (2002). "Analysis of acrylamide, a carcinogen formed in heated foodstuffs". J. Agric. Food Chem. 50 (17): 4998–5006. doi:10.1021/jf020302f. PMID 12166997.
- ↑ Capt. Pawanexh Kohli. P O T A T O S T O R A G E & V A L U E P R E S E R V A T I O N (PDF).
- ↑ Carol Deppe (2010). The Resilient Gardener: Food Production and Self-Reliance in Uncertain Times. White River Junction, VT: Chelsea Green Publishing. p. 157. ISBN 978-1-60358-031-1.
- ↑ Small, Ernest (2009). Top 100 food plants. Ottawa: NRC Research Press. p. 421. ISBN 978-0-660-19858-3.
Green-colored potatoes should be discarded.
- ↑ "FAOSTAT: Production-Crops, 2010 data". Food and Agriculture Organization of the United Nations. 2011. Archived from the original on 14 January 2013.
- ↑ Haverkort, A. J.; Verhagen, A. (2008-10-24). "Climate Change and Its Repercussions for the Potato Supply Chain". Potato Research (به انگلیسی). 51 (3): 223. doi:10.1007/s11540-008-9107-0. ISSN 1871-4528.
- ↑ Beazell, JM; Schmidt, CR; Ivy, AC (January 1939). "On the Digestibility of Raw Potato Starch in Man". The Journal of Nutrition. 17 (1): 77–83. doi:10.1093/jn/17.1.77.
- ↑ "Nutrient contents of potato, baked, flesh and skin, without salt per 100 grams". Nutritiondata.com, Conde Nast for the US National Nutrient Database, SR-21. 2014. Retrieved 7 May 2017.
- ↑ https://gutmicrobiotaforhealth.ir/%d9%86%d8%b4%d8%a7%d8%b3%d8%aa%d9%87-%d9%85%d9%82%d8%a7%d9%88%d9%85-%d8%af%d8%b1-%d8%b3%db%8c%d8%a8-%d8%b2%d9%85%db%8c%d9%86%db%8c-%d9%88-%d9%85%db%8c%da%a9%d8%b1%d9%88%d8%a8%db%8c%d9%88%d8%aa%d8%a7/
- ↑ "Nutrient data laboratory". United States Department of Agriculture. Archived from the original on 10 August 2014. Retrieved August 10, 2016.
- ↑ «ده ماده غذایی که می‌توانند کشنده باشند». DW.COM. ۲۰۱۵-۰۹-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۱۵-۰۹-۰۴.