مسجد جامع سامرا

مسجد جامع سامرا یکی از مسجدهای مشهور دورهٔ خلافت عباسیان در شهر سامرای عراق است که در سال ۲۳۷ (قمری) / ۸۵۲ میلادی بنیاد شد و سازهٔ پرآوازهٔ آن، مناره اش است که به الملویة (به معنای:پیچاپیچ، پیچیده گردان) مشهور است. ساخت این مسجد در سال ۸۴۸ میلادی آغاز شد و در سال ۸۵۲ م در دوره خلافت متوکل علی‌الله - که پایتخت خلافت را از بغداد به سامرا برد- پایان یافت. مسجد جامع سامرا، در دوران عباسی‌ها ساخته شد که مناره حلزونی شکلی که دارد از مهمترین شاخصه‌های آن به شمار می‌رود، این مناره با ارتفاع ۵۳ متر یکی از بلندترین مناره‌های جهان اسلام محسوب می‌شود.

از جمله اقداماتی که خلیفه عباسی در این شهر انجام داد، ساخت مسجد جامعی وسیع در وسط شهر بود که در نهایت زیبایی و ظرافت در سالهای ۲۳۷–۲۳۳ ساخته شد. این مسجد ۵۰ متر بالاتر از سطح دریا قرار دارد و به صورت ۵ حلقه دایره‌ای است که بر روی هم سوار شده‌اند و همه اینها بالای سطحی مربع شکل قرار دارند. این حلقه‌های دایره‌ای در پایان به اتاقکی منتهی می‌شوند. امروزه از این مسجد تنها دیوار بیرونی و مناره حلزونی شکل معروف آن با نام ملویه، بر جای مانده‌است. برخی منارهٔ منحصربه‌فرد را تحت تأثیر زیگورات‌های بین‌النهرین و برخی دیگر تاثیر مناره شهر گور (فیروزآباد) مربوط به دوران ساسانی را پررنگ تر دانسته اند. مقدسی درباره آن گوید که در جلال و عظمت به مسجد دمشق مانند است. ستون‌های مرمر سقف‌ها را نگاه می‌دارد و مناره بلندی نیز دارد. ارتفاع مناره آن‌را یاقوت نیز تایید کرده است و گوید از این جهت آن‌را بلند ساختند که صدای موذن تا مسافت زیاد برود. این مناره از هر طرف تا یک فرسخی دیده می‌شود.