علی‌اکبر ولایتی

در ۴ تیر ماه ۱۳۲۴، در رستم‌آباد شمیران به دنیا آمد. پس از گذراندن دوران ابتدایی و دورهٔ نخست دبیرستان در زادگاهش، به دبیرستان جم واقع در قلهک تهران رفت و دورهٔ دوم دبیرستان را با اخذ دیپلم طبیعی در سال ۱۳۴۲ به پایان رساند. در سال ۱۳۴۳ در کنکور سراسری دانشگاه‌ها شرکت کرد و پس از کسب رتبهٔ ۴۹ کشوری، برای تحصیل در رشتهٔ پزشکی به دانشگاه تهران رفت. پس از اتمام دورهٔ دکتری، تخصص اطفال را در مرکز طبی کودکان دانشگاه تهران و فوق تخصص بیماری‌های عفونی را در دانشگاه جانز هاپکینز آمریکا گذراند. او طب اطفال را از محمّد قریب بنیان‌گذار طب اطفال در ایران آموخت. ولایتی در کنار تحصیل، در سال‌های ۱۳۴۲ تا ۱۳۵۰، در مدرسهٔ قائمیه و سپس در دبیرستان جهان آرای قلهک به تدریس اشتغال داشت.

سید محمدباقر حسینی لواسانی که از او دو سال بزرگ‌تر بود در عرصهٔ ورود وی به جلسات مذهبی و فعالیت‌های سیاسی نقش پررنگی داشته‌است. علی‌اکبر ولایتی در سال ۱۳۴۸ با مریم خوشنویسان، نوهٔ محمدحسین خوشنویسان از استادان خوش‌نویسی کشور ازدواج کرد. حاصل این ازدواج سه فرزند پسر به نام‌های محمد، میثم و علی اصغر و یک فرزند دختر به نام فاطمه است. بعد از فوت همسر اول او در سال ۸۳ پس از یک عمل جراحی، ولایتی در سال ۱۳۸۶ با لیلا عنایت ازدواج کرد، همسر دوم ولایتی از ازدواج قبلی خود دو فرزند دختر و پسر داشت که هر دو ازدواج کرده‌اند، ولایتی از ازدواج دوم خود فرزند مشترکی ندارد. هر دو همسر وی خانه‌دار بودند.

ویلای مصادره ای

بنا بر گفتهٔ مهدی کروبی ویلایی هزارمتر مربعی در کنار کاخ سعدآباد تهران مصادره شده از باقی‌ماندهٔ اموال خانواده پهلوی، توسط بنیاد شهید ما بازاء خانهٔ علی‌اکبر ولایتی به وی داده شد تا او پول مابه‌التفاوت را به‌صورت قسطی بپردازد ولی بعد از سید روح‌الله خمینی، علی‌اکبر ولایتی گفته‌است که آنرا با سید علی خامنه‌ای حساب خواهد کرد.

شش ماه حبس بدلیل عکسبرداری از ویلای مصادره ای ولایتی

در مهرماه ۱۳۹۹ میلاد گودرزی، فعال رسانه‌ای به علت عکس گرفتن از ویلای مصادر ای علی‌اکبر ولایتی (ذر تابستان همان سال) با شکایت نهاد ریاست‌جمهوری و به حکم شعبه ۱۰۵۹ دادگاه کیفری۲، به جرم «فیلمبرداری از اماکن ممنوعه»به شش ماه حبس محکوم شد. یعنی عکس گرفتن از خانه های مصادره ای ممنوع!

ولایتی چند بار در دورهٔ دبیرستان به دلیل فراخواندن دانش‌آموزان به تعطیل کردن کلاس‌ها برای شرکت در تظاهرات‌های مخالف شاه بازجویی شد و در ساواک تهران پرونده داشت. در سال ۱۳۴۱ به عضویت جبههٔ ملی دوم درآمد. دربارهٔ ادامه ندادن فعالیت در این جبهه می‌گوید: «من برای فعالیت سیاسی، به دنبال بستری بودم. آن موقع تنها بستر سیاسی موجود، جبههٔ ملی و نهضت آزادی بود. بعد از فوت مرحوم آیت‌الله بروجردی، در ۱۶سالگی به حضرت امام رجوع کردم، در ۱۵ خرداد ۱۳۴۲ که دیدم جبههٔ ملی راهش را عوض کرد، از آن جدا شدم و بعد از آن، ارتباطم به روحانیت و فعالان مذهبی منحصر شد.»

در دانشکدهٔ پزشکی به همراه سید محمدباقر حسینی لواسانی، مرتضی لبافی‌نژاد، محمدعلی فیاض‌بخش انجمن اسلامی دانشکدهٔ پزشکی دانشگاه تهران را بنیان‌گذاری کرده‌اند. ولایتی عضو انجمن حجتیه بود.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران (۱۳۵۷)، به عنوان معاون وزارت بهداری، نمایندهٔ مردم تهران در اولین دورهٔ مجلس شورای اسلامی و بعد از آن به مدت شانزده سال، در دوره‌های ریاست جمهوری سیدعلی خامنه‌ای و اکبر هاشمی رفسنجانی، به‌عنوان وزیر امور خارجه فعالیت کرده‌است. پس از آن مشاور بین‌الملل رهبر جمهوری اسلامی ایران گردید اما از سال ۱۳۹۴ در این سمت فعالیت نمی‌کند.

علی‌اکبر ولایتی، به‌طور نمادین در چند دانشگاه در فهرست استادان قرار دارد. وی در مجمع تشخیص مصلحت نظام و بنیاد دائرةالمعارف اسلامی نیز حضور دارد. او ریاست اسمی پژوهشکدهٔ مسیح دانشوری (مرکز آموزشی، پژوهشی و درمانی سل و بیماری‌های ریوی) و جمعیت حمایت از پیوند اعضا را هم بر عهده دارد. او همچنین تا سال ۱۴۰۰ عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی بود.

ولایتی از آذر ماه ۱۳۶۰ تا خرداد ۱۳۷۶ وزیر امور خارجهٔ ایران بود. محمدجواد لاریجانی یکی از معاونان ولایتی بود. محمدجواد لاریجانی می‌گوید:

«در برهه‌ای تحت فشار آمریکا، شورای امنیت سازمان ملل متحد به ایران اخطار داد که اگر موضع خود را نسبت به قطعنامهٔ ۵۹۸ شورای امنیت روشن نکند، قطعنامهٔ جدیدی صادر خواهد شد که ایران را تحت فشار بیشتر می‌گذارد. تمام کارهای کارشناسی و نظر مسؤلان بر این بود که نباید اجازه داد چنین قطعنامه‌ای صادر شود. آقای ولایتی در اتاق آقای شیخ الاسلام (معاون عربی) جلسه برگزار کرد و مرا که مسئول مذاکرات قطعنامهٔ ۵۹۸ بودم صدا کرد و گفت: «تا من وزیر خارجه‌ام، اجازه نمی‌دهم که این قطعنامه قبول شود. درست دوازده ساعت بعد، مرحوم حاج احمدآقا (ره) زنگ زدند و گفتند که حضرت امام فرموده‌اند بروید نیویورک و آن‌ها را متقاعد کنید که قصد رد کردن نداریم. همین قطعنامهٔ ۵۹۸ که در تمام طول مذاکرات از طرف آقای ولایتی به عنوان قرارداد «ترکمانچای» و عنصر «حرام‌زاده» معرفی می‌شد، به محض پذیرش، تبدیل به امامزاده شد و تازه آقای ولایتی می‌نازد که قرارداد ۱۹۷۵ و مرزها را هم صیانت کرده‌است.»

خردادماه سال ۱۳۹۲ ولایتی در یک برنامهٔ تلویزیونی که از شبکهٔ چهارم صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش می‌شد به موضوع قطعنامهٔ ۵۹۸ پاسخ داد و به طرز تلویحی تأیید کرد که با پذیرش قطعنامهٔ ۵۹۸ مخالف بوده‌است.

در حال حاضر ورزشکاران ایرانی از رقابت با ورزشکاران اسرائیلی خودداری می‌کنند. پیش از انقلاب ۱۳۵۷، ایران و اسرائیل به رقابت ورزشی با یکدیگر می‌پرداختند و برای نمونه در رشتهٔ فوتبال، ایران و اسرائیل پنج بازی رسمی با یکدیگر داشتند. پس از انقلاب اسلامی ایران و در سال ۱۹۸۳ بیژن سیف خانی کشتی‌گیر رشتهٔ کشتی فرنگی حریف خود از تیم اسرائیل به نام رابینسون کوناشویلی را در رقابت‌های «کشتی آزاد و فرنگی قهرمان جهان»، در کی‌یف اوکراین شکست داد. بعد از مخابرهٔ خبر به تهران، علی‌اکبر ولایتی، وزیر وقت امور خارجه ایران، تیم کشتی آزاد و فرنگی را به ایران فرا می‌خواند. تیم کشتی آزاد ایران با شانس مسلم طلا برای محمود کدخدایی دست خالی به ایران بازمی‌گردد تا مبارزهٔ سیف خانی، اولین و آخرین رقابت رسمی دو کشور در مسابقات ورزشی پس از انقلاب محسوب شود.

پس از تغییر در قوانین و اساس‌نامهٔ کمیتهٔ جهانی المپیک، روال عدم رویارویی‌ها با ترس از محرومیت‌ها و جریمه‌ها به کلی عوض شد؛ پس از این، ورزشکاران ایرانی عمدتاً با بهانه تراشی‌هایی از قبیل مصدومیت، نرسیدن ویزا و باختن در مسابقهٔ منتهی به حریف اسرائیلی، از رویارویی با ورزشکاران اسرائیلی اجتناب می‌کنند.

علی اکبر ولایتی، رئیس هیئت مؤسس و هیئت امنای دانشگاه آزاد، در بزرگداشت روز دانشجو در دانشکدهٔ فنی مهندسی واحد تهران غرب این دانشگاه در ۱۴ آذرماه ۱۳۹۶ خورشیدی گفت من بازی نکردن مقابل ورزشکاران اسرائیلی را پایه‌گذاری کردم و بنده افتخار می‌کنم پایه‌گذار این اقدام در کشور بودم. این بیانات در واکنش به انتقادات فراوان از ولایتی نسبت به باید ببازی علیرضا کریمی در مسابقات جهانی کشتی امیدهای جهان در سال ۲۰۱۷ میلادی بوده‌است.

ولایتی در خردادماه سال ۱۳۷۶ از کاندیداتوری علی‌اکبر ناطق نوری حمایت کرد. در سال ۱۳۸۴ او تصمیم گرفت خودش کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری شود ولی به محض نامزد شدن اکبر هاشمی رفسنجانی، ولایتی به نفع وی کناره‌گیری کرد.

در سال ۱۳۹۲ در یازدهمین دورهٔ انتخابات ریاست جمهوری او نیز نامزد انتخابات شد و با کسب حدود ۶ درصد آرا در میان شش نامزد حاضر در این انتخابات در رتبهٔ پنجم قرار گرفت. در این انتخابات ولایتی به همراه محمدباقر قالیباف و غلامعلی حداد عادل ائتلافی موسوم به ائتلاف ۱+۲ تشکیل داده بودند که سخنگوی آن حسین مظفر بود. فقط غلامعلی حداد عادل کنار رفت و در نتیجه ولایتی و محمدباقر قالیباف باقی ماندند. در این انتخابات وی علاءالدین بروجردی را به عنوان رئیس کارگروه سیاسی، محمد نهاوندیان استاد برجستهٔ دانشگاه و رئیس اتاق بازرگانی ایران را به عنوان رئیس کارگروه اقتصادی و مهدی نوید ادهم دبیر شورای عالی آموزش و پرورش را به عنوان رئیس کارگروه فرهنگی و حسین انتظامی عضو هیئت نظارت بر مطبوعات را به عنوان سخنگوی خود منصوب کرده بود. ولایتی همچنین در سومین مناظرهٔ انتخاباتی با محوریت سیاست داخلی و خارجی، انتقادات شدیدی از عملکرد سعید جلیلی، دبیر شورای عالی امنیت ملی و کاندیدای جبههٔ پایداری نمود و صراحتاً اظهار داشت مذاکرات سعید جلیلی نتیجه‌ای جز تشدید تحریم‌ها علیه ایران نداشته‌است. در این مناظره ولایتی تلویحاً از اقدامات انجام شده در دورهٔ ریاست‌جمهوری هاشمی رفسنجانی و سید محمد خاتمی و عملکرد حسن روحانی در شورای عالی امنیت ملی حمایت کرد.

در ۱۳ آبان ۱۳۹۸، وزارت خزانه‌داری ایالات متحدهٔ آمریکا ۹ تن از نزدیکان سید علی خامنه‌ای از جمله علی‌اکبر ولایتی را تحریم کرد. طبق بیانیهٔ این وزارت‌خانه علی‌اکبر ولایتی در ارتباط با بمب‌گذاری آمیا در آرژانتین که منجر به کشته شدن ۸۵ تن از شهروندان یهودی‌تبار آرژانتین شد متهم به قتل است و مغز متفکر پشت این حمله بوده‌است.

در سال ۱۳۹۷ در بخشی از صحبت‌هایش به مناسبت "هفته دفاع مقدس" در همایشی در دانشگاه آزاد به "مقاومت مردم یمن" در برابر شرایط فعلی کشورشان اشاره کرده و گفته: "از یمنی‌ها یاد بگیریم که چگونه در برابر تهدید و تحریم مقاومت می‌کنند. به جای لباس لنگ می‌بندد و اسلحه به دست دارند و چند تکه نان خشک دستشان است با پای پیاده و سعودی‌ها از دست این‌ها عاجز شدند." این صحبت‌های آقای ولایتی واکنش تعداد زیادی از کاربران شبکه‌های اجتماعی را برانگیخت. نادر فتوره‌چی روزنامه‌نگار در توییتر :جناب ولايتى، آيا فرزندان شما هم از يمنى ها ياد گرفتند كه در «الهيه» پاساژسازى مى كنند؟ آنها چرا بجاى لُنگ، كت و شلوار مى پوشند و بجاى نان خشك، با «مستر تستر» درحال لمباندن لقمه هاى چرب در رستورانهاى شمالشهر هستند؟ چرا مدافع حرم نميشوند؟ چرا بجاى حججى، با هنرپيشه ها دمخورند؟عباس عبدی در توییتر :آخر آقای محترم!داشتن حداقلی از انصاف هم خوب چیزی است.هنوز گفتگوی ایشان در باره خانه هزارمتری کنار کاخ سعدآباد در یادها هست،و این که چگونه با رمل و اسطرلاب سعی شده بود که آن رانت بزرگ که اکنون دهها میلیارد ارزش دارد کم اهمیت جلوه داده شود. متیو کاربر توییتر: علی اکبر ولایتی به طور همزمان ۳۸ شغل و سمت دارد.او امروز به مردم ایران توصیه کرد:مقاومت را از یمنی‌ها یاد بگیرند که«به جای لباس لنگ می‌بندد و اسلحه به دست دارند و چند تکه نان خشک دستشان است»!

نامه نگاری برای قره حسنلو

مصطفی دانشگر در توییتی مدعی شد ولایتی مکاتبه ای پیرامون قره حسنلو یکی از متهمان به قتل سید روح‌الله عجمیان داشته‌است.عجمیان توسط چندین نفر مورد ضرب و جرح و شکنجه قرار گرفت و به قتل رسید. قوه قضاییه اعلام کرد هنوز حکم قطعی صادر نشده و نامه نگاری موضوعیت ندارد.

تعدد پست‌ها

وی به دلیل تعدد پستها مورد انتقاد برخی رسانه‌ها قرار گرفته‌است، اما هواداران وی‌می‌گویند بسیاری از پست‌های وی مشاوره ای است و نه اجرایی.

محمد علی ابطحی در توییتر در ۷ دیماه ۱۳۹۷: کسی از آقای ولایتی خبر دارد؟ اصلا استعفا ندهد. دو سه تا شغل دیگر هم بگیرد؛ ولی حداقل به‌عنوان رئیس دانشگاه افتخار بدهد در مورد مسائل فاجعه‌بار اتوبوس و کشته شدن دانشجویان و کارهایی که دانشگاه آزاد در این رابطه کرده یا باید بکند به جای زیردستانش شخصا مصاحبه کند.

نشان‌های دولتی

نشان‌های ملی

نشان‌های خارجی

نشانه‌نما	نشان	درجه	کشور	محل دریافت	تاریخ دریافت	اعطا کننده	منبع
	نشان لیاقت خدمت دیپلماتیک Gwanghwa Medal	درجه ۱	کره جنوبی	سئول	—	—
—	نشان اژدها Orden Zmaja od Bosne	درجه ۱	بوسنی و هرزگوین	سارایوو	۲۸ فوریه ۱۹۹۵	علی عزت بیگویچ رئیس‌جمهور
—	نشان صلح و دوستی Order of Friendship	—	تاجیکستان	تهران	۸ اوت ۲۰۰۷	امامعلی رحمان رئیس‌جمهور

دکترای افتخاری

• دانشگاه الفارابی (۱۹۹۲)
• دانشگاه دولتی تفلیس (۱۹۹۳)
• دانشگاه دولتی طبی تاجیکستان (۱۹۹۵)

سایر جوایز

• چهره ماندگار در رشته پزشکی کودکان (۱۳۸۴)
• برنده جایزه نشان حکمت در جشنواره بین‌المللی حکمت سینوی از بنیاد علمی و فرهنگی بوعلی سینا(۱۳۸۸).
• برگزیده جایزه علمی علامه طباطبایی بنیاد ملی نخبگان (۱۳۹۰)

تاریخی

پزشکی

ترجمه‌ها

• متهمان نقض حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران
• فساد در ایران

• پاسخ جواد لاریجانی به علی اکبر ولایتی / سیاست خارجی و فرصت‌های سوخته
• چرا ولایتی در کابینه روحانی نیست؟