شهرستان ارومیه
شهرستان ارومیه به مرکزیت کلان‌شهر ارومیه با جمعیتی بالغ بر ۱٬۰۴۰٬۵۶۵ نفر در استان آذربایجان غربی در شمال غرب ایران واقع شده‌است. ارومیه در گذشته چیچَست نام داشت و در طول تاریخ یکی از آبادترین و در عین حال از پرحادثه‌ترین شهرهای آذربایجان شناخته می‌شود.
| شهرستان ارومیه | |
|---|---|
| اطلاعات کلی | |
| کشور |  ایران |
| استان | آذربایجان غربی |
| سایر شهرها | ارومیه، قوشچی، نوشین‌شهر، سیلوانه، سرو، شهر جدید گلمان |
| بخش‌ها | بخش مرکزی، انزل، نازلو، سیلوانه، صومای برادوست |
| نام‌های پیشین | ارومی، اورمیه، رضائیه (در دوران پهلوی) |
| مردم | |
| جمعیت | ۱٬۰۴۰٬۵۶۵ نفر (آمار سال ۱۳۹۵) |
| مذهب | اهل تشیع اهل تسنن مسیحی اهل حق |
| داده‌های دیگر | |
| وبگاه | فرمانداری ارومیه |
شهرستان ارومیه به دلیل موقعیت ویژه آن و قرار گرفتن در محل تلاقی و معبر منطقه قفقاز، ارمنستان، آسیای صغیر و بین‌النهرین، تحولات تاریخی مختلف به خود دیده‌است تاریخ کهن این منطقه و زندگی اقوام و ادیان الهی مختلف در کنارهم، شرایط فرهنگی ویژه‌ای به چهره این شهرستان بخشیده و ارومیه به شهر رنگین کمان اقوام و ادیان الهی معروف شده‌است. اماکن مذهبی و تاریخی مانند مسجد جامع ارومیه که یادگاری از تمدن اسلامی و دوران امپراتوری سلجوقیان بوده و بزرگترین و مهم‌ترین محراب مسجد در ایران بعد از محراب مسجد جامع اصفهان به‌شمار می‌رود و کلیسای تاریخی نه‌نه مریم که به عنوان دومین کلیسای تاریخی جهان شناخته می‌شود از آثار بی نظیر تاریخی و مذهبی این منطقه به‌شمار می‌رود. بازار تاریخی ارومیه با معماری اصیل ایرانی- اسلامی یکی از بناهای مهم تاریخی شمال‌غرب کشور محسوب می‌شود
اکتشافات باستان‌شناسی انجام شده در تپه‌های باستانی متعدد در این منطقه نشان از قدمت زیاد تمدنی این ناحیه می‌باشد و این آثار وجود تمدن‌های حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد مسیح را به اثبات می‌رسانند نگهداری این گنجینه‌ها و آثار باستانی و تاریخی در موزه ارومیه باعث شده‌است این موزه یکی از غنی‌ترین و ارزشمندترین گنجینه‌های کشور محسوب شود، و با دارا بودن آثاری از دوره اورارتویی تا قاجار، دومین موزه غنی کشور شناخته می‌شود
این شهر یکی از بزرگترین کانون‌های مذهبی و علمی در گذشته‌های دور بوده و پس از ظهور اسلام نیز ارومیه شهر مهمی به‌شمار می‌رفته‌است. این شهرستان بر اثر حوادث تاریخی بارها ویران شده و دوباره عظمت خود را تجدید نموده‌است.
مجموعه پارک ملی دریاچه ارومیه با جزایر و ۳۰ تالاب وابسته و اقماری آب شور و شیرین بزرگترین زیستگاه حیات وحش خاورمیانه بوده و یکی از مهم‌ترین ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره در ایران به‌شمار می‌رود.
ارومیه در جلگه‌ای، در کنار دریاچه‌ای به همین نام گسترده شده‌است. زمین‌های بارور ارومیه با آب‌وهوای مساعد و واقع شدن آن در معبر قفقاز، ارمنستان، آسیای‌صغیر و بین‌النهرین از یک‌سو و قرارگرفتن آن در کنار دریاچه ارومیه از سوی دیگر وضع ویژه‌ای به چهره این شهرستان بخشیده‌است. از قرن پانزدهم که ترکان عثمانی جایگزین امپراتوری روم شرقی شدند باز ارومیه، به عنوان شهر سرحدی از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار بوده و دارای برج و باروی مهمی گردید، برج سه‌گنبد و مسجدجامع هر دو یادگار مجد و عظمت تمدن اسلامی به‌شمار می‌روند.
زبان و قومیت
جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۹۵ بالغ بر بیش از ۱٬۰۴۰٬۰۰۰ نفر بوده‌است که از این تعداد ۵۲۷٬۲۷۸ نفر آنان مرد و ۵۱۳٬۲۸۷ نفر آنان زن بوده‌اند. این منطقه از دیرباز محل زندگی اقوام و ادیان مختلف بوده‌است. بیشینه جمعیت شهرستان را آذری‌ها و کردها وپس از آن مسیحیان آشوری و ارمنی تشکیل می‌دهند.
زبان‌های رایج در میان مردم شهرستان ارومیه عبارت است از ترکی آذربایجانی و کردی کرمانجی، درصدی هم ارمنی و آشوری.
مذهب مردم ارومیه
بر طبق آمار منتشره در سال ۱۹۲۷ میلادی ۳۹ درصد شهرستان ارومیه را مسلمانان اهل تشیع (آذربایجانی‌ها)، ۶۰ درصد را مسلمانان اهل سنت (حنفی مذهبان آذربایجانی و شافعی مذهبان کُرد) همچنین ۱ درصد را مسیحیان آشوری و ارمنی تشکیل می‌دادند
اقوام در ارومیه
ترکهای آذربایجانی
ترکهای آذربایجانی که بعد از کردها عمده باشندگان استان آذربایجان غربی و همچنین شهرستان ارومیه می‌باشند، در شهرهای ارومیه، قوشچی، نوشین شهر و روستاهای پیرامون آنها که به‌ترتیب در بخش مرکزی، بخش انزل و بخش نازلوی این شهرستان قرار دارند، زندگی می‌کنند.
کردها
در استان آذربایجان غربی کردها بزرگترین گروه قومی استان می‌باشند. بیشتر کردها در قسمت جنوبی استان و در پنج شهرستان عمدتاً کُردنشین استان (مهاباد، بوکان، سردشت، پیرانشهر و اشنویه) و در همسایگی کشور ایران با عراق (اقلیم کردستان عراق) متمرکز هستند، با این حال جمعیتی از کردها نیز در مناطقی از سایر شهرستان‌های استان آذربایجان غربی از جمله در شهرستان ارومیه و خوی و سلماس و ماکو نیز سکونت دارند. گروه‌هایی از ایلات مختلف کرد در نوار کوهستانی و مرز ایران و ترکیه ساکن هستند. در شهرستان ارومیه از بخش‌ها و مناطق عمده و اصلی که ایل‌های کرد ساکن شده‌اند بخش صومای برادوست و سیلوانا است که محل اسکان ایل‌های مختلف کردزبان شکاک و هرکی می‌باشد. البته کردها در برخی از روستاهای دیگر بخش‌های این شهرستان نیز به صورت پراکنده، ساکن هستند.
مسیحیان
از نظر قومی اکثر مسیحیان ایران را گروه‌های قومی ارامنه، آشوری‌ها و کلدانی‌ها تشکیل می‌دهند. غالب جمعیت آشوریان و کلدانیان مسیحی‌اند و به زبان «آرامی» صحبت می‌کنند. دربارهٔ تعداد مسیحیان ساکن در ایران آمار دقیقی در دست نیست، اما برخی منابع داخلی تعداد آنان را ۱۵۰ هزار اعلام کرده و برخی منابع نیز تخمین می‌زنند ۲۰۰ الی ۳۰۰ هزار مسیحی در کشور ایران وجود دارد. در زمان سرشماری سال۱۳۵۵ (۱۹۷۶) حدود ۲۰۰٬۰۰۰ هزار نفر آشوی در ایران وجود داشت. قبل شروع جنگ جهانی اول در سال ۱۹۰۰ میلادی، آشوری‌ها در شمال غرب ایران، جمعیتی بالغ بر بیش از ۷۶٬۰۰۰ نفر بودند و بزرگترین گروه غیر مسلمان در ارومیه بودند و از ۳۰۰ روستای اطراف ارومیه، ۶۰ روستا کاملاً آشوری‌نشین و ۶۰ روستا نیز ترکیبی با جوامع آشوری، ارمنی و کرد بودند. در طی جنگ جهانی اول منطقه آذربایجان محل تاخت و تاز دو امپراتوری روسیه و عثمانی بود.
امروزه جمعیت آشوریان در ایران حدود ۵۰٬۰۰۰ نفر تخمین زده می‌شود. بیشتر آشوریان ایران امروزه در تهران ساکن شده‌اند ولی در شهر ارومیه و روستاهای پراکنده اطراف ارومیه نیز اقلیت‌هایی از آنها همچنان سکونت دارند.
صنعت و اشتغال
برخورداری از شرایط منحصر به فرد جغرافیایی و طبیعی باعث شده‌است این منطقه از نظر کشاورزی و صنایع وابسته توسعه فراوانی پیدا کند و به عنوان قطب برتر کشاورزی در کشور شناخته شده و در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی رتبه اول کشور را دارا می‌باشد. در تولید محصول سیب درختی کشور ایران در رتبه سوم جهان قرار دارد و قطب اصلی و اول تولید سیب کشور نیز استان آذربایجان غربی و شهرستان ارومیه می‌باشد. استان آذربایجان غربی در زمینه تولید عسل رتبه اول کشور را دارا است و شهرستان ارومیه نیز از مراکز اصلی تولید عسل در این استان قلمداد می‌شود. ارومیه یکی از خوش آب و هواترین شهرهای ایران است و پیشتر به عنوان یک باغ شهر در کشور مطرح بود، در سال‌های اخیر با برگزاری جشنواره‌های متعدد گل، به یکی از شهرهای مطرح در حوزه تنوع گل تبدیل شده‌است. آذربایجان غربی به سرزمین باغ‌های انگور معروف است و ارومیه یکی از مراکز اصلی تولید و فراوری محصول انگور می‌باشد. و فراورده‌های مختلف انگور شامل آب غوره، شیره انگور، کشمش، آب میوه در شهرستان اورمیه تولید می‌شود. استان آذربایجان غربی ۶۰ درصد کنسانتره میوه کشور را تولید می‌کنند و شهرستان ارومیه نیز با دارا بودن قدیمی‌ترین و استانداردترین واحدها در بخش دولتی، در تولید آبمیوه و کنسانتره میوه در سطح کشور پیشرو می‌باشد. استان آذربایجان غربی با داشتن ۳۱۷ واحد سردخانه فعال در ظرفیت بیش از ۸۵۰ هزار تن رکورد دار تعداد سردخانه‌ها در کشور بوده و از قطب‌های اصلی تأمین میوه کشور قلمداد می‌شود.
تقسیمات کشوری
تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابر آنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۹۵ کل کشور آمده‌است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است
| بخش‌های شهرستان ارومیه |
|---|
بخش‌ها
بخش مرکزی
بخش مرکزی شهرستان ارومیه به مرکزیت شهر ارومیه با جمعیتی بالغ ۸۷۹٬۷۰۹ نفر، ۸۵ درصد جمعیت شهرستان را در خود جای داده‌است. ارومیه مرکز استان آذربایجان غربی در جلگه‌ای در کنار دریاچه لاجوردی به همین نام گسترده‌است. زمین‌های بارور ارومیه با آب و هوای مساعد و واقع شدن آن در معبر قفقاز، ارمنستان، آسیای صغیر و بین‌النهرین از یک سو و قرار گرفتن آن در کنار دریاچه ارومیه از سوی دیگر وضعیت ویژه‌ای به چهره این شهرستان بخشیده‌است. ارومیه از لحاظ جاذبه‌های پنهان شده در رتبه‌های نخست کشوری قرار دارد. شهر ارومیه با دارا بودن طبیعت بکر و زیبا و تاریخ کهن خود که بَناهای متعددی از گذشته در این شهر به یادگار مانده‌است، به‌عنوان بهشت سرسبز و نماد تاریخی ایران مطرح شده‌است.
بخش انزل
بخش انزل به مرکزیت شهر قوشچی، در فاصله ۵۳ کیلومتری شمال شهر ارومیه واقع شده‌است. اولین دهکده سلامت کشور در این بخش و در نزدیکی شهر قوشچی با نام مجتمع باری قرار گرفته‌است. این طرح با یک هتل ۵ ستاره به نام «هتل دنیز» اولین و تنها طرح ملی عملی شدهٔ دهکده سلامت در سطح کشور است و تاکنون بخش‌های بزرگی از آن به بهره‌برداری رسیده‌است و با تکمیل‌تر شدن فازهای بعدی طرح می‌تواند پتانسیل و جایگاه بالایی در سطح منطقه داشته باشد. قلعه کاظم داشی یکی از مکان‌های دیدنی و تاریخی دریاچه ارومیه می‌باشد که بیشتر شبیه به جزیره سنگی و در حدود ۶۵ کیلومتری ارومیه و ۱٫۵ کیلومتری روستای گوئرچین واقع شده‌است. کاظم داشی در جنگ جهانی اول پناهگاه و سنگر اهالی روستاهای اطراف بود و نام آن به یاد «کاظم خان»، فرمانده افراد محافظ روستا که خود اهل قوشچی بوده نامگذاری شده‌است
بخش سیلوانه
بخش سیلوانه به مرکزیت شهر سیلوانه در فاصله ۴۰ کیلومتری شهر ارومیه و در غرب شهرستان واقع شده‌است. سیلوانا کلمه‌ای با ریشهٔ ایتالیایی و به معنی جنگل و بیشه سبز و نیز به معنی مکانی از بهشت است. منطقه مرزی سیلوانه در غرب شهرستان ارومیه و در مرز ایران با دو کشور ترکیه و عراق واقع شده‌است. این منطقه به عنوان یکی از ۱۹ منطقه دارای اکسیژن خالص در جهان به‌شمار می‌رود سیلوانا با داشتن یک چشمه آب معدنی گوارا به همین نام و داشتن کوهستان‌هایی مختص ورزش پاراگلایدر یک منطقه گردشگری نمونه در آذربایجان غربی به‌شمار می‌رود. منطقه سیلوانا با وجود دریاچه‌های کوچک و زیبا در پای کوه‌ها و رودخانه‌ها و آبشارهایی که در این منطقه سرازیر هستند، این سرزمین را به صورت تکه‌ای از بهشت درآورده است. سیلوانا پتانسیل بالایی برای توسعه دارد و می‌تواند با جذب سرمایه‌گذاری‌ها و اقدامات زیرساختی، تبدیل به یک قطب اقتصادی و گردشگری در سطح منطقه و کشور گردد.
وجود زمین‌های آبی و دیمی مستعد در منطقه، آب‌های فراوان زیرزمینی و جاری، اقلیم کوهستانی، بارندگی مناسب سالیانه، طبیعت زیبا و همیشه سرسبز و وجود راه‌های ارتباطی متعدد با شهرستان‌ها و کشورهای همجوار زمینه مناسبی برای تولید محصولاتی همچون گندم، نخود و جو و لوبیا، عدس، سیب زمینی و سیفی جات، پیاز، گوجه فرنگی ایجاد کرده‌است و اکثر مردم بخش سیلوانا به کشاورزی و دامپروری مشغول هستند
از ویژگی‌های این منطقه تولید مرغوب‌ترین عسل طبیعی در ایران است که توسط زنبورداران این منطقه تولید می‌شود. وجود قله‌های پر برف، رودخانه‌ها و چشمه‌های متعدد، طبیعت بکر و چشم‌نوازی را در این منطقه به وجود آورده‌است. محصولات و صنایع دستی و دامی نیز در این بخش تولید می‌شود و شامل فرش، گلیم، جاجیم، کلاه و جوراب پشمی و تولیدات دامی نیز می‌توان یه انواع فراورده‌های لبنی مانند ماست، پنیر، کره، روغن حیوانی و پشم اشاره نمود.
بخش صومای برادوست
بخش صومای برادوست به مرکزیت شهر سِرو در فاصله ۴۹ کیلومتری از شهر ارومیه و در شمال غرب شهرستان واقع شده‌است. بازارچه مرزی سرو از معروفیت زیادی در سطح منطقه برخوردار است. این بازارچه به عنوان یکی از مراکز عرضه و فروش محصولات کشور ترکیه محسوب می‌شود و می‌توان اکثر برندهای مطرح این کشور را در این بازارچه یافت.
بخش نازلو
بخش نازلو به مرکزیت شهر نوشین‌شهر در فاصله ۲۴ کیلومتری از شهر ارومیه و در شمال آن واقع شده‌است.
شهرهای شهرستان ارومیه
شهرستان ارومیه به جز شهر ارومیه که مرکز استان و شهرستان می‌باشد دارای ۴ نقطه شهری دیگر نیز می‌باشد. شهرهای قوشچی، نوشین‌شهر، سیلوانه و شهر سِرو به ترتیب مرکز بخش‌های انزل، نازلو، سیلوانه و بخش صومای برادوست در شهرستان ارومیه می‌باشند.
| جمعیت | تعداد خانوار | مرکز بخش | جمعیت | تعداد خانوار | نام بخش |
|---|---|---|---|---|---|
| ۷۳۶٬۲۲۴ | ۲۲۵٬۰۵۰ | شهر ارومیه | ۸۷۹٬۷۰۹ | ۲۶۴٬۷۶۰ | مرکزی |
| ۲٬۷۸۷ | ۹۳۵ | شهر قوشچی | ۲۵٬۵۹۹ | ۶٬۸۲۵ | انزل |
| ۱٬۶۱۴ | ۴۳۶ | شهر سیلوانه | ۶۰٬۳۶۸ | ۱۴٬۲۰۲ | سیلوانه |
| ۱٬۸۰۰ | ۴۶۹ | شهر سرو | ۳۵٬۱۸۳ | ۷٬۸۳۱ | صومای برادوست |
| ۸٬۳۸۰ | ۲٬۳۱۱ | نوشین‌شهر | ۳۹٬۷۰۱ | ۱۰٬۶۸۳ | نازلو |
دهستان‌ها
شهرستان ارومیه شامل ۵ بخش و ۲۰ دهستان می‌باشد. ۹ دهستان باراندوز، باراندوزچای جنوبی، باراندوزچای شمالی، باش قلعه، بکشلوچای، ترکمان، دول، روضه‌چای (بالو)، نازلوی جنوبی، در بخش مرکزی شهرستان ارومیه قرار دارند. دو دهستان انزل شمالی و انزل جنوبی در بخش انزل واقع هستند. دهستان‌های نازلوچای، طلاتپه و نازلوی شمالی در بخش نازلو واقع شده‌اند. دهستان‌های ترگور، مرگور و دشت تابع بخش سیلوانا بوده و ۳ دهستان صومای جنوبی و شمالی و دهستان برادوست در بخش صومای برادوست قرار دارند. روستای بالو بزرگترین روستای کشور با جمعیتی بیش از ۱۴٬۰۰۰ نفر در دهستان روضه چای ارومیه واقع شده‌است.
| جمعیت | بزرگترین روستای دهستان | جمعیت | خانوار | بخش | نام دهستان |
|---|---|---|---|---|---|
| ۵٬۱۹۲ | قولنجی | ۲۰٬۵۶۰ | ۵٬۰۷۶ | انزل | انزل جنوبی |
| ۱٬۱۳۰ | قره باغ | ۲٬۲۵۲ | ۸۱۴ | انزل | انزل شمالی |
| ۴٬۷۶۹ | بند | ۱۲٬۰۰۸ | ۳٬۲۹۲ | مرکزی | باراندوز |
| ۳٬۰۲۳ | بالانج | ۱۱٬۴۰۸ | ۳٬۱۱۷ | مرکزی | باراندوزچای جنوبی |
| ۲٬۸۵۰ | گوگ تپه | ۸٬۴۸۶ | ۲٬۶۶۰ | مرکزی | باراندوزچای شمالی |
| ۲٬۴۶۷ | توپراق قلعه | ۱۰٬۰۴۳ | ۳٬۰۳۳ | مرکزی | باش قلعه |
| ۱۰٬۵۳۶ | ریحان آباد | ۳۴٬۶۸۳ | ۸٬۸۹۰ | مرکزی | بکشلوچای |
| ۶۳۴ | بابارود | ۱۰٬۰۱۷ | ۳٬۰۸۸ | مرکزی | ترکمان |
| ۷۶۸ | دیزج دول | ۷۴۸۷ | ۲٬۱۳۰ | مرکزی | دول |
| ۱۴٬۰۵۸ | بالو | ۴۱٬۸۴۳ | ۱۱٬۰۷۳ | مرکزی | روضه چائ |
| ۷۷۷ | عسگرآبادتپه | ۷٬۵۱۰ | ۲٬۴۲۷ | مرکزی | نازلوی جنوبی |
| ۵۴۷ | طلاتپه | ۲٬۲۷۸ | ۷۹۷ | نازلو | طلاتپه |
| ۲٬۸۴۴ | قرالرطسوجی | ۱۳٬۷۲۷ | ۲٬۸۰۳ | نازلو | نازلوچای |
| ۱٬۷۸۹ | خانقاه سرخ | ۱۵٬۳۱۶ | ۴٬۷۷۲ | نازلو | نازلوشمالی |
| ۱٬۳۱۴ | موانا | ۸٬۳۸۱ | ۱٬۸۶۲ | سیلوانه | ترگور |
| ۳٬۷۸۳ | راژان | ۱۰٬۱۹۹ | ۲٬۳۰۲ | سیلوانه | دشت |
| ۴٬۹۰۷ | دیزج | ۴۰٬۱۷۴ | ۹٬۶۰۲ | سیلوانه | مرگور |
| ۲٬۴۸۸ | گنگچین | ۱۱٬۳۶۱ | ۲٬۴۹۶ | صومائ برادوست | برادوست |
| ۱٬۳۲۸ | هورسین | ۱۲٬۴۵۲ | ۲٬۶۴۹ | صومائ برادوست | صومائ جنوبی |
| ۱٬۶۸۵ | ممکان | ۹٬۵۷۰ | ۲٬۲۱۷ | صومائ برادوست | صومائ شمالی |
تعداد آبادی‌های دارای سکنه شهرستان ارومیه ۴۶۰ پارچه‌است. میانگین بلندای شهرستان از سطح دریاهای آزاد ۱۳۵۰ متر است.
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ لغت‌نامه دهخدا، معنی ارومیه.
- ↑ [[#CITEREFسال انتشار وارد نشده‌است|درگاه ملی آمار < سرشماری عمومی نفوس و مسکن > نتایج سرشماری > جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395]].
- ↑ [۱]
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۴ ژانویه ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۰ اوت ۲۰۱۲.
- ↑ [۲]
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ آوریل ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۹ اوت ۲۰۱۲.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۳ آوریل ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۰ اوت ۲۰۱۲.
- ↑ «درگاه ملی آمار> سرشماری عمومی نفوس و مسکن> نتایج سرشماری> جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395». www.amar.org.ir. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۳-۲۱.
- ↑ «معرفی جامع شهر ارومیه». پورتال شهری اورمیا.
- ↑ کاویان پور، احمد. تاریخ ارومیه. صص. ۹.
- ↑ روزنامه اعتماد (۲۰ اسفند ۱۳۹۲). «معرفی شهرستان ارومیه: یک پیشنهاد برای سفر نوروزی». بانک اطاعات نشریات کشور.
- ↑ YJC، خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان |. «ارومیه نمادی از همزیستی محبت آمیز مسلمانان و مسیحیان است». خبرگزاری باشگاه خبرنگاران | آخرین اخبار ایران و جهان | YJC. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۱۰-۲۶.
- ↑ «محراب مسجد جامع ارومیه، بعد از محراب مسجد جامع اصفهان، بزرگترین و مهم‌ترین محراب مسجد در ایران». بانک نشریات کشور. ۲۶ مرداد ۱۳۸۵.
- ↑ «دومین کلیسای تاریخی جهان در ارومیه میزبان دیرینه جشن میلاد مسیح (ع)». باشگاه خبرنگاران جوان. ۵ دی ۱۳۹۶.
- ↑ «دلربایی معماری اصیل ایرانی - اسلامی در بازار تاریخی ارومیه». باشگاه خبرنگاران جوان. ۴ مهر ۱۳۹۶.
- ↑ «بازار تاریخی ارومیه، یادگار دوران صفویه». باشگاه خبرنگاران جوان. ۷ فروردین ۱۳۹۵.
- ↑ رسالت (۱۳۸۵/24/۱۰). «ارومیه شهری با قدمت 6000 سال». بانک اطلاعات نشریات ایران.
- ↑ «موزه ارومیه؛ گنجینه‌ای از آثار اوراتویی تا قاجار/ موزه ارومیه دومین موزه غنی کشور». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۲ مرداد ۱۳۹۶.
- ↑ «جام حسنلو در قلب آذربایجان می‌درخشد/ تمدن مانایی». بانک نشریات کشور. ۱۴ مرداد ۱۳۸۹.
- ↑ «رد پای 5 هزار سال تمدن در ارومیه / گنجینه ارومیه در حال حاضر یکی از بزرگترین گنجینه‌های کشور محسوب می‌شود». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۲ تیر ۱۳۹۱.
- ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۴ مه ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۱ سپتامبر ۲۰۱۲.
- ↑ «وداع با زادگاه زرتشت باخارج شدن طرح دوفوریتی بحران دریاچه ارومیه در مجلس». بانک نشریات کشور. ۹۰/5/۲۹.
- ↑ «نگین فیروزه‌ای شمال غرب ایران زمین». باشگاه خبرنگاران جوان. ۷ فروردین ۱۳۹۷.
- ↑ "Orūmīyeh | Iran" (به انگلیسی). Retrieved 2018-04-18.
- ↑ «Iran - Azarbaijanis». countrystudies.us. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۸.
- ↑ Kjeilen، Tore. «Orumiyeh - LookLex Encyclopaedia». looklex.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۲ سپتامبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۸.
- ↑ «Urmia County, Iran - Discover World». www.discoverworld.com (به انگلیسی). بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ ژوئن ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۴-۱۸.
- ↑ electricpulp.com. "KORA-SONNI – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (به انگلیسی). Archived from the original on 17 November 2018. Retrieved 2018-04-11.
- ↑ ملک‌زاده، توحید (1388 (هجری شمسی)). آذربایجان در اوایل دوره پهلوی (براساس گزارش محرمانه سال 1927 به ارتش ترکیه). اختر. صص. ص۷۴.
- ↑ افشارسیستانی، ایرج (۱۳۶۷). مقدمه‌ای بر شناخت، ایلها و چادرنشینان و طوایف عشایری ایران. تهران: ایرج افشار سیستانی. صص. ص ۱۷۰.
- ↑ «ارومیه (شهرستان)». دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (جلد 10)، ص 425.
- ↑ The most important tribes in that regionare..Korahsunni Turks, southwest of Ḵoy
- ↑ کاویانپور، احمد (۱۳۷۸). تاریخ ارومیه. تهران: آذر کهن. صص. ۱۲۰. شابک ۹۶۴۹۱۸۶۰۶۹.
- ↑ ملک‌زاده دیلمقانی، توحید (1388 (هجری شمسی)). آذربایجان در اوایل دوره پهلوی (براساس گزارش محرمانه سال ۱۹۲۷ به ارتش ترکیه). اختر. صص. ۷۵. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۵۱۷-۱۹۳-۱.
- ↑ electricpulp.com. "KURDISH TRIBES – Encyclopaedia Iranica". www.iranicaonline.org (به انگلیسی). Retrieved 2018-05-05.
- ↑ ملک‌زاده دیلمقانی، توحید (۱۳۸۸). آذربایجان در اوایل دوره پهلوی (براساس گزارش محرمانه سال ۱۹۲۷ به ارتش ترکیه). اختر. صص. ۷۹–۸۲. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۵۱۷-۱۹۳-۱.
- ↑ «مسیحیان ایران و آغاز جشن‌های سال نو». بانک نشریات کشور. ۱۴ دی ۱۳۸۵.
- ↑ Country Information and Guidance "Christians and Christian Converts, Iran" 19 March 2015. p. 9
- ↑ «Christianity in Iran».
- ↑ Iran A Country Study By Federal Research Division - Page 128
- ↑ «نسخه آرشیو شده» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در ۴ ژانویه ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۱۸.
- ↑ «Iranian_Assyrians».
- ↑ ملک‌زاده دیلمقانی، توحید. آذربایجان در جنگ جهانی اول یا فجایع جیلولوق. تبریز: اختر. صص. ۱۴۰.
- ↑ BetBasoo, Peter (1 April 2007). "Brief History of Assyrians". Assyrian International News Agency. Archived from the original on 13 October 2013. Retrieved 12 October 2013.
- ↑ «بررسی جایگاه آذربایجان غربی در کشاورزی از نگاه آمار و ارقام». دانا. ۱۹ بهمن ۱۳۹۳.
- ↑ «رتبه سوم ایران در تولید سیب درختی جهان». باشگاه خبرنگاران جوان. ۳ آبان ۱۳۹۶.
- ↑ «سالانه ۳۰۰هزار تن سیب صادر می‌شود/ قطب اول تولید سیب کشور کجاست؟». ایران کالا. ۳۱ شهریور ۱۳۹۶. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۵ سپتامبر ۲۰۱۷. دریافت‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۱۸.
- ↑ «ارومیه به قطب تولید و صادرات گل لاله در کشور تبدیل می‌شود». ایرنا. ۱ اردیبهشت ۱۳۹۶.
- ↑ «آذربایجان غربی سرزمین باغ‌های انگور». خبرگزاری جمهوری اسلامی. ۹۴/6/۲۴.
- ↑ «برند سیب و انگور به نام ارومیه ثبت می‌شود». ایسنا. ۶ اردیبهشت ۱۳۹۶.
- ↑ «آذربایجان غربی استانی پیشرو در تولید آبمیوه و کنسانتره». باشگاه خبرنگاران جوان. ۲۴ مرداد ۱۳۹۱.
- ↑ «رکورد تولید سیب در دست باغداران آذربایجان غربی / آذربایجان غربی رکورددار تعداد سردخانه در کشور». تسنیم. ۱۷ آبان ۱۳۹۶.
- ↑ استان‌شناسی آذربایجان غربی. شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی. ص۲۹
- ↑ «ارومیه شهر جاذبه‌های پنهان/ چشمه‌های شفابخش و بهشتی ارومیه مسافران را به خود می‌خواند». تسنیم. ۴ فروردین ۱۳۹۶.
- ↑ «هویت ۷ هزار ساله آذربایجان در بناهای ارومیه خودنمایی می‌کند». تسنیم. ۱۰ اردیبهشت ۱۳۹۶.
- ↑ «فاصله قوشچی از شهر ارومیه».
- ↑ «تقسیمات کشوری 1395».
- ↑ «مجتمع تفریحی باری در ارومیه».
- ↑ «مجموعه گردشگری باری؛ اولین دهکده سلامت ایران».
- ↑ «طبیعت زیبای نگین فیروزه‌ای آذربایجان و کاظم داشی». ۱۵ خرداد ۱۳۹۵.
- ↑ «فاصله سیلوانه تا شهر ارومیه».
- ↑ http://www.irancities.ir/showcity.aspx?code=76&code2=11
- ↑ «"سیلوانا" یکی از مناطق دارای اکسیژن خالص در جهان». ایسنا. ۸ اسفند ۱۳۹۱.
- ↑ «آذربایجان غربی بهشت ایران زمین». خبر آنلاین. ۲۹ اسفند ۱۳۹۴.
- ↑ «آذربایجان غربی بهشت ایران زمین».
- ↑ «بهشت ایران کجاست؟». ایسنا. ۲ مهر ۱۳۹۲.
- ↑ «گردشگری کلید توسعه سیلوانا».
- ↑ «سیلوانا، بهشتی رؤیایی در استان آذربایجان غربی».
- ↑ «فاصله شهرسرو تا شهر ارومیه».
- ↑ «آذربایجان‌غربی مقصدی زیبا برای نوروز/ نقشه گردشگری استان». خبرآنلاین. ۲۰۱۸-۰۳-۲۱. دریافت‌شده در ۲۰۱۹-۰۲-۲۳.
- ↑ «فاصله نوشین شهر از شهر ارومیه».
- ↑ «زیرساختهای بزرگترین روستای کشور تکمیل شود/ تشکیل کمیته ویژه روستای بالو ارومیه». خبرگزاری مهر. ۱ فروردین ۱۳۹۳.
منابع
- «معنی ارومیه». لغت‌نامه دهخدا. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۷.
- «درگاه ملی آمار > سرشماری عمومی نفوس و مسکن > نتایج سرشماری > جمعیت به تفکیک تقسیمات کشوری سال 1395». درگاه ملی آمار. دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۶-۲۷.
- فرهنگ جغرافیایی شهرستان‌های کشور (شهرستان ارومیه)، سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح، ۱۳۷۹.
- دائرةالمعارف بزرگ اسلامی (ارومیه).
- استان‌شناسی آذربایجان غربی، شرکت چاپ و نشر کتاب‌های درسی. ۱۳۹۰.
- ملک‌زاده‌دیلمقانی، ت: آذربایجان در جنگ جهانی اول یا فجایع جیلولوق. یک. هاشمی سودمند نشر اختر، تبریز، ۲۳۲ ،۱۳۸۵.
- قربان نژاد، پ، سلیم نما، ر:کتابشناسی توصیفی تاریخ آذربایجان غربی، دانشگاه آزاد اسلامی ارومیه، ۲۰۹ .۱۳۹۲
- پناهیان، م، فرهنگ جغرافیایی ملی ترکان ایران زمین، ستاد ارتش، ۸۰۴. بهمن ۱۳۵۱
- کاویان پور، ا، تاریخ ارومیه، آذر کهن، تهران ۱۳۷۸