چیچست
چیچَست یا چئی‌چسته به معنی سپیدی درخشان است. در بندهش که مربوط به اواخر دوره ساسانیان است، محل این دریاچه را در آذربایجان ذکر می‌کند: «در یاچه چیچَست به آذربایجان است. نمکین آب بی‌زندگی که در او هیچ جانمندی نیست و بن او به دریای فراخگرد پیوسته‌است».
برخی محققان مانند دکتر مهری باقری به این معتقد هستند که امروزه به روشنی مشخص نیست که این دریاچه در کجا واقع شده‌است. احتمالاً نام دریاچه‌ای در ایران شرقی بوده‌است. نام این دریاچه در اوستا در رابطه با آناهیتا آمده‌است و باید در سرزمینی قرار گرفته باشد که رود سیحون از آنجا می‌گذرد. از دریاچه آرال در اوستا با لفظ وئوروکشه یاد شده‌است اگر فرض نشود که دریاچه آرال نام‌های گوناگون داشته‌است، دریاچه آرال نمی‌تواند دریاچه چیچست باشد. احتمال این نیز می‌رود که این دریاچه وجود خارجی نداشته باشد.
با گسترش دین زرتشت به طرف غرب ایران، مغان جاهای مقدس تاریخی زرتشتی را از شمال شرقی ایران، به شمال غربی ایران، یعنی از مرو و جیحون به سوی ماد انتقال دادند. در طی این جابجایی در جهت‌های جغرافیایی، دریاچهٔ چیچست به دریاچه ارومیه یعنی جاییکه سرزمین اصلی مغان بود، تغییر محل یافت.
منابع
- نیبرگ، هنریک ساموئل (۱۳۵۹)، دین‌های ایران باستان، ترجمهٔ نجم‌آبادی، سیف الدین، تهران: مرکز ایرانی مطالعهٔ فرهنگ‌ها