زبان مهری
زبان مهری یا مَهری عضوی از خانواده زبانهای عربستانی جنوبی نوین است که خود زیرگروه شاخه سامی از خانواده آفروآسیایی به‌شمار می‌رود. قبایل مهری به این زبان صحبت می‌کنند که در مناطق از شرق یمن و غرب عمان، به ویژه استان مهره ساکن هستند.
| مهری | |
|---|---|
| بیان | [mɛhri] |
| زبان بومی در | یمن، عمان، کویت |
| قومیت | مردم مهری |
شمار گویشوران | ۱۶۵٬۹۰۰ (۲۰۱۱–۲۰۱۵) |
آفروآسیایی
| |
| الفبای عربی | |
| کدهای زبان | |
| ایزو ۳–۶۳۹ | gdq |
| گلاتولوگ | mehr1241 |
مهری و خواهرانش (زبانهای عربستانی جنوبی نوین) در جنوب شبه‌جزیره عربستان پیش از گسترش زبان عربی همراه با اسلام در قرن هفتم میلادی صحبت می‌شدند. امروزه این زبان در قطر و امارات متحده عربی و همچنین کویت توسط افرادی که اصالتاً مهری و از عربستان جنوبی هستند صحبت می‌شود.
با توجه به چیرگی عربی در منطقه طی ۱۴۰۰ سال گذشته و دوزبانه بودن دائمی افراد همراه با عربی، این زبان در معرض خطر انقراض است. مهری در درجه اول یک زبان گفتاری با ادبیات بومی خرد است و تقریباً هیچ س وادی برای نوشتن مهری در میان بومیان آن وجود ندارد.
واج‌شناسی
موجودی همخوان‌های مهری به شرح زیر است:
| لبی | تیغه‌ای | پشتی | گلویی | چاکنایی | |||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| شاخه‌ای | کناری | صفیری | لثوی‌کامی | ||||||
| خیشومی | m | n | |||||||
| بسته | واک‌دار | b~pʼ | d~tʼ | (dʒ~tʃʼ) | ɡ | ||||
| تاکیدی | tˁ~tʼ | kʼ | |||||||
| بی‌واک | tʰ | kʰ | ʔ | ||||||
| پیوسته | واک‌دار | ð | z | ʁ~q | ʕ | ||||
| تاکیدی | θ̬ˁ~θʼ | ɬ̬ˁ~ɬ̠ʼ | s̬ˁ~sʼ | ʃ̬ˁ~ʃʼ | |||||
| بی‌واک | f | θ | ɬ̠ | s | ʃ | χ | ħ | h | |
| ر-گونه | r~ɾ | ||||||||
| نیم‌واکه | w | l | j | ||||||
موجودی واکه‌ها نیز به شرح زیر است:
| پیشین | مرکزی | پسین | |
|---|---|---|---|
| بسته | i: | u: | |
| میانه | e: | ə | o: |
| ɛ ɛ: | |||
| باز | a a: |
سامانه نوشتاری
مهری، مانند سایر زبانهای عربستانی جنوبی، دارای سنت گفتاری غنی است، اما دارای سنت نوشتاری نیست. برای نوشتن زبان دو سامانه وجود دارد: الفبای عربی و الفبای عربی اصلاح‌شده. الفبای عربی اصلاح شده شامل حروف اضافی برای نشان دادن اصوات منحصر به فرد مهری است.
متداول‌ترین سامانه مورد استفاده سامانه حروف عربی اصلاح‌نشده‌است. این یک سامانه معیوب است و چندین واج را با حروف مشابه نشان می‌دهد است. در هر دو سامانه واکه‌ها به صراحت از یکدیگر تمایز ندارند و توسط خوانندگان از طریق زمینه تشخیص داده می‌شوند.
الفبای عربی اصلاح شده دارای سامانه‌های مختلف غیرمعیار است. پرکاربردترین الفبای اصلاح شده توسط مرکز عربستانی جنوبی نوین دانشگاه لیدز مستند و پیشنهاد شده‌است. حروف اضافی الفبای اصلاح‌شده به شرح زیرند:
| لاتین‌نویسی | IPA | حروف ورک‌اروند | حروف لیدز | حروف Almahrah.net |
|---|---|---|---|---|
| ś | ɬ | ث | پ | ڛ |
| ṣ̌ | ʃˤ | ض | ڞ | |
| ṯ̣ / ḏ̣ | θ̬ˤ~θʼ | ظ | ڟ | |
| ź | ɬ̬ˤ~ɬ̠ʼ~ʒ | ذ | چ / ڌ | چ |
| ḳ | kʼ | ق | ||
| ē / ɛ̄ | Error using {{}}: "ɛ(:)" not found in list | ي | ێ | |
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ مهری at اتنولوگ (19th ed., 2016)
- ↑ Nordhoff, Sebastian; Hammarström, Harald; Forkel, Robert; Haspelmath, Martin, eds. (2013). "Mehri". Glottolog 2.2. Leipzig: Max Planck Institute for Evolutionary Anthropology.
- ↑ SIMEONE-SENELLE, Marie-Claude (November 2013). "Mehri and Hobyot Spoken in Oman and Yemen". LLACAN - Langage, Langues et Cultures d'Afrique Noire: 1 – via HALSHS.
- ↑ OBEID ABDULLA ALFADLY, HASSAN. "The Morphology of Mehri Qishn dialect in Yemen" (PDF).
- ↑ Almakrami, Mohsen Hebah (2015-11-22). "Number, Gender and Tense in Aljudhi Dialect of Mehri Language in Saudi Arabia". Theory and Practice in Language Studies (به انگلیسی). 5 (11): 2230–2241. doi:10.17507/tpls.0511.06. ISSN 1799-2591. Archived from the original on 24 August 2019. Retrieved 9 December 2020.
- ↑ "Mehri Arabic Alphabet".
- ↑ "The Shahri language and its relationship with Classical Arabic". Archived from the original on 2018-02-19.
- ↑ "Orthographic Characters" (PDF). University of Leeds. Retrieved 25 July 2019.
- ↑ "20190515_Bibliography of the Modern South Arabian languages" (PDF). University of Leeds. Retrieved 25 July 2019.
منابع
- Rubin, Aaron. 2010. The Mehri Language of Oman. Leiden: Brill.
- Rubin, Aaron, 2018. Omani Mehri: A New Grammar with Texts. Leiden: Brill.
پیوند به بیرون
- (به عربی) Examples of Mehri poetry from Hadramut forum
- ELAR archive of Mehri language documentation materials
- The Mehri language in south Yemen, Al Jazeera Channel (YouTube video, in Arabic and Mehri)