ایل جلالی

جلالی نام یکی از ایل‌های کرد ایران در شمال استان استان آذربایجان غربی در شهرستان‌های ماکو ،شوط ،پلدشت ،چایپاره ،چالدران و خوی است. داستان های مختلفی در خصوص ایل جلالی روایت شده است اما آنچه مسلم است، این ایل از ایلات بزرگ کرد ایران در استان آذربایجان غربی و جزء ده ایل بزرگ ایران بشمار می آید و زبان گفتاری این ایل کردی کرمانجی است. امروزه بیشتر اعضای ایل جلالی یکجانشین شده و در شهرهای ارومیه ، خوی ، ماکو ، چالدران ، چایپاره ، پلدشت ساکن شده‌اند.

ایل جلالی بزرگ‌ترین ایل استان آذربایجان غربی است که حدود ۴۸/۲درصد از خانوارهای کوچنده استان را شامل می‌شود. این ایل از ۱۰ طایفه و ۵۹ باو و ۲۴۷ اوبه تشکیل شده و به دلیل داشتن جمعیت فراوان و گستردگی طوایف آن به نام جلالی مشهور شده‌است. طوایف ده گانه ایل جلالی در ایران عبارتند از: قزلباش، خلکانلو، مصرکانلو، جنکانلو، اوتایلو، علم هلو، حسوخلف(دربازکی)، بلخکانلو، ساکان و قندکانلوافندی و حیدرانلو . براساس روایت عشایر نام بنیانگذار ایل «جلال» بوده‌است. قبل از متمرکز شدن قدرت در کشور و جهت در امان ماندن از حوادث و جنگ‌ها در دوره پهلوی و زمان پادشاهان قبلی ایران در نظام زندگی ایل جلالی قدرت مرکزی از آن رئیس ایل بوده و نظیر سایر قدرتهای ایلی موروثی می‌باشد. بعد از رئیس ایل، رئیس طایفه و بعد از او «سراوبه» در راس هرم قدرت قرار دارند. هر طایفه از چند باو تشکیل می‌شود و هر باو نیز بزرگ و ریش سفیدی دارد که به هنگام ضرورت مورد مشورت قرار می‌گیرد. در گذشته قدرت مرکزی ایل اهمیت خاص داشته و حیات ایل در گرو تصمیمات وی بوده‌است. اما هر چه طوایف گسترده‌تر می‌شدند و اوبه‌ها فراوانتر، به همان اندازه از حیطه قدرت مرکزی دور شده و بر قدرت طایفه افزوده می‌شده‌است.