اکتینیم

آکتینیوم (به انگلیسی: Actinium) با نماد AC از عناصر شیمیایی پرتوزا با نماد Ac و عدد اتمی ۸۹ است. اکتینیم از واژه یونانی aktis به معنی پرتو گرفته شده‌است. این عنصر به صورت طبیعی در کانی‌های اورانیوم از جمله پیچبلند یافت می‌شود و ۱۵۰ بار پرتوزاتر از رادیم است. این عنصر در خالص به رنگ نقره‌ای-خاکستری است. اکتینیم می‌تواند در اثر فروپاشی فرانسیم، هلیم، بیسموت-۲۰۹، کربن-۱۴، توریم، بیسموت-۲۱۱ و توریم-۲۳۲ را به وجود آورد.

تاریخچه

این عنصر در سال ۱۸۹۹ توسط شیمی‌دان فرانسوی آندره-لویس دبیرن کشف شد.

فرمول	رنگ	تقارن	گروه فضایی	عدد	نماد پیرسون	a (pm)	b (pm)	c (pm)	Z	چگالی، g/cm
Ac	نقره‌ای	fcc	Fm۳m	۲۲۵	cF۴	۵۳۱٫۱	۵۳۱٫۱	۵۳۱٫۱	۴	۱۰٫۰۷
AcH_۲		مکعبی	Fm۳m	۲۲۵	cF۱۲	۵۶۷	۵۶۷	۵۶۷	۴	۸٫۳۵
Ac_۲O_۳	سفید	لوزی‌پهلو	P۳m۱	۱۶۴	hP۵	۴۰۸	۴۰۸	۶۳۰	۱	۹٫۱۸
Ac_۲S_۳		مکعبی	I۴۳d	۲۲۰	cI۲۸	۷۷۸٫۵۶	۷۷۸٫۵۶	۷۷۸٫۵۶	۴	۶٫۷۱
AcF_۳	سفید	شش‌گوشه	P۳c۱	۱۶۵	hP۲۴	۷۴۱	۷۴۱	۷۵۵	۶	۷٫۸۸
AcCl_۳		شش‌گوشه	P6_۳/m	۱۶۵	hP۸	۷۶۴	۷۶۴	۴۵۶	۲	۴٫۸
AcBr_۳	سفید	شش‌گوشه	P6_۳/m	۱۶۵	hP۸	۷۶۴	۷۶۴	۴۵۶	۲	۵٫۸۵
AcOF	سفید	مکعبی	Fm۳m			۵۹۳٫۱				۸٫۲۸
AcOCl		چهارگوشه				۴۲۴	۴۲۴	۷۰۷		۷٫۲۳
AcOBr		چهارگوشه				۴۲۷	۴۲۷	۷۴۰		۷٫۸۹
AcPO_۴·۰٫۵H_۲O		شش‌گوشه				۷۲۱	۷۲۱	۶۶۴		۵٫۴۸

ایزوتوپ	ایجاد	فروپاشی	نیمه‌عمر
Ac	Th(d,9n)Pa(α)→Ac	α	۵۲ ms
Ac	Th(d,8n)Pa(α)→Ac	α	۵٫۰ s
Ac	Th(d,7n)Pa(α)→Ac	α	۲٫۱ min
Ac	Th(d,6n)Pa(α)→Ac	α	۲٫۷۸ hours
Ac	Th(n,γ)Th(β)→Pa(β)→U(α)→Th(α)→Ra(β)Ac	α	۱۰ days
Ac	Ra(d,2n)Ac	α, β electron capture	۲۹٫۳۷ hours
Ac	U(α)→Th(β)→Pa(α)→Ac	α, β	۲۱٫۷۷ years
Ac	Th(α)→Ra(β)→Ac	β	۶٫۱۵ hours
Ac	Ra(n,γ)Ra(β)→Ac	β	۶۲٫۷ min
Ac	Th(d,α)Ac	β	۱۲۲ s
Ac	Th(γ,p)Ac	β	۷٫۵ min
Ac	Th(n,p)Ac	β	۱۱۹ s

از این عنصر می‌توان به عنوان منبع تولید نوترون استفاده کرد.

↑ چشر، جرارد (۱۳۹۱). جدول تناوبی عناصر (مندلیف). انتشارات شباهنگ. شابک ۹۷۸-۹۶۴-۶۱۲۷-۸۲-۱.
↑ Farr, J (1961). "The crystal structure of actinium metal and actinium hydride". Journal of Inorganic and Nuclear Chemistry. 18: 42. doi:10٫۱۰۱۶/۰۰۲۲–۱۹۰۲(۶۱)۸۰۳۶۹–۲.
↑ Stites, Joseph G.; Salutsky, Murrell L.; Stone, Bob D. (1955). "Preparation of Actinium Metal". J. Am. Chem. Soc. 77 (1): 237–240. doi:10.1021/ja01606a085.
↑ Zachariasen, W. H. (1949). "Crystal chemical studies of the 5f-series of elements. XII. New compounds representing known structure types". Acta Crystallographica. 2 (6): 388. doi:10٫۱۱۰۷/S0365110X۴۹۰۰۱۰۱۶.
↑ Zachariasen, W. H. (1949). "Crystal chemical studies of the 5f-series of elements. VI. The Ce2S3-Ce3S4 type of structure". Acta Crystallographica. 2: 57. doi:10٫۱۱۰۷/S0365110X۴۹۰۰۰۱۲۶.
↑ Meyer, p. ۷۱
↑ Fried, Sherman; Hagemann, French; Zachariasen, W. H. (1950). "The Preparation and Identification of Some Pure Actinium Compounds". Journal of the American Chemical Society. 72 (2): 771. doi:10.1021/ja01158a034.
↑ Zachariasen, W. H. (1948). "Crystal chemical studies of the 5f-series of elements. I. New structure types". Acta Crystallographica. 1 (5): 265. doi:10٫۱۱۰۷/S0365110X۴۸۰۰۰۷۰۳.
↑ Meyer, pp. 87–88

Meyer, Gerd and Lester R. Morss. Synthesis of lanthanide and actinide compounds, Springer, 1991. ISBN 0-7923-1018-7.

NLM Hazardous Substances Databank – Actinium, Radioactive
Actinium بایگانی‌شده در ۲۵ اوت ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine in Haire, Richard G. (2006). Morss; Edelstein, Norman M.; Fuger, Jean (eds.). The Chemistry of the Actinide and Transactinide Elements (3rd ed.). Dordrecht, The Netherlands: Springer. ISBN 1-4020-3555-1.