امیرکلا
امیرکُلا یکی از شهرهای استان مازندران ایران است. این شهر در بخش مرکزی شهرستان بابل و میان راه بابل و بابلسر واقع شده‌است. این شهر طبق آمار سال ۱۳۹۵ دارای ۳۰٬۴۷۸ نفر جمعیت می‌باشد. مردم امیرکلا از قومیت طبری هستند و به زبان مازندرانی گویش می‌کنند.
| امیرکلا | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | مازندران |
| شهرستان | بابل |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | امیر شهر |
| نام(های) پیشین | امیرکلا |
| سال شهرشدن | ۱۳۳۲ |
| مردم | |
| جمعیت | ۳۰٬۴۷۸ |
| جغرافیای طبیعی | |
| مساحت | ۱۳٫۴ کیلومتر مربع |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | روح اله اشرفی |
| پیش‌شمارهٔ تلفن | ۰۱۱ |
| وبگاه | |
روی نقشه ایران
۳۶°۰۷′شمالی ۵۲°۲۸′شرقی / ۳۶٫۱۱°شمالی ۵۲٫۴۷°شرقی | |
این شهر به امیرکلای بابل نیز مشهور بود که به قولی در دههٔ ۱۳۸۰ نام آن به امیرشهر تغییر کرد.
پیشهٔ عمده مردمان این شهر شالیکاری و باغداری مرکبات و مهمترین محصول آن برنج، مرکبات و جاروب است.
مردم
شهر امیرکلا طبق آمار سال ۹۵ دارای ۳۰٬۴۷۸ جمعیت می‌باشد. مردم امیرکلا به زبان مازندرانی گویش می‌کنند.
تاریخچه
وجه تسمیه
برخی نام امیرکلا را به امیر پازواری، از شاعران نامدار طبری سرای مازندران، منسوب کرده‌اند. بنابر برخی گفته‌ها، مدفن این شاعر طبری در این شهر قرار دارد.
پیشینه
امیرکلا در دوره ی قاجار قریه‌ی آبادی بود و زمین‌های حاصلخیز و پرمحصولی داشت و درختان گردو، مرکبات و گل های ابریشم بر جای آن سایه انداخته بود. بیشتر جهانگردانی که در سفر به مناطق ساحلی مازندران در این دوره از امیرکلا عبور کرده‌اند می‌نویسند که این قریه‌ی بزرگ و آباد نیم فرسنگ طول دارد، از توایع بارفروش (بابل) و در اختیار شیخ الاسلام آن شهر است. این قریه، خانه‌های سفال پوش به رنگ سبز، راسته بازار، با دکان‌های بسیار، چند تکیه و مسجد، حمام قدیمی و میدانی بزرگ وجود دارند. این قریه از مراکز مهم کشت باقلا، کدو و کنف به شمار می‌رود. از مشاهیر این شهر می‌توان به آیت‌الله العظمی علی‌اصغر مازندرانی معروف به (علی اصغر مجتهد امیرکلایی مازندرانی)، مجتهد و عالم قرن سیزدهم ق، شیخ محمد پازواری ملقب به امیرپازواری، و آیت‌الله محمدمهدی امامی مازندرانی اشاره نمود. تاریخ تأسیس شهرداری آن سال ۱۳۳۲ بوده‌است.
دوران باستان
استان مازندران پیش از اسلام تپورستان (به پهلوی: 
) نامیده می‌شد که برگرفته از نام قوم تپوری (به یونانی: Τάπυροι) می‌باشد که پس از اسلام قوم طبری نام گرفتند و سرزمینشان طبرستان نامیده شد.
به گفته واسیلی بارتلد تپوری‌ها در قسمت جنوب شرقی ولایت سکونت داشتند و در قید اطاعت هخامنشیان درآمده بودند و آماردها مغلوب اسکندر مقدونی و بعد مغلوب اشکانیان شدند و اشکانیان در قرن دوم ق. م آنها را در حوالی ری سکونت دادند و اراضی سابق آماردها به تصرف تپوری‌ها درآمد و بطلمیوس در شرح دیلم یعنی قسمت شرقی گیلان در ساحل بحر خزر فقط از تپوری‌ها نام می‌برد. به گفته مجتبی مینوی قوم آمارد و قوم تپوری در سرزمین مازندران می‌زیستند و تپوری‌ها در ناحیه کوهستانی مازندران و آماردها در ناحیه جلگه‌ای مازندران سکونت داشتند. در سال ۱۷۶ ق. م فرهاد اول اشکانی قوم آمارد را به ناحیه خوار کوچاند و تپوری‌ها تمام ناحیه مازندران را فرو گرفتند و تمام ولایت به اسم ایشان تپورستان نامیده شد. شهرهای آمل، چالوس، کلار، سعیدآباد و رویان جزئی از سرزمین قوم تپوری بودند.
ویلیام اسمیت در فرهنگ لغت جغرافیای یونان و روم می‌نویسد : تپورها قومی بودند که محل سکونت آنها در دوره‌های مختلف تاریخ به نظر می‌رسد در امتداد فضای وسیعی از کشور از ارمنستان به سمت شرق تا آمودریا گسترش یافته بود. استرابون آنها را در کنار دروازه‌های کاسپین و ری، در پارت و بین دربیک و اسرم هیرکانی و همراه با آماردی‌ها و سایر مردم در امتداد سواحل جنوبی دریای مازندران قرار میدهد که آخرین دیدگاه یعنی سکونت در امتداد سواحل جنوبی دریای مازندران مطابق نظر کوینت کورس و دیونیسوس و پلینی هم می‌باشد. بطلمیوس در جایی آنها را در زمره اقوام سرزمین ماد به حساب می‌آورد و در جایی دیگر آنها را به مارگیانا نسبت میدهد. تپوری‌هایی که در پلینی و کوینت کورس به آنها اشاره می‌کند شکی در آن نیست که ناحیه کنونی طبرستان نام خود را از آنها گرفته است. آلیان توصیف عجیبی از تپوری‌هایی که در ماد زندگی می‌کردند ارائه میدهد.
محلات، معابر و شهرک‌ها
از محلات شهر می‌شود به محلات ولیکدان، شهرک فاطری، شهرک نیما، شهرک فارابی، شهرک دانش، کردکلا، درزیکلای شیخ، کمال محله :چهلستون، مهدیه، امیریه، صادقیه (گاوزن کلا)، دیوکلا (صله علا)، شهابدین‌کلا، ملامحله، آقامحله، جده‌خانه‌سر، مقبره پیش، کردکلا، حاجیکلا، شهید مهاجریان و شهید بهشتی اشاره کرد. معابر اصلی امیرکلا عبارتند از:
- کمربندی امیرکلا (بلوار آیت‌الله امامی مازندرانی)
- چهارراه ولیکدان
- میدان امیر پازواری
- میدان شهیدان نجاریان (رحیم زاده)
- میدان امام علی
- میدان انقلاب
- میدان نماز
- میدان وحدت (چهارراه دیوکلا)
- بلوار فارابی
- چهارراه ابن‌سینا
- چهار راه مهارت
اماکن و ابنیه گردشی
- بازار ساحلی (جمعه بازار)
- مسجد تاریخی چهلستون
- بازار شیخ مهدی مازندرانی
- پارک بزرگ شهرداری امیرکلا
- بلوار ساحلی
- پارک شرقی بلوار کمربندی
- دینه کتی مقریکلا
تاریخچه شهرداران
| ردیف | نام شهردار | تاریخ شروع مسئولیت | تاریخ پایان مسئولیت |
| ۱ | عباس اسماعیل پور | ۱ فروردین ۱۳۳۲ | ۱۵ فروردین ۱۳۳۹ |
| ۲ | محمود مهدویان | ۱۳ اسفند ۱۳۳۹ | ۱۸ تیر ۱۳۴۰ |
| ۳ | عباس اسماعیل پور | ۲۸ مرداد ۱۳۴۰ | ۱۲ دی ۱۳۴۵ |
| ۴ | هرمز متکان | ۱ بهمن ۱۳۴۵ | ۲۷ بهمن ۱۳۴۶ |
| ۵ | سید تقی رسولی | ۱ اسفند ۱۳۴۶ | ۱ مهر ۱۳۵۱ |
| ۶ | علی اکبر محمدی | ۲۸ آبان ۱۳۵۱ | ۱۰ آبان ۱۳۵۵ |
| ۷ | هوشنگ علامه زاده | ۱ آذر ۱۳۵۵ | ۳۱ فروردین ۱۳۵۹ |
| ۸ | علی جهانشاهی | ۳ تیر ۱۳۵۹ | ۸ آبان ۱۳۵۹ |
| ۹ | ستار سیفی | ۱۶ بهمن ۱۳۵۹ | ۶ شهریور ۱۳۶۱ |
| ۱۰ | بهرام شیر افکن نژاد | ۱۳ شهریور ۱۳۶۱ | ۲۱ مهر ۱۳۶۲ |
| ۱۱ | محمد میرزاده | ۱۵ فروردین ۱۳۶۳ | ۵ بهمن ۱۳۶۴ |
| ۱۲ | محمد علی پور غنی | ۹ فروردین ۱۳۶۵ | ۱۰ تیر ۱۳۷۱ |
| ۱۳ | رضا سلیمانی | ۲۷ تیر ۱۳۷۱ | ۵ بهمن ۱۳۷۵ |
| ۱۴ | علی اصغر محمدیان | ۷ بهمن ۱۳۷۵ | ۱ مهر ۱۳۷۸ |
| ۱۵ | اکبر علیا | ۴ مهر ۱۳۷۸ | ۵ دی ۱۳۸۰ |
| ۱۶ | بهروز رنجبر | ۱ اردیبهشت ۱۳۸۱ | ۱ اردیبهشت ۱۳۸۶ |
| ۱۷ | حسین خان پور | ۲۹ شهریور ۱۳۸۶ | ۱ آذر ۱۳۸۷ |
| ۱۸ | مهدی رازجویان | ۲۷ فروردین ۱۳۸۸ | ۲ اسفند ۱۳۸۸ |
| ۱۹ | محمد حاجی اسماعیلی | ۹ خرداد ۱۳۸۹ | ۱۲ شهریور ۱۳۹۲ |
| ۲۰ | سید مرتضی شفیعی | ۳۰ شهریور ۱۳۹۲ | ۲۰ مهر ۱۳۹۶ |
| ۲۱ | اصغر اسدی امیری | ۲۴ مهر ۱۳۹۶ | |
| ۲۲ | روح اله اشرفی | ۲۵ آذر ۱۴۰۰ |
پانویس
- ↑ نصری اشرفی، جهانگیر (۱۳۹۹). جعفر شجاع کیوانی، ویراستار. دانشنامهٔ تبرستان و مازندران جلد سوم. نشرنی = ۶۴.
- ↑ نصری اشرافی، جهانگیر (١٣٧٧). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحه ۳۱ جلد اول. شابک ۰-۵-۹۱۱۳۱-۹۶۴.
- ↑ مازندنونه
- ↑ «تعداد جمعیت و خانوار به تفکیک تقسیمات کشوری براساس سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال ۱۳۹۵». مرکز آمار ایران.
- ↑ نصری اشرافی، جهانگیر (١٣٧٧). واژه‌نامه بزرگ تبری. به کوشش حسین صمدی و سید کاظم مداح و کریم الله قائمی و علی اصغر یوسفی نیا و محمود داوودی درزی و محمد حسن شکوری و عسکری آقاجانیان میری و ابوالحسن واعظی و ناصر یداللهی و جمشید قائمی و فرهاد صابر و ناعمه پازوکی. تهران: اندیشه پرداز و خانه سبز. ص. صفحه ۳۱ جلد اول. شابک ۰-۵-۹۱۱۳۱-۹۶۴.
- ↑ نصری اشرفی، جهانگیر (۱۳۹۹). جعفر شجاع کیوانی، ویراستار. دانشنامهٔ تبرستان و مازندران جلد سوم. نشرنی = ۶۴.
- ↑ نصری اشرفی، جهانگیر (۱۳۹۹). جعفر شجاع کیوانی، ویراستار. دانشنامهٔ تبرستان و مازندران جلد سوم. نشرنی = ۶۴.
- ↑ عمادی، اسدالله (۱۳۷۲). بازخوانی تاریخ مازندران. نشر فرهنگ خانه مازندران. ص. ۷۲.
- ↑ مارکوارت، یوزف (۱۳۷۳). ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی. ترجمهٔ مریم میر احمدی. تهران انتشارات اطلاعات. ص. ۲۴۵.
- ↑ BORJIAN, HABIB (2004). "Mazandaran: Language and People (The State of Research)". Yerevan State University (به انگلیسی): 289. doi:10.1163/1573384043076045.
- ↑ بارتلد، واسیلی (۱۳۰۸). تذکره جغرافیای تاریخی ایران. اتحادیه تهران. ص. ۲۸۳.
- ↑ مینوی، مجتبی (۱۳۴۲). مازیار. مؤسسه مطبوعاتی امیرکبیر. ص. ۹.
- ↑ محمدپور، صفرعلی (۱۳۸۶). چالوس در آیینه تاریخ. انتشارات کلام مسعود. ص. ۳۷۰.
- ↑ "Dictionary of Greek and Roman Geography, illustrated by numerous engravings on wood. William Smith, LLD. London. Walton and Maberly, Upper Gower Street and Ivy Lane, Paternoster Row; John Murray, Albemarle Street. 1854. ,TAPU´RI". www.perseus.tufts.edu. Retrieved 2021-02-04.
- ↑ درگاه بابل
- ↑ "معرفی شهرداران قبلی". شهرداری امیرکلا.
- ↑ "شهردار جدید امیرکلا منصوب شد". امیرکلاییها. Archived from the original on 20 January 2022.
منابع
اطلس گیتاشناسی استان‌های ایران، تهران: ۱۳۸۳خ.