زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

عمامه





عِمامه، پارچه به نسبت درازی که به دور سر می‌پیچند.


۱ - احکام مرتبط



از احکام مرتبط با آن در باب‌های طهارت ، صلات ، جهاد ، ظهار و ارث سخن گفته‌اند.

۲ - بر سرنهادن



بر سر نهادن عمامه در آغاز سفر ؛ هنگام رفتن پی حاجت، برای نماز جمعه و نماز عید ، بر خطیب نماز جمعه و عید و هنگام خروج از حمام ، مستحب است. آیا بر سر نهادن عمامه‌ به‌طور مطلق در هر حال نیز استحباب دارد یا نه؟ جمعی قائل به استحباب آن شده‌اند.
[۱] روضة المتقین، ج۱، ۳۰۱.
[۲] روضة المتقین، ج۲، ص۱۷۰_۱۷۱.
[۳] لوامع صاحبقرانی، ج۳، ص۴۲۱.
[۴] هدایة الامّة، ج۲، ص۱۲۶.


۲.۱ - حکم بر سر نهادن عمامه


برخی بر استحباب بر سر نهادن عمامه در حال نماز تصریح کرده‌اند؛
[۶] البیان، ص۱۲۲.
لیکن برخی به دلیل عدم وجود حدیثی معتبر درباره آن، در استحباب بر سرنهادن عمامه در خصوص نماز تردید کرده‌اند.
[۸] روضة المتقین، ج۲، ص۱۶۹_۱۷۰.
[۹] ذخیرة المعاد، ص۲۳۸.
[۱۰] بحار الانوار، ج۸۳، ص۹۳.


۲.۲ - حکم عمامه بدون تحت‌الحنک


البته نمازگزاردن با عمامه بدون تحت الحنک مکروه است. ظاهر کلام برخی قدما حرمت آن است، که بعضی آن را به معنای کراهت شدید گرفته‌اند.
[۱۳] روضة المتقین، ج۲، ص۱۶۸.


۳ - چگونگی بر سرنهادن



در برخی روایات، تحنّک (تحت الحنک قرار دادن) برای عمامه وارد شده است. در مقابل، در روایات متعددی، اسدال (رها کردن یک طرف عمامه بر سینه و طرف دیگر آن بر پشت یا میان دو کتف و یا رها کردن یک طرف آن) آمده است. در بعضی روایات اندازه طرفی که به پشت رها می‌شود مقدار چهار انگشت ذکر شده است.
[۱۴] بحار الانوار، ج۸۳، ص۱۹۴_۱۹۹.


۳.۱ - تعریف تحنّک


لغویان و فقها تحنّک را به دور دادن طرف عمامه از زیر چانه تعریف کرده‌اند.

۳.۲ - حکم تحنّک


باتوجه به مفاد دو نوع روایات یادشده، بحثی پدید آمده که آیا تحنّک در همه حالات مستحب است یا اسدال و یا این‌که در مواردی خاص تحنّک و در غیر آن موارد اسدال استحباب دارد و یا عکس آن؟

۳.۳ - اقوال درباره تحنّک و اسدال


برخی میان تحنّک و اسدال جمع کرده و گفته‌اند:تحنّک رها کردن یک طرف عمامه از زیر چانه و انداختن آن بر سینه است نه دور دادن عمامه از زیر چانه، همچون کمان . بنابراین، با اسدال، تحنّک نیز تحقق می‌یابد.
[۱۶] بحار الانوار، ج۸۳، ص۱۹۵.

سایر فقها آن دو را مغایر یکدیگر دانسته‌اند. برخی از آنان تحت الحنک را به مواردی خاص؛ یعنی سفر ، در پی حاجتی رفتن و نیز هنگام عمامه بر سر نهادن اختصاص داده و در دیگر حالات، اسدال را مستحب دانسته‌اند.
برخی احتمال داده‌اند که اسدال به حال جنگ و دیگر حالاتی که در آن‌ها تکبّر و بزرگ نمایی مطلوب است، اختصاص داشته باشد.
[۱۹] مصابیح الظلام، ج۶، ص۳۵۷.
برخی نیز احتمال داده‌اند که اسدال به معصومان علیهم السّلام اختصاص داشته باشد. بعضی قائل به تخییر میان آن دو (تحنّک و اسدال) شده‌اند و نیز احتمال داده‌اند که استحباب اسدال به موارد مهم اختصاص داشته باشد.
[۲۱] مصباح الفقیه، ج۱۰، ص۴۷۲.


۴ - دیگر احکام



پوشیدن لباس سیاه مکروه است؛ لیکن عمامه سیاه از این حکم استثنا شده است و مکروه نیست.

۴.۱ - مستحبات عمامه


مستحب است رنگ عمامه سفید باشد؛
[۲۳] هدایة الامّة، ج۲، ص۱۲۸.
چنان که مستحب است نمازگزاران برای نماز عید عمامه سفید بر سر کنند.

۴.۲ - یکی از مستحبات کفن


از قطعات مستحب کفن میّت مرد، عمامه است.

۴.۳ - محسوب شدن عمامه از سَلَب


عمامه از سَلَب به شمار می‌رود و از آنِ رزمنده قاتل خواهد بود.

۴.۴ - اختلافی بودن حبوه قرار گرفتن عمامه


آیا عمامه میّت جزء حبوه است که به پسر بزرگ تعلق می‌گیرد یا نه؟ مسئله اختلافی است.
[۲۷] مفتاح الکرامة، ج۱۷، ص۲۳۰.


۴.۵ - محسوب شدن عمامه جزء لباس شهید


همچنین در این‌که عمامه جزء لباس شهید است که با او دفن می‌شود، یا نه، اختلاف است.
[۲۸] مفتاح الکرامة، ج۲، ص۸۶۶.


۴.۶ - کسوه نبودن عمامه


از کفارات، کسوه است. کسوه شامل عمامه نمی‌شود؛ از این رو، دادن عمامه به فقیر کفایت از کفاره نمی‌کند.

۵ - پانویس


 
۱. روضة المتقین، ج۱، ۳۰۱.
۲. روضة المتقین، ج۲، ص۱۷۰_۱۷۱.
۳. لوامع صاحبقرانی، ج۳، ص۴۲۱.
۴. هدایة الامّة، ج۲، ص۱۲۶.
۵. جواهر الکلام، ج۸، ص۲۵۲.    
۶. البیان، ص۱۲۲.
۷. الرسائل العشر (حلّی)، ص۱۵۱.    
۸. روضة المتقین، ج۲، ص۱۶۹_۱۷۰.
۹. ذخیرة المعاد، ص۲۳۸.
۱۰. بحار الانوار، ج۸۳، ص۹۳.
۱۱. منتهی المطلب، ج۴، ص۲۵۰.    
۱۲. من لایحضره الفقیه، ج۱، ص۲۶۵ ۲۶۶.    
۱۳. روضة المتقین، ج۲، ص۱۶۸.
۱۴. بحار الانوار، ج۸۳، ص۱۹۴_۱۹۹.
۱۵. الحدائق الناضرة، ج۷، ص۱۲۹.    
۱۶. بحار الانوار، ج۸۳، ص۱۹۵.
۱۷. الحدائق الناضرة، ج۷، ص۱۳۴ ۱۳۵.    
۱۸. کشف اللثام، ج۳، ص۲۶۳.    
۱۹. مصابیح الظلام، ج۶، ص۳۵۷.
۲۰. ریاض المسائل، ج۳، ص۲۱۳.    
۲۱. مصباح الفقیه، ج۱۰، ص۴۷۲.
۲۲. جواهر الکلام، ج۸، ص۲۳۰.    
۲۳. هدایة الامّة، ج۲، ص۱۲۸.
۲۴. العروة الوثقی، ج۳، ص۳۹۸.    
۲۵. جواهر الکلام، ج۴، ص۲۰۷ ۲۰۹.    
۲۶. جواهر الکلام، ج۲۱، ص۱۹۰.    
۲۷. مفتاح الکرامة، ج۱۷، ص۲۳۰.
۲۸. مفتاح الکرامة، ج۲، ص۸۶۶.
۲۹. جواهر الکلام، ج۴، ص۳۷۱ ۳۷۳.    
۳۰. جواهر الکلام، ج۳۳، ص۲۷۲.    
۳۱. جواهر الکلام، ج۳۳، ص۲۷۶.    


۶ - منبع



فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۴۶۸، برگرفته از مقاله عمامه.    



آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.