ثواب (فقه)

---

‌پاداش بر نیکی را ثواب مي‌گويند و از آن در بابهايي نظير طهارت، صلات، خمس، صوم،جهاد، امر به معروف و نهی از منکر و ارث سخن رفته است.

۱ - پاداش دهنده

---

خداي متعال در راستاي مصلحت بندگان، تکاليفي الزامي و غير الزامي بر عهده آنان نهاده است. بندگان با عمل به اين تکاليف هيچ گونه حقّي بر خدا پيدا نمي‌کنند؛ ليکن خداي مهربان چنين بندگاني را مشمول فضل و کرم خويش قرار داده و براي اعمال نيک آنان پاداش مقرّر کرده است.

۲ - پاداش گيرنده

---

هرکسي که توفيق انجام دادن عمل نيک و محبوب خداوند متعال را پيدا کند مستحق پاداش است؛ليکن پاداش اخروي تنها به مؤمنان اختصاص دارد.

۳ - عمل مورد پاداش

---

هر عمل صالح و محبوب و مطلوب خداوند از عبادات و طاعات، خواه واجب باشد يا مستحب؛ از افعال جوارحي باشد، همچون نماز يا از افعال قلبي، همچون اعتقادات صحیح و محبوب خداوند.
نیت کار خير، هرچند نيّت کننده توفيق به جا آوردن آن را نيابد پاداش دارد؛بلکه اعمال مباحی که به قصد قربت انجام مي‌گيرد ـ مانند خوردن براي توانمندي بر عبادت، خوابیدن جهت رفع خستگي و کسب نشاط براي طاعت ـ نيز داراي ثواب است.

۴ - شرايط ثواب

---

قصد قربت و ایمان دو شرط پاداش است و بدون آن دو، پاداشي به صاحب عمل تعلّق نمي‌گيرد.

۵ - عبادت به قصد امتثال يا ثواب

---

بنده اگر به قصد ثواب عبادتي انجام دهد از دو صورت بيرون نيست؛ زيرا تحصيل ثواب يا داعي بر عبادت است؛ يعني عبادت به قصد اطاعت و امتثال انجام مي‌گيرد و داعي و باعث آن تحصيل ثواب است و يا عبادت به قصد ثواب بردن به‌جا آورده مي‌شود نه به قصد امتثال.عبادت در صورت اوّل،صحيح و داراي ثواب است؛ ليکن در صورت دوم، بطلان عمل و عدم ترتّب ثواب بر آن به مشهور نسبت داده شده است.

۶ - مراتب ثواب

---

افزايش يا کاهش ثواب معلول عواملي چند است، از جمله: نيّت که ميزان خلوص آن در افزايش يا کاهش ثواب دخيل است؛دشواري عمل. عمل دشوارتر داراي ثواب برتر استزمان، مانند عبادت در ماه رمضان، بويژه شب قدر،شب عید فطر و قربانو هنگام سحرکه موجب افزايش پاداش مي‌گردد و مکان، همچون مسجد،بويژه مسجد الحرام و مشاهد مشرفهکه عبادت در آنها ثواب بيشتري دارد.

۷ - اهدای ثواب

---

انجام دادن عبادت و اهداي ثواب آن به مؤمنان، بويژه معصومان عليهم السّلام و عالمان ربّاني مستحب است و ثواب عمل اهدايي به ايشان خواهد رسيد

۸ - پانویس

---