استصناعبه سفارش ساخت کالا استصناع گفته می شود و از این عنوان در باب تجارت یاد شده است. ۱ - تعریف استصناعاستصناع عبارت است از توافق سفارش دهنده با صنعتگر برای ساختن کالایی معین مانند میز و لباس. در این توافقنامه، تهیه مواد اولیه و عملیات ساخت کالا بر عهده سازنده است. ۲ - ماهیت مسأله استصناع در کلام قدمامسأله استصناع جز به اختصار در کلمات تعداد اندکی از قدما، مطرح نشده است. از این رو، روشن نیست که ماهیت آن از منظر فقها عقد است یا چیزی دیگر و در صورت عقد بودن، صحیح است یا باطل و در فرض صحت، لازم است یا جایز و در فرض لزوم، بیع است یا اجاره؟ ۲.۱ - نظر شیخ طوسی در مسأله استصناعاز کسانی که متعرض مسأله شدهاند، تنها شیخ طوسی رحمه الله بر عقد بودن آن تصریح کرده، لیکن آن را باطل دانسته است. ۲.۲ - نظر ابن حمزه و ابن سعید در مسأله استصناعدر کلام ابن حمزه طوسی و ابن سعید حلی آمده است: اگر کسی کالایی سفارش دهد و صنعتگر آن را بسازد، سازنده بین تحویل و عدم تحویل آن و سفارش دهنده بین قبول آنچه ساخته شده و رد آن، مخیرند. ۳ - ماهیت مسأله استصناع در کلام معاصرینالبته برخی معاصران، مقاله مستقلی در مسأله یاد شده نوشته و به تفصیل در این باره که استصناع، عقدی مستقل است یا از مصادیق بیع یا اجاره یا شبیه آن مانند جعاله است یا ترکیب یافته از چند عقد است و یا این که عقد نیست، بلکه سفارش ساخت بر وجه ضمان میباشد، سخن گفتهاند. [۵]
فصلنامه فقه اهل بیت، عربی، ش ۱۰.
[۶]
فصلنامه فقه اهل بیت، فارسی، ش ۱۹.
[۷]
فصلنامه فقه اهل بیت، فارسی، ش ۱۱.
۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۴۵۶. |