عمر بن محمد بزریبَزْری، عمربن محمد، فقیه، مفتی و مدرس شافعی قرن پنجم و ششم است. ۱ - مشخصاتدر ۴۷۱، در جزیره ابن عمر (نزدیک موصل کنونی در عراق) متولد شد، و به همین دلیل، جَزَری نیز خوانده شده است (او را ابن بزری نیز خوانده اند). از دوران کودکی، در زادگاهش نزد استادانی چون ابوالغنایم محمدبن فرج فارقی درس خواند، [۱]
ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۴۴، چاپ احسان عباس، ج ۳، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۹۷۰).
سپس به بغداد رفت و توانست درس ابوحامد غزّالی را در مدرسه نظامیه، یعنی پیش از ۴۸۸، درک کند.
استادان دیگر او در این مدرسه ابوبکر شاشی، علی بن محمد طبری مشهور به کیاهراسی و ا حمد غزالی بودند. [۲]
ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴، چاپ احسان عباس، ج ۳، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۹۷۰).
[۳]
عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشّافعیّة الکبری، ج۷، ص۲۵۱ـ۲۵۲، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۳۸۳ـ۱۳۹۶/ ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۴]
ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیّة، ج۱، ص۳۲۰، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۵]
محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۳۵۲، ج ۲۰، چاپ شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
[۶]
ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، ج۴، ص۱۸۹، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹.
[۷]
عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیّة، ج۱، ص۱۲۵، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
بزری پس از تکمیل تحصیلات به زادگاهش بازگشت و در آن‌جا به تدریس و فتوا پرداخت و کسان بسیاری از وی درس آموختند. [۸]
ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۴۴ـ۴۴۵، چاپ احسان عباس، ج ۳، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۹۷۰).
[۹]
عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیّة، ج۱، ص۱۲۵، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
بزری حافظه نیرومند و دانش گسترده ای داشت و از این حیث، در میان علمای شافعی کم نظیر بود و، بدون مراجعه به کتاب ، به پرسشهای مختلف پاسخ می‌داد. [۱۰]
عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیّة، ج۱، ص۱۲۵، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۱۱]
ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۴۵، چاپ احسان عباس، ج ۳، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۹۷۰).
[۱۲]
محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۳۵۲، ج ۲۰، چاپ شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶.
علمای شافعی از عراق و خراسان و جاهای دیگر درباره مشکلات فقهی خود از او استفتا می‌کردند و جواب می‌گرفتند. [۱۳]
ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۴۸۰، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
۲ - درگذشتاو در ۵۶۰ درگذشت. [۱۴]
ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۴۸۰، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
[۱۵]
یاقوت حموی، معجم البلدان، ج۲، ص۷۹، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵.
۳ - آثاربزری گذشته از تدریس و فتوا ، تألیفاتی نیز داشته است؛ از جمله کتاب الاسامی والعلل من کتاب المهذّب که شرح عبارات دشوار و مشکلات کتاب المهذّب ابواسحاق شیرازی و نامهای مذکور در آن است [۱۶]
ابن خلکان، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۴۵، چاپ احسان عباس، ج ۳، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۹۷۰).
[۱۷]
ج ۲، ستون ۱۹۱۳، مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۸]
ج ۱، ستون ۷۸۴، اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
[۱۹]
خیرالدین زرکلی، الاعلام، ج۵، ص۶۰، بیروت ۱۹۸۶.
و دیگری مجموعه ای که شامل فتاوای خود اوست. [۲۰]
عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشّافعیّة الکبری، ج۷، ص۲۵۲، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۳۸۳ـ۱۳۹۶/ ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶.
[۲۱]
ج ۱، ستون ۷۸۴، اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
۴ - فهرست منابع(۱) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷. (۲) ابن خلکان، وفیات الاعیان، چاپ احسان عباس، ج ۳، بیروت (تاریخ مقدمه ۱۹۷۰). (۳) ابن عماد، شذرات الذّهب فی اخبار من ذهب، بیروت ۱۳۹۹/۱۹۷۹. (۴) ابن قاضی شهبه، طبقات الشافعیّة، چاپ حافظ عبدالعلیم خان، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷. (۵) عبدالرحیم بن حسن اسنوی، طبقات الشافعیّة، چاپ کمال یوسف حوت، بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷. (۶) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۱، در حاجی خلیفه، کشف الظنون، ج ۵، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۷) مصطفی بن عبدالله حاجی خلیفه، کشف الظنون، بیروت ۱۴۱۰/۱۹۹۰. (۸) محمدبن احمد ذهبی، سیر اعلام النبلاء، ج ۲۰، چاپ شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت ۱۴۰۶/۱۹۸۶. (۹) خیرالدین زرکلی، الاعلام، بیروت ۱۹۸۶. (۱۰) عبدالوهاب بن علی سبکی، طبقات الشّافعیّة الکبری، چاپ محمود محمد طناحی و عبدالفتاح محمد حلو، قاهره ۱۳۸۳ـ۱۳۹۶/ ۱۹۶۴ـ۱۹۷۶. (۱۱) یاقوت حموی، معجم البلدان، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵؛ ۵ - پانویس
۶ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «»، شماره۱۲۸۴. |