صرورهصَروره، یعنی کسی که نخستین بار حج می‌گزارد. ۱ - کاربرد فقهیاز احکام آن در باب حج سخن گفته‌اند. ۲ - خروج از حکم صرورهصبی مُمَیّزی که تمام اعمال حج را به نحو صحیح انجام داده است، از صَروره بودن، «خارج می‌شود.» پس طفل خردسالی را که در کودکی به حج برده‌اند و پس از کبیر شدن، مستطیع شده و به حج رفته است گرچه حجش حجة الاسلام است ولی «در حکم صروره نیست.» ۳ - احکام صرورهبنابر قول مشهور ، مرد مُحرم در حج بین حلق (تراشیدن) و تقصیر مخیر است، لیکن حلق، بویژه بر صروره مستحب مؤکد است. در مقابل، گروهی از فقها حلق را بر صروره متعین دانسته و تقصیر را کافی ندانسته‌اند و امام خمینی (قدس‌سره) حلق در حج را برای صروره بنابر احوط واجب دانسته و در تحریرالوسیله می‌نویسند: «یجب بعد الذبح الحلق او التقصیر و یتخیّر بینهما الا طوائف: ... الثانیة: الصرورة؛ ای الذی کان اوّل حجّه، فانّ علیه الحلق علی الاحوط.» و اگر شخص محرم که حج او صروره است نتواند در منا سر خود را بتراشد و مُحِلّ هم یافت نشود و یا مشکل باشد پیدا کردن او، برای حلق، «باید صبر کند تا شخص محلّی پیدا شود.» و اگر صروره به واسطه بلند بودن موی سر اول سر را ماشین کرده و بلافاصله سر را بتراشد «جایز نیست و در صورت علم و عمد کفاره دارد.» مشهور فقها کوچ کردن صروره از منی در روز دوازدهم ذیحجه را همچون غیر صروره جایز دانسته‌اند برخی قدما نسبت به صروره قائل به عدم جواز شده‌اند [۱۱]
الکافی فی الفقه، ج۱، ص۱۹۸.
[۱۳]
إصباح الشیعة، ج۱، ص۱۶۰.
نیابت صروره از دیگری در حج، در فرض عدم وجوب حج بر او یا وجوب حج، لیکن عدم استقرار آن به سبب مانعی، صحیح است بنابر قول مشهور، همسان بودن نایب و منوب عنه از جهت جنسیت، شرط صحّت نیابت نیست. بنابراین، هر یک از زن و مرد می‌تواند نایب دیگری شود. از بعضی قدما عدم جواز نیابت زن صروره مطلقا یا تنها برای مردان نقل شده است. البته نیابت صروره، بویژه زن بنابر نظر مشهور مکروه است [۱۶]
مهذب الاحکام، ج۱۲، ص۲۳۷ ۲۳۸.
امام خمینی (قدس‌سره) جواز استنابه صروره را پذیرفته و در تحریرالوسیله می‌نویسد: «و تصحّ استنابة الصرورة؛ رجلاً کان او امراة عن رجل او امراة.» و در خصوص کراهت آن در رد کلام صاحب عروه که بعد از بیان جواز استنابه صروره به کراهت استنابه حتی مرد صروره از مرد قائل شده و می‌گوید: «نعم یکره ذلک، خصوصاً مع کون المنوب عنه رجلاً، بل لا یبعد کراهة استئجار الصرورة و لو کان رجلاً عن رجل.» می‌نویسند: فیه (لا یبعد کراهة استئجار الصرورة و لو کان رجلاً عن رجل) اشکال، بل مقتضی صحیحة معاویة بن عمّار عن ابی عبداللَّه (علیه‌السّلام) فی رجل صرورة مات و لم یحجّ حجّة الاسلام وله مال قال: «یحجّ عنه صرورة لا مال له»، استحباب ذلک، نعم تخرج منها المراة الصرورة علی فرض اطلاقها، و فی دلالة مکاتبتی ابراهیم بن عقبة، و بکر بن صالح علی الکراهة نظر. ۴ - مستحبات صروره(۱) احرام بستن در روز اول یا دوم ذیحجه در صورت مجاورت در مکّه. [۲۱]
مهذب الاحکام، ج۱۴، ص۱۵۱ ۱۵۲.
(۲) پیاده گام زدن بر مشعر هنگام وقوف در آن. (۳) بر آمدن بر کوه قُزَح در مشعر و اشتغال به عبادت و ذکر بر فراز آن. (۴) داخل شدن در کعبه که بر صروره مستحب مؤکد است. ۵ - پانویس۶ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۷۶. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی. |