زمینه بدا (قرآن)آشکار شدن تغییر در امر تکوینی غیر حتمی، بعد از خفای آن بر بندگان را بدا گویند. برخی عوامل در بروز بدا مؤثر است که در برخی آیات قرآن به آن اشاره شده است. مانند نافرمانی بنی اسرائیل که موجب بدا در ورود آنان به ارض مقدس به مدت چهل سال شود؛ یا تسلیم و فرمان‌بری ابراهیم و اسماعیل موجب گردید تا بدا در ذبح اسماعیل به وجود آید. ۱ - عملکرد آدمیعملکرد آدمی، زمینه بدا و تغییر مقدرات الهی: قال فانها محرمة علیهم اربعین سنة یتیهون فی الارض فلاتاس علی القوم الفـسقین. «خداوند (به موسی) فرمود: «این سرزمین (مقدس)، تا چهل سال بر آنها ممنوع است (و به آن نخواهند رسید)؛ پیوسته در زمین (در این بیابان)، سرگردان خواهند بود؛ و در باره (سرنوشت) این جمعیت گنهکار، غمگین مباش!». امام صادق علیه‌السّلام فرمود: خداوند ورود به سرزمین مقدس را برای قوم موسی نوشته بود. سپس از آنها محو کرد و برای فرزندان شان نوشت. ۲ - تسلیم بودن در برابر خداتسلیم شدن ابراهیم علیه‌السّلام و اسماعیل علیه‌السّلام در برابر فرمان الهی و اجرای آن، زمینه بروز بدا: فلما اسلما و تله للجبین• ونـدینـه ان یـابرهیم• قد صدقت الرءیا... • و فدینـه بذبح عظیم. «هنگامی که با او به مقام سعی و کوشش رسید، گفت: «پسرم! من در خواب دیدم که تو را ذبح می‌کنم، نظر تو چیست؟» گفت پدرم! هر چه دستور داری اجرا کن، به خواست خدا مرا از صابران خواهی یافت!• هنگامی که هر دو تسلیم شدند و ابراهیم جبین او را بر خاک نهاد...• او را ندا دادیم که: «ای ابراهیم!• آن رؤیا را تحقق بخشیدی (و به ماموریت خود عمل کردی)! » ما این گونه، نیکوکاران را جزا می‌دهیم!• این مسلما همان امتحان آشکار است!• ما ذبح عظیمی را فدای او کردیم،• و نام نیک او را در امتهای بعد باقی نهادیم!• سلام بر ابراهیم!• این گونه نیکوکاران را پاداش می‌دهیم». امام صادق علیه‌السّلام فرمود: هیچ بدایی از سوی خدا مانند آنچه در مورد اسماعیل اتفاق افتاد، واقع نشد؛ هنگامی که پدرش ابراهیم علیه‌السّلام را مامور ساخت به ذبح وی، سپس گوسفندی را به جای او فدیه داد. ۳ - ایمان آوردنایمان آوردن قوم یونس، زمینه‌ای برای رفع عذاب موعود از آنها: ... الا قوم یونس لما ءامنوا کشفنا عنهم عذاب الخزی... «چرا هیچ یک از شهرها و آبادیها ایمان نیاوردند که (ایمانشان بموقع باشد، و) به حالشان مفید افتد؟! مگر قوم یونس، هنگامی که آنها ایمان آوردند، عذاب رسوا کننده را در زندگی دنیا از آنان برطرف ساختیم؛ و تا مدت معینی (پایان زندگی و اجلشان) آنها را بهره مند ساختیم». امام صادق علیه‌السّلام فرمود: یونس علیه‌السّلام قومش را به ایمان دعوت می‌کرد و آنها اجابت نکردند؛ سپس بر آنان نفرین کرد. خداوند به وی وحی کرد که در فلان روز عذاب بر آنها نازل می‌شود و ایشان در آن روز گریه کرده توبه نمودند و خدا عذاب را از آنها برگرداند. ۴ - پانویس۵ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۶، ص۱۵۱، برگرفته از مقاله «زمینه بدا». رده‌های این صفحه : بدا | موضوعات قرآنی
|