ابومحرز خلف بن حیان اشعریابومُحرز خلف بن حیّان بصری فرغانی بلالی احمر (م حدود ۱۸۰ هـ)، مشهور به خلف احمر از شخصیت‌های ادبی قرن دوم هجری قمری و از نسّابین و شعرای عرب بود. ۱ - معرفی اجمالیابومُحرز خلف بن حیّان بن محرز بصری فرغانی بلالی احمر، پدر و مادر وی اهل فرغانه، از نواحی ماوراءالنهر متصل به بلاد ترکستان، و آزاد شده بلال بن ابی‌برده بوده‌اند. لیکن خلف در بصره به دنیا آمد. برخی نیز خود خلف را مولای بلال دانسته‌اند. [۴]
ابن‌معتز، عبدالله بن محمد، طبقات الشعراء (ابن معتز)، ص۱۴۸.
وی به سبب سرخی چهره، به احمر شهرت داشت.ایشان را فردی ادیب، لغوی، نحوی، نسب‌شناس، روایتگری مورد اعتماد و شاعری بنام و در عین حال فقیر وصف کرده‌اند. [۱۰]
موسوی خوانساری، محمد باقر، روضات الجنات، ج۳، ص۲۸۰.
او خود، شعر می‌سرود و به شعرا نسبت می‌داد. به علت شباهت کلامش با سروده‌های شاعران بازشناسی اشعارش از اشعار آنان ممکن نبود. وی قدرت عجیبی در تمییز شعرها و شناسایی سرایندگان آنها داشت. خلف از نسّابین بود و به غرایب لغت، علم نحو و اخبار و سرگذشت عرب آشنایی داشت. اصمعی، [۱۱]
مرزبانی، محمد بن عمران، الموشح، ص۳۶۳.
ابونواس و کسائی [۱۳]
ابوالفرج اصفهانی، على بن حسين، الاغانی، ج۲۰، ص۲۲۶.
و سایر اهالی بصره را از جمله شاگردان وی نوشته‌اند. او با بشار بن برد حکایتی دارد [۱۴]
ابوالفرج اصفهانی، على بن حسين، الاغانی، ج۳، ص۱۹۰.
و با ابومحمد یزیدی مهاجات داشت.۲ - اعمال پسندیدهبه گفته اصمعی، خلف احمر اولین کسی است که در بصره ابوجعفر منصور را ناسزا گفته و از او بدگویی کرده است. وی از پاداش گرفتن از سلاطین و خلفا پرهیز می‌کرد. نمونه دیگر از کارهای پسندیده او، ختم قرآن در هر شبانه‌روز بود. ۳ - آثارابومحرز دارای آثار و تالیفاتی نیز بوده که از آن جمله است: کتاب حیات العرب وما قیل فیها من الشعر مقدمة فی النحو و دیوان شعر. ۴ - تاریخ وفاتابومحرز سرانجام در حدود ۱۸۰ هـ درگذشت. ۵ - پانویس۶ - منبع• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، ج۱، ص۳۱۵، برگرفته از مقاله «ابومُحرز خلف بن حیّان احمر». • عبدالسلام ترمانینی، رویدادهای تاریخ اسلام، ترجمه پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، ج۱، ص۴۱۲. رده‌های این صفحه : ادیبان سده دوم(قمری) | درگذشتگان سال 180 (قمری) | شاعران قرن دوم | شخصیت‌های قرن 2 (قمری) | عالمان ادبیات عرب | عالمان انساب قرن 2 (قمری) | لغت‌شناسان قرن 2 (قمری) | نحویان قرن 2 (قمری) | نسب‌شناسان قرن 2 (قمری)
|