حکم ورود به خانه دیگران (قرآن)آیاتی از قرآن مجید به حکم ورود به خانه دیگران اشاره دارد. ۱ - حرمت ورود به منازل دیگرانورود به منازل دیگران، بدون اذن صاحبان آنها حرام است. «یـایها الذین ءامنوا لا تدخلوا بیوتـا غیر بیوتکم حتی تستانسوا... • فان لم تجدوا فیها احدا فلا تدخلوها حتی یؤذن لکم...؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در خانه‌هایی غیر از خانه خود وارد نشوید تا اجازه بگیرید و بر اهل آن خانه سلام کنید؛ این برای شما بهتر است؛ شاید متذکّر شوید!• و اگر کسی را در آن نیافتید، وارد نشوید تا به شما اجازه داده شود؛ و اگر گفته شد: بازگردید! بازگردید؛ این برای شما پاکیزه‌تر است؛ و خداوند به آنچه انجام می‌دهید آگاه است!». «یـایها الذین ءامنوا لا تدخلوا بیوت النبی الا ان یؤذن لکم...؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در خانه‌های پیامبر داخل نشوید مگر به شما برای صرف غذا اجازه داده شود، در حالی که (قبل از موعد نیایید و) در انتظار وقت غذا ننشینید؛ امّا هنگامی که دعوت شدید داخل شوید؛ و وقتی غذا خوردید پراکنده شوید، و (بعد از صرف غذا) به بحث و صحبت ننشینید؛ این عمل، پیامبر را ناراحت می‌نماید، ولی از شما شرم می‌کند (و چیزی نمی‌گوید)؛ امّا خداوند از (بیان) حق شرم ندارد! و هنگامی که چیزی از وسایل زندگی را (بعنوان عاریت) از آنان (همسران پیامبر) می‌خواهید از پشت پرده بخواهید؛ این کار برای پاکی دلهای شما و آنها بهتر است! و شما حق ندارید رسول خدا را آزار دهید، و نه هرگز همسران او را بعد از او به همسری خود درآورید که این کار نزد خدا بزرگ است!». ۱.۱ - شان نزولدر شان نزول این آیه مفسران چنین آورده‌اند: هنگامى که رسول خدا با (زینب بنت جحش) ازدواج کرد، ولیمه نسبتا مفصلى به مردم داد (این احکام مفصل شاید بخاطر آن بوده است که شکستن سنت جاهلیت در زمینه تحریم (همسران مطلقه پسر خوانده) با قاطعیت هر چه بیشتر صورت گیرد، و بازتاب گسترده‌اى در محیط داشته باشد، و نیز این سنت جاهلی که ازدواج با (بیوه‌هاى بردگان آزاد شده) عیب و ننگ محسوب مى‌شد از میان برود). انس که خادم مخصوص پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) بود مى‌گوید: پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) به من دستور داد که اصحابش را به غذا دعوت کنم، من همه را دعوت کردم، دسته دسته مى‌آمدند و غذا مى‌خوردند و از اطاق خارج مى‌شدند، تا اینکه عرض کردم اى پیامبر خدا! کسى باقى نمانده که من او را دعوت نکرده باشم، فرمود: اکنون که چنین است سفره را جمع کنید، سفره را برداشتند و جمعیت پراکنده شدند، اما سه نفر همچنان در اطاق پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) ماندند و مشغول بحث و گفتگو بودند. هنگامى که سخنان آنها به طول انجامید پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) برخاست، و من نیز همراه او برخاستم شاید آنها متوجه شوند و پى کار خود بروند، پیامبر بیرون آمد تا به حجره عایشه رسید بار دیگر برگشت من هم در خدمتش آمدم باز دیدم همچنان نشسته‌اند آیه فوق نازل شد و دستورات لازم را در برخورد با این مسائل به آنها تفهیم کرد. و نیز از بعضى قرائن استفاده مى‌شود که گاهى همسایگان و سایر مردم طبق معمول براى عاریت گرفتن اشیائى نزد بعضى از زنان پیامبر مى‌آمدند هر چند آنها طبق سادگى زندگى آن زمان کار خلافى مرتکب نمى‌شدند ولى براى حفظ حیثیت همسران پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) آیه فوق نازل شد و به مؤ‌منان دستور داد که هرگاه مى‌خواهند چیزى از آنها بگیرند از پشت پرده بگیرند. در روایت دیگرى آمده است که بعضى از مخالفان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) گفتند: چگونه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) بعضى از زنان بیوه ما را به ازدواج خود در آورده به خدا سوگند هرگاه او چشم از جهان بپوشد ما با همسران او ازدواج خواهیم کرد!! آیه فوق نازل شد و ازدواج با زنان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) را بعد از او به کلى ممنوع ساخت ، و به این توطئه نیز پایان داد. ۱.۲ - آداب معاشرتو به این ترتیب یکى از آداب مهم معاشرت را در آن محیطى که این آداب کمتر رعایت مى شد بیان مى کند، گر چه سخن در باره خانه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) است، ولى مسلما این حکم اختصاص به او ندارد، در هیچ مورد بدون اجازه نباید وارد خانه کسى شد (چنانکه در سوره نور آیه ۲۷ نیز آمده است. ) حتى در حالات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله‌و‌سلّم) مى خوانیم که وقتى مى خواست وارد خانه دخترش فاطمه (علیهاالسلام) شود بیرون در مى ایستاد و اجازه مى گرفت ، و یکروز (جابر بن عبد‌الله) با او بود پس از آنکه براى خود اجازه گرفت براى (جابر) نیز اجازه گرفت!. ۲ - ورود به خانه دیگران پیش از سلامورود به خانه دیگران پیش از سلام کردن به آنها ممنوع است. «یـایها الذین ءامنوا لا تدخلوا بیوتـا غیر بیوتکم حتی تستانسوا وتسلموا علی اهلها...؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید! در خانه‌هایی غیر از خانه خود وارد نشوید تا اجازه بگیرید و بر اهل آن خانه سلام کنید؛ این برای شما بهتر است؛ شاید متذکّر شوید!». ۳ - جواز ورود به ملک بدون اجازهورود به خانه‌ها و ساختمانها، بدون اجازه صاحبان آنها، در صورت نیاز و نبود ساکنانی در آن جایز است. «لیس علیکم جناح ان تدخلوا بیوتـا غیر مسکونة فیها متـع لکم...؛ (ولی) گناهی بر شما نیست که وارد خانه‌های غیر مسکونی بشوید که در آن متاعی متعلّق به شما وجود دارد؛ و خدا آنچه را آشکار می‌کنید و آنچه را پنهان می‌دارید، می‌داند!». در اینکه منظور از خانه‌ها و ساختمان‌های خالی چیست،آراء مختلفی ارائه شده است، از جمله: ۱. منظور آیه داخل شدن در خانه‌هایى است که براى استمتاع بنا شده و کسى در آن سکونت طبیعى ندارد، مانند کاروانسراها و حمام‌ها و آسیاب‌ها و امثال آن ، زیرا همین که براى عموم ساخته شده است خود اذن عام براى داخل شدن است. ۲. آیه اشاره به انبارهاى تجار و دكان‌هايى دارد كه متاع مردم به عنوان امانت در آن نگهدارى مى‌شود و صاحب هر متاعى حق دارد براى گرفتن متاع خويش به آنجا مراجعه كند. ۳. منظور خانه‌هايى هستند كه ساكن ندارد و انسان متاع خود را در آنجا به امانت گذارده، و هنگام گذاردن رضايت ضمنى صاحب منزل را براى سر كشى يا برداشتن متاع گرفته است. ۴ - پانویس۵ - منبعفرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله «حکم ورود به خانه دیگران» |