زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

جهاز





جهاز به فتح جیم بر روی شتر می‌گذارند.از آن به مناسبت در باب حج و اجاره یاد شده است. همچنین اثاثیه‌ای است که عروس با خود به خانة داماد می‌برد.


۱ - معنی جَهاز


آنچه جهت سوار شدن بر شتر نهند. و معنی دیگر آن جهیزیه و اثاثیه‌ای است که عروس با خود به خانة داماد می‌برد.

۲ - احکام جهاز


برداشتن پوست، جهاز و افسار قربانی مستحب برای خود یا فروختن و یا دادن آن به قصاب به عنوان اجرت، مکروه و صدقه دادن آنها مستحب است. ظاهر عبارت برخی قدما حرمت فروختن و وجوب صدقه دادن آن است.
[۱] جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۳۰-۲۳۲.    

فروختن پوست و جهاز و افسار قربانی‌ای که به عنوان کفاره، نذر و مانند آن بر انسان واجب شده یا برداشتن آن برای خود و یا دادن به قصاب و سلاخ به عنوان اجرت، جایز نیست و باید صدقه داده شود. بنابر مشهور، حکم قربانی حج تمتع و قران که به اشعار یا تقلید واجب شده نیز همین است.
[۲] جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۱۱-۲۱۵.    

لازم است کرایه دهنده چارپا همه آنچه را که عرفاً برای سوار شدن بر حیوان مورد نیاز است از قبیل جهاز، زین، پالان و افسار در اختیار کرایه کننده قرار دهد.
[۳] جواهر الکلام، ج۲۷، ص۲۸۴.    


۳ - احکام جهیزیه از دیدگاه امام خمینی


معافیت از خمس، مالکیت و احتمال مخلوط به حرام بودن از جمله مواردی است که در کتب فقهی امام خمینی درباره جهاز به معنی جهیزیه اظهار نظر شده است.

۳.۱ - شرط معافیت از خمس جهیزیه


برای تدارک‌کننده جهاز، خرید «هرچه مورد احتیاج و تهیه آن برای جهیزیه‌ متعارف است، مانع ندارد.»
[۴] موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۲۷۳، سؤال۱۰۶۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
و «خریدن جهیزیه‌ دخترش از منافع سال‌های متعدد در هرسال به مقدار آن سال، از مؤونه حساب می‌شود، بر خلاف اینکه پول‌ها را جهت خریدن آن جمع نماید.
[۵] موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۳۷۸، کتاب الخمس، القول فیما یجب فیه الخمس، مسالة۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۳.۲ - مالکیت بر جهیزیه


«جهیزیه‌ اگر به دختر تملیک شده، به او اختصاص دارد و نماءات و نتاج هم تابع عین است و ملک دختر می‌شود.»
[۶] موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۲۷۲، سؤال۱۰۶۲۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    

پس در این صورت «جهیزیه‌ از اموال زن محسوب است و به ورثه او می‌رسد.»
[۷] موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۵۲۹، سؤال۱۱۰۹۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
بعد از وفات زن، همچنین است در صورت وفات شوهر «جهیزیه زن مربوط به خود او است؛ مگر ثابت شود - شرعاً - که به شوهر تملیک کرده.»
[۸] موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۵۷۹، سؤال۱۱۱۷۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
به‌عبارت‌دیگر «مهریه و جهیزیه‌ از ترکه زن محسوب است و همچنین آنچه از طرف شوهر یا دیگران به او تملیک شده است و آنچه از طرف اقوام زن به‌ مرد تملیک شده، از ترکه مرد است.»
[۹] موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۶۰۹، سؤال۱۱۲۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۳.۳ - احتمال مخلوط به حرام بودن جهیزیه


زن «اگر یقین ندارد که در جهیزیه‌ای که به او داده شده یا در مالی که مورد تصرّف او است حرام هست می‌تواند در آن تصرّف کند و چیزی بر او نیست ولی اگر یقین دارد تصرف جایز نیست.»
[۱۰] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۵، استفتائات امام خمینی، ج۴، ص۷۲۵، سؤال۵۴۶۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۳.۴ - حکم فروش جهیزیه و دادن آن به شوهر


چنانچه مرد خانه‌ای با کمک زوجه‌اش از محل فروش طلا و جهاز زن بسازد یا بخرد، پس مرد «زمین و خانه را اگر برای خودش تهیه کرده و زن پول فروش طلا و فرش و جهازیه‌ را به شوهرش قرض داده، فقط عین همان مبلغ پول را طلبکار است؛ ولی اگر شوهر در ضمن عقد لازم (مثل صلح)، غیر از عقد قرض، شرط نموده که (مثلاً) نصف منزل را به نام زن منتقل سازد زن حق مطالبه وفای به شرط دارد.
[۱۱] موسوعة الامام الخمینی، ج۳۷، استفتائات امام خمینی، ج۶، ص۴۹۵، سؤال۷۶۶۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۴ - پانویس

 
۱. ↑ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۳۰-۲۳۲.    
۲. ↑ جواهر الکلام، ج۱۹، ص۲۱۱-۲۱۵.    
۳. ↑ جواهر الکلام، ج۲۷، ص۲۸۴.    
۴. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۲۷۳، سؤال۱۰۶۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۵. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۳۷۸، کتاب الخمس، القول فیما یجب فیه الخمس، مسالة۱۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۶. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۲۷۲، سؤال۱۰۶۲۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۷. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۵۲۹، سؤال۱۱۰۹۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۸. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۵۷۹، سؤال۱۱۱۷۱، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۹. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۴۰، استفتائات امام خمینی، ج۹، ص۶۰۹، سؤال۱۱۲۳۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۰. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۵، استفتائات امام خمینی، ج۴، ص۷۲۵، سؤال۵۴۶۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    
۱۱. ↑ موسوعة الامام الخمینی، ج۳۷، استفتائات امام خمینی، ج۶، ص۴۹۵، سؤال۷۶۶۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.    


۵ - منبع


• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۳، ص۱۴۶.    
• ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر)    ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    


رده‌های این صفحه : اجاره | حج | دیدگاه های فقهی امام خمینی | فقه | قربانی | واژه شناسی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.