جامدجامد، مقابل مایع است،در بابهاى طهارت، صوم و اطعمه و اشربه از احکام آن سخن رفته است. ۱ - برخی احکام فقهی جامدهر مست کننده‌اى حرام است؛ خواه جامد باشد یا مایع ، لیکن نجاست آن مشروط به این است که در اصل مایع باشد. بنابر این حشیشِ مست کننده نجس نیست . [۳]
امام خمینی ،تحریرالوسیله،ج۱،ص۱۱۸.
اگر جسم جامد با نجسِ مرطوب ملاقات کند، تنها موضع ملاقات نجس مى‌شود. اگر چیزى نجس، همچون خون در مثل آبگوشت بریزد و بجوشد، مصرف موادّ جامد آن، مانند گوشت و حبوبات، پس از تطهیر، جایز است. به نظر امام خمینی حکم گوشت و حبوبات در چنین فرضی متفاوت است. پس «اگر ظاهر برنج و ماش و مانند این‌ها نجس شود، آن‌ها را در چیزی قرار می‌دهد و در کر یا جاری فرو می‌برد، پس بدین صورت، پاک می‌شوند. و همچنین با ریختن آب قلیل روی آن‌ها پاک می‌شوند.» لیکن گرچه ظاهر حبوبات قابل تطهیر است ولی «اگر رطوبت نجس در آن‌ها نفوذ کرده باشد تطهیر آن‌ها با آب قلیل، و همچنین در کر و جاری ممکن نیست.» اما گوشت چنین نیست و «گوشتی که با آب نجس پخته شده، تطهیر آن با آب کثیر و قلیل ممکن است به‌شرط آنکه آب روی آن ریخته شود و در آن به‌اندازه‌ای که آب نجس نفوذ کرده، نفوذ نماید و مطلق بودنش را از دست ندهد و غساله آن نیز خارج شود. و در صورت شک در نفوذ آب نجس به داخل آن، تطهیر ظاهر آن کفایت می‌کند.» بنابراین به عقیده امام خمینی در صورت نفوذ آب نجس در باطن گوشت و حبوبات، تطهیر باطن گوشت با آب کر یا جاری ممکن است و باطن حبوبات قابل تطهیر نیست. آیا اِماله با اشیاى جامد، مانند شیاف در حال روزه جایز است؟ و در صورت جواز آیا موجب بطلان روزه مى‌شود؟ و در فرض بطلان آیا موجب کفّاره خواهد شد؟ مسئله محلّ اختلاف است. بسیارى آن را مکروه دانسته‌اند. [۱۳]
التنقیح الرائع،ج۱،ص۳۶۱-۳۶۰.
[۱۴]
تکمیل مشارق الشموس،۳۴۴-۳۴۳
به نظر امام خمینی گرچه «اماله کردن به مایعات هرچند به‌خاطر مرض و مانند آن باشد (مبطل روزه است) ولی اماله کردن با جامد، مانند شیاف اگر برای مداوا باشد، اشکالی ندارد. و اما داخل کردن تریاک و مانند آن به‌منظور استفاده غذایی و یا نعشه شدن، مورد اشکال است، پس احتیاط در اجتناب از آن ترک نشود. و همچنین هر چیزی که موجب تغذیه از این مجرا بشود.» [۱۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۲۲، تحریرالوسیلة، ج۱، ص۳۰۱، کتاب الصوم، القول فیما یجب الامساک عنه، التاسع.
البته صاحب عروه با عبارت «التاسع الحقنة بالجامد» اماله کردن به هر چیز جامد را از مکروهات در حال روزه برشمرده است و امام خمینی گرچه در تحریرالوسیله ذکری از کراهت آن به میان نیاورده است لیکن در تعلیقات بر عروه مخالفتی با متن عروه هم اظهار ننموده و بر همین اساس در توضیح‌المسائل، استعمال شیاف را از چیزهایی مکروه برای روزه‌دار برشمرده‌اند.۲ - پانویس۳ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت،ج۳،ص۳۷. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |