بیماری روانی (فقه)بیماری روانی یا همان بیماری روحی؛ از آن به مناسبت در باب نکاح یاد شده است. ۱ - احکام بیماری روانیوجود عیبهایی همچون دیوانگی با شرایطی مجوّز فسخ نکاح بدون نیاز به طلاق است؛ لیکن صرف ابتلای مرد یا زن به بیماری روانی تا زمانی که به حدّ جنون نرسیده مجوّز فسخ پیوند زناشویی نمی‌گردد [۱]
مجمع المسائل ج۲، ص۲۰۱.
( ازدواج). هرچند درصورتی که این بیماری سبب ضعف عقل یا سفاهت گردد، بیمار، محجور به شمار می‌رود( حجر).البتّه اگر سلامت از بیماری روانی در عقد، شرط یا توصیف شده و یا عقد بر آن بنا شده باشد، درصورت کشف خلاف، شخص می‌تواند به جهت تدلیس عقد را فسخ کند. [۲]
استفتاآت (امام خمینی)، ج۳، ص۸۵ ـ ۸۶.
۲ - دیدگاه فقهی امام خمینیعقیمسازی، سقط جنین به دلیل بیماری روانی و درمان آن با هیپنوتیزم از جمله موضوعاتی است که در استفتائات امام خمینی آمده است. ۲.۱ - سقط جنین به دلیل بیماری روانیدر مواردی که امکان وجود نقایص مادرزادی جسمی و عقلی و روانی، به طور سرشتی یا اکتسابی در جنین هست (مثل انواع بیماری‌های ارثی یا ناشی از تاثیر موادّ و داروها و اشعه ایکس و غیره...) آیا می‌توان به سقط جنین مبادرت نمود؟ و آیا از این نظر تفاوتی بین جنین زیر و یا بالای چهار ماه وجود دارد؟ و آیا درصورتی‌که وجود نقص مزبور اثبات شود سقط جنین جایز است؟ به عقیده امام خمینی «سقط جایز نیست و فرق نمی‌کند.» [۳]
موسوعة الامام الخمینی، ج۴۱، استفتائات امام خمینی، ج۱۰، ص۱۶۱، سؤال۱۱۵۷۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
به‌عبارت‌دیگر در سقط درمانی (در مورد بیماران پیشرفته‌ای که ادامه حاملگی آنان برایشان خطر جانی دارد) با سنّ جنینی زیر چهار ماه فقط «اگر خوف خطر جانی هست با تشخیص دکتر مورد وثوق قبل از ولوج روح مانع ندارد.» [۴]
موسوعة الامام الخمینی، ج۴۱، استفتائات امام خمینی، ج۱۰، ص۱۶۱، سؤال۱۱۵۷۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۲.۲ - بیماری روانی و قطع دایم حاملگیآیا قطع دایم حاملگی در مورد بیمارانی که حاملگی برای آنان خطر جانی دارد، و امکان بهبود وضع جسمی و روانی آنان از نظر مساعد شدن برای حاملگی در آینده هم وجود ندارد (به‌عبارت‌دیگر ضرورت‌های پزشکی ایجاب می‌کند که هیچ‌گاه و یا حتی‌الامکان حامله نشوند) جایز است یا نه؟ بسمه‌تعالی، اگر راهی به غیر آن برای جلوگیری از حاملگی باشد قطع دایم جایز نیست، و در غیر این صورت با وجود ضرورت که خوف خطر جانی است مانع ندارد. [۵]
موسوعة الامام الخمینی، ج۳۹، استفتائات امام خمینی، ج۸ ص۴۲۹، سؤال۹۷۵۷، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۲.۳ - درمان بیمار روانی با صحبت نامحرمدر مواظبت از بیماران روانی، کار پرستار مانند پرستاری از بیماران دیگر نیست و وقت بیشتر پرستار با صحبت و همنشین بودن با بیمار روانی صرف می‌شود. حکم شرعی در این مورد چگونه است؟ بسمه‌تعالی، همنشینی و صحبت با نامحرم، با رعایت ضوابط و آداب شرعی اشکال ندارد. [۶]
موسوعة الامام الخمینی، ج۳۹، استفتائات امام خمینی، ج۸، ص۵۰۷، سؤال۹۹۴۹، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۲.۴ - درمان بیماری روانی با هیپنوتیزماگر از هیپنوتیزم در مورد حل مشکلات مردم و علاج بیماری‌های روانی، استفاده شود، مانند علاج ترس، لکنت زبان، اعتیاد، خودکم‌بینی و... آیا می‌شود از هیپنوتیزم به‌عنوان یک داروی علاج‌کننده بیماری‌های روانی استفاده کرد، یا به‌طورکلی استفاده از آن در هیچ مورد جایز نیست؟ بسمه تعالی، به خواب بردن کسی، با تصرف در افکار و ذهنیات آن جایز نیست؛ بلی در صورت ضرورت و انحصار علاج به آن مانع ندارد. [۷]
موسوعة الامام الخمینی، ج۳۶، استفتائات امام خمینی، ج۵، ص۶۱۴، سؤال۶۸۲۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۲.۵ - بیماری روانی و حجکسی که در جده و یا مدینه حالت روانی پیدا می‌کند، آیا لازم است مُحرماً وارد مکه شود، یا بدون احرام نیز جایز است؟ ج- مجنون تکلیف ندارد و احرام بر او واجب نیست، و اگر بدون احرام وارد مکه شود اشکالی ندارد. [۸]
موسوعة الامام الخمینی، ج۳۱، مناسک حج، ص۶۴، س۲۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۹۹ ه ش.
۳ - پانویس۴ - منبع• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۲۱۱. • ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی |