بغراجبُغراج (بَغراج)، نام سرزمین و قبیله‌ای ترک و زیدی مذهب است. ۱ - بغراج در رساله ابودلفابودُلف مِسْعَربن مُهَلهِل، شاعر و نویسنده قرن چهارم، در رساله نخست سفرنامه خود ضمن شرح سفرش به ترکستان، چین وهند و وصف سرزمین‌ها و قبیله‌هایی که در مسیر خود از بخارا تا شهر سندابیل، مرکز چین آن روز، از بغراج نام برده است. [۲]
مسعربن مهلهل ابودلف خزرجی، سفرنامه ابودلف درایران، ج۱، ص۲۴، با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی، ترجمه ابوالفضل طباطبائی، تهران ۱۳۵۴ ش.
۲ - نظر یاقوت حموی درباره بغراج۲.۱ - لهجه و مهارت قوم بغراجمطابق نقل یاقوت حموی از روی نسخه‌ای قدیمی از کتاب ابودلف بغراج قومی ترک و رزمجو بوده‌اند که در کاربرد و ساخت سلاح مهارت داشته‌اند. ۲.۲ - خوراک وپوشاک قوم بغراجخوراک آنان ارزن و گوشت گوسفند نر، و پوشاکشان نمد بوده است، از اینرو احتمالاً قومی دامپرور بوده‌اند وکمتر به کشاورزی اشتغال داشته‌اند. ۲.۳ - باج‌گیری قوم بغراجاز هرکه از سرزمین آنان می‌گذشته یک دهم از هرچه داشته می‌ستاندند.ابودلف از احساس ناامنی خود درمیان ایشان یاد می‌کند و می‌نویسد که یک دهم اموالش را غصب کردند.قومی از یهود و نصاری و زردشتیان و هندوهای سرزمین مجاور آنان به نام تُبَّت به ایشان باج می‌پرداختند. [۴]
زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلادو اخبار العباد، ج۱، ص۳۹۰ـ۳۹۱، چاپ ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷.
۳ - عقائد قوم بغراجابودلف دربیان عقاید قوم بغراج می‌گوید که این قوم مصحف تذهیب شده‌ای دارند که در پشت آن ابیاتی در رثای زید نوشته شده و آن را می‌پرستند، در نظر آنان، زید شاعر عرب و علی علیه السلام اله ایشان است.آنان قائل‌اند که حاکمانشان علوی و از نسل یحیی بن زیدند و کسی جز از نسل او حق حاکمیت ندارد. [۵]
زکریابن محمد قزوینی، کتاب آثار البلادو اخبار العباد، ج۱، ص۳۹۰، چاپ ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷.
۴ - نظر مینورسکی درباره بغراجمینورسکی در مقدمه خود بر سفرنامه ابودلف در ایران [۷]
سفرنامه ابودلف درایران، با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی، ترجمه ابوالفضل طباطبائی، تهران ۱۳۵۴ ش.
از شخصی به نام تغراج یا بغراج به عنوان پادشاه یغما نام برده است. [۸]
مسعربن مهلهل ابودلف خزرجی، سفرنامه ابودلف درایران، ج۱، ص۲۳، با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی، ترجمه ابوالفضل طباطبائی، تهران ۱۳۵۴ ش.
۵ - عقائد قوم بغراج وزیدیهگفتنی است عقاید غلوآمیز قوم بغراج با عقاید متعارف زیدیه سازگار نیست. ۶ - منابع(۱) مسعربن مهلهل ابودلف خزرجی، سفرنامه ابودلف درایران، با تعلیقات و تحقیقات ولادیمیر مینورسکی، ترجمه ابوالفضل طباطبائی، تهران ۱۳۵۴ ش. (۲) زکریا بن محمد قزوینی، کتاب آثار البلاد و اخبار العباد، چاپ ووستنفلد، ویسبادن ۱۹۶۷. (۳) یاقوت حموی، معجم البلدان چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ ۱۸۶۶ـ۱۸۷۳، چاپ افست تهران ۱۹۶۵. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «بغراج»، شماره۱۵۱۹. |