اهل خبرهاهل خبره به معنای کارشناس می باشد. از اهل خبره به عنوان یکی از راههای اثبات موضوع احکام شرعی در باب های مختلف فقهی مانند اجتهاد و تقلید، طهارت، صلات، صوم، حج، تجارت، نکاح، قصاص و دیات سخن رفته است. فهرست مندرجات۲ - جایگاه اهل خبره ۳ - اقسام موضوعات متعلق احکام شرع ۴ - موارد رجوع به اهل خبره ۴.۱ - شرایط معتبر در موارد اعتبار علم ۴.۲ - شرایط معتبر در موارد کفایت ظن ۵ - ذکر مصادیقی از موارد رجوع به اهل خبره ۵.۱ - مصادیق اعتبار علم آوری در اهل خبره ۵.۱.۱ - عدالت و تعدد در باب قضاء ودعاوی ۵.۱.۲ - ثبوت اجتهاد و اعلمیت مجتهد ۵.۱.۳ - اثرگذاری شیردادن در احکام رضاع ۵.۱.۴ - اثبات ثبوت قصاص اعضاء ۵.۱.۵ - اثبات تعلق ارش بر اعضاء ۵.۲ - مصادیق کفایت حصول ظن در اهل خبره ۶ - پانویس ۷ - منبع ۱ - تعریف اهل خبرهاهل خبره عبارتند از افرادی که نسبت به چیزهایی اطلاع دقیق و عمیق دارند، مانند، فقیه و پزشک. ۲ - جایگاه اهل خبرهاز شیوههای پذیرفته و رایج نزد عقلا که شارع مقدس نیز آن را تأیید کرده رجوع جاهل به چیزی به عالم و خبره آن چیز است. و آن از مهمترین دلیلهای مشروعیت تقلید به شمار میرود. میزان در شناخت صحیح موضوعاتی که آثار شرعی دارند، ارزش گذاری میزان آسیبهای وارد شده بر آسیب دیده در جنایات رجوع به اهل خبره است. رجوع بیمار به پزشک برای تشخیص ضرر داشتن عباداتی برای بیمار، رجوع زن برای تشخیص آبستنی و مدت آن و تشخیص عیب هایی که مجوز فسخ نکاح در زن و شوهر است، از موارد رجوع به اهل خبره در شرع مقدس است. ۳ - اقسام موضوعات متعلق احکام شرعموضوعات متعلق احکام شرعی دو قسم است: نخست موضوعاتی که تبیین آنها وظیفه شارع مقدس است مانند نماز، روزه، زکات، حج، و سایر عناوین عبادات. دوم، موضوعاتی که شارع درباره آنها نظری نداشته و تنها، حکم آنها را بیان کرده است. روش شناخت و تشخیص این گونه موضوعات، روش معمول عقلایی است که رجوع به «اهل خبره» یکی از راههای آن است. ۴ - موارد رجوع به اهل خبرهرجوع به اهل خبره یا در مواردی است که «علم» معتبر است یا در مواردی که «ظن» کفایت میکند. ۴.۱ - شرایط معتبر در موارد اعتبار علمدر موارد اعتبار «علم»، شرایطی که در شهادت معتبر است- مانند ایمان، عدالت و تعدد- در اهل خبره نیز معتبر است. ۴.۲ - شرایط معتبر در موارد کفایت ظندر موارد کفایت «ظن»، شرایط معتبر در شهادت، در اهل خبره معتبر نیست. گفته کارشناس فاسق و حتی کافر نیز اگر موجب ظن به موضوع گردد، حجت است. ۵ - ذکر مصادیقی از موارد رجوع به اهل خبرهدر زیر به نمونههایی از موارد رجوع به «اهل خبره» در هر دو مورد اشاره میکنیم. ۵.۱ - مصادیق اعتبار علم آوری در اهل خبره۵.۱.۱ - عدالت و تعدد در باب قضاء ودعاویدر باب قضا و دعاوی (دادخواهی)، دلیل خاص بر عدم پذیرش قول فرد مطلعِ مورد وثوق - هرچند یک نفر و یا کافر باشد - و اعتبار عدالت و تعدد (دو یا بیشتر بودن) در اهل خبره وجود دارد. ۵.۱.۲ - ثبوت اجتهاد و اعلمیت مجتهداجتهاد فرد و اعلمیت مجتهد، به شهادت دو عادل از اهل خبره ثابت میشود. ۵.۱.۳ - اثرگذاری شیردادن در احکام رضاعشیر دادن زن به نوزاد به حدی که بر اثر آن، گوشت بروید و استخوان محکم شود، موجب ترتب احکام رضاع میشود، و در صورت شک در اثر گذاری تا آن حد، به دو کارشناس عادل رجوع میشود. ۵.۱.۴ - اثبات ثبوت قصاص اعضاءدر قصاص اعضا، در صورت شک در امکان استیفا به مثل ، و نیز در مواردی که مجنی علیه یا ولی او مدعی از بین رفتن یا نقص حس بینایی یا چشایی یا بویایی و یا عقل وی باشند، برای اثبات آن به دو کارشناس عادل رجوع میشود. همچنین اثبات روییدن مو- در صورت وقوع جنایت بر عضو دارای مو- منوط به نظر اهل خبره است. ۵.۱.۵ - اثبات تعلق ارش بر اعضاءاعتبار شرایط شهادت در اهل خبره در مورد تعیین ارش، مورد اختلاف است. ۵.۲ - مصادیق کفایت حصول ظن در اهل خبرهبرای تشخیص قبله ، محاذات میقات در صورت عدم امکان تحصیل علم و نیز بیماریای که روزه نگرفتن و تیمم را بر مکلف روا مىدارد، به اهل خبره هر چند فاسق يا کافر، مراجعه مىشود. ۶ - پانویس۷ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام ج۱، ص۷۶۶-۷۶۷. |