اعلماعلم به معنای داناتر و نیک فهم‌تر از دیگران در درک احکام شرعی است. از عنوان اعلم، در باب اجتهاد و تقلید، سخن رفته است. فهرست مندرجات۲ - اعتبار اعلمیت ۲.۱ - اعتبار اعلمیت در مقام فتوا ۲.۱.۱ - دیدگاه مشهور ۲.۱.۲ - تقلید از اعلم مطلقا واجب است ۲.۱.۳ - احکام تقلید از اعلم ۲.۱.۴ - احکام تقلید از محتمل الاعلمیّت ۲.۲ - اعتبار اعلمیت در مقام قضاوت ۲.۳ - اعتبار اعلمیت در مقام ولایت ۳ - راه‌های ثبوت اعلمیّت ۴ - پانویس ۵ - منبع ۱ - تعریف اعلمبه مجهتدی که در مقام استنباط برای استخراج فروع از اصول و قواعد کلی نسبت به دیگر مجتهدان دارای قدرت درک و فهم بیشتر و نیکوتری است، اعلم گفته می‌شود ۲ - اعتبار اعلمیتاز اعتبار اعلم بودن در سه مقام(جایگاه) بحث شده است: ۲.۱ - اعتبار اعلمیت در مقام فتوادر وجوب تقلید از اعلم، اختلاف است. ۲.۱.۱ - دیدگاه مشهوربنا بر قول مشهور، تقلید از اعلم در صورت مخالفت فتوای غیر اعلم با فتوای اعلم و مطابق نبودن آن با احتیاط، واجب است. ۲.۱.۲ - تقلید از اعلم مطلقا واجب استبنا بر قولی، تقلید از اعلم حتی در صورت موافقت فتوایی غیر اعلم با فتوای او واجب است. ۲.۱.۳ - احکام تقلید از اعلمبنابر قول به وجوب، در صورت علم به اختلاف فتوا- هر چند به اجمال- و نیز اعلم بودن یکی از مجتهدان موجود به صورت نامشخص، تحقیق برای یافتن مجتهد اعلم، واجب است. در صورت علم به اختلاف فتوا و جهل به اعلم بودن یکی، در وجوب تحقیق، اختلاف است. امّا در صورت جهل به اختلاف فتوا و اعلم بودن یکی و یا جهل به اختلاف فتوا و علم به اعلم بودن یکی به صورت نامشخص، جستجو واجب نیست و [۶]
خویی، ابوالقاسم، التنقیح فی شرح العروة الوثقی، ص ۱۶۳.
، مگر بنا بر قول به وجوب تقلید اعلم حتی در صورت موافقت فتوای غیر اعلم با فتوای وی، که در این صورت، فحص، واجب است.۲.۱.۴ - احکام تقلید از محتمل الاعلمیّت۱) اگر به دست آوردن علم به اعلم بودن یکی از مجتهدان، ممکن نباشد و بیّنه نیز بر آن وجود نداشته باشد، امّا اعلم بودن یکی از آنان به طور مشخص، مظنون یا محتمل باشد، در این که تقلید از مجتهدی که اعلمیّت وی مظنون یا محتمل است، به طور مطلق، واجب می‌باشد یا تنها در صورت ممکن نبودن احتیاط، اختلاف است. ۲) اگر این مجتهد که اعلم بودنش مظنون یا محتمل است نامشخص باشد، مکلّف در عمل به قول هر یک از مجتهدان مخیّر است. و هر چند برخی بر خلاف اتّفاق ظاهر کلمات فقیهان، به وجوب احتیاط فتوا داده‌اند. ۲.۲ - اعتبار اعلمیت در مقام قضاوتدر شرط بودن اعلمیّت برای قاضی اختلاف است. شرط بودن، به مشهور نسبت داده شده است. ۲.۳ - اعتبار اعلمیت در مقام ولایتبه قول مشهور، اعلم بودن جز در مقام فتوا و قضاوت در دیگر امور همچون ولایت بر اوقاف بدون متولی که مربوط به مجتهد است، شرط نیست. ۳ - راه‌های ثبوت اعلمیّتاعلم بودن مجتهد با یکی از سه راه:۱. حصول علم، ۲. شهادت دو عادل (بیّنه) ۳. شایع شدن اعلمیّت به گونه ی علم‌آور، ثابت می‌شود. در ثبوت اعلمیّت با قول یک عادل، بلکه یک فرد مطمئن (ثقه) اختلاف است، امّا در ثبوت آن با شهادت دو عادل یا اخبار یک عادل یا ثقه، نبودن شهادت یا اخبار معارض با آن‌ها شرط است. ۴ - پانویس۵ - منبعفرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۱، ص۵۷۸ تا۵۷۹. رده‌های این صفحه : اجتهاد و تقلید | فقه
|