المسح علی الارجل او غسلها فی الوضوء (کتاب)مؤلف عبد الحسین بن یوسف بن جواد بن سید ابراهیم شرف الدین موسوی عاملی، معروف به سید عبد الحسین شرف الدین موسوی متوفای ۱۳۷۷ هجری قمری می‌باشد. ۱ - درباره کتاباز صدر اسلام در کنار سایر انواع فقه رساله‌ای، فتوائی، آیات الاحکام ، نوع دیگری از فقه ایجاد شده که به آن فقه خلافی یا مقارنه‌ای گویند. از مهمترین آثار اولیه در این نوع فقه کتاب‌های الانتصار و الناصریات سید مرتضی (م ۴۳۶ ق)، الخلاف شیخ طوسی (م ۴۶۰ ق)، منتهی المطلب علامه حلی (م ۷۲۶ ق) می‌باشد. کتاب موجود نوشته مختصری است که به این سبک تالیف شده است و مسئله مسح یا شیئین پاها در وضوء که مورد اختلاف فقهای امامیه و سایر مذاهب اسلامی است در آن مورد بررسی واقع شده است. همچنین مسئله مسح بر کفش و جوراب و مسح بر عمامه ، محدوده مسح سر همراه با ۶ مسئله فرعی فقه خلافی در آن آمده است. در این کتاب ابتدا نظر اهل تسنن به صورت مفصل و با ذکر نام فقهای آنان مطرح شده اما در مورد فقهای امامیة نام آنان ذکر نشده بلکه با استناد به روایات ائمة معصومین علیهم السلام بحث شده است. مؤلف این کتاب که از فقهای بنام در زمان خود بوده و در مباحث فقه خلافی متخصص بوده است و مراجع عظیم الشانی همچون آیة الله عظمی خوئی عنایت خاصی به ایشان داشته، انصافا در طرح مباحث و بررسی ادله و روایات و استدلال و نقض و ابرام نهایت تلاش خود را نموده و اثر ارزشمند و جاودانه را از خود به یادگار گذاشته است. وی علاوه بر این کتاب دارای آثار ارزشمند دیگری در فقه خلافی و غیر آن همچون مسائل فقهیه، المراجعات، الفصول المهمة، اجوبة مسائل موسی جار الله، النجعة فی احکام المتعة، النصوص الجلیة فی الامامة می‌باشد. وی در این کتاب به کتب تفاسیر معتبری از اهل تسنن و اهل تشیع همچون تفسیر کبیر فخر رازی ، تفسیر کشاف زمخشری ، مجمع البیان طبرسی استدلال نموده و از عبارت‌های مفسرین اهل تسنن برای اثبات نظریه امامیة استفاده نموده است. وی در بیان علل اشتباه سایر مذاهب در این مسئله، حمل قرآن را به روایاتی که بنظر آنها صحیح بوده دانسته است و در واقع حمل آیات قرآن کریم به اخبار صریح بر غسل پاها را علت انحراف آنان دانسته است وی از کتب روایی اهل تسنن بیشتر از صحیح بخاری ، مسند احمد بن حنبل، سنن ابن ماجه ، صحیح مسلم، سنن ابن داود روایاتی را نقل نموده است. و از کتب روایی شیعه ، بیشتر به تهذیب شیخ طوسی، من لا یحضره الفقیه شیخ صدوق (م ۳۸۱ ق)، وسائل الشیعه شیخ حر عاملی (م ۱۱۰۴ ق) استناد نموده است. ۲ - تاریخ انتشارکتاب موجود ابتدا در سال ۱۴۱۶ ق چاپ شده و سپس در سال ۱۴۱۹ ق تجدید چاپ شده است ناشر آن مجمع العالمی لاهل البیت ع می‌باشد. تقسیم بندی مطالب اگر چه مبحث اصلی کتاب مسئله شستن پاها در وضوء است اما مسائل دیگری نیز در کنار آن ذکر شده که عبارتند از: مسح بر جوراب و کفش، مسح بر عمامه، محدوده سر، مسح گوشها، آیا شستن سر به جای مسح آن مجزی است، شرط بودن ترتیب در وضوء، شرط بودن موالات در وضوء، شرط بودن نیت در وضوء، وضوی پا نبیذ ثمر در سفر منابع مقدمه‌ای بر فقه شیعه در مورد مسائل فقهیه و شخصیت سید شرف الدین. [۷]
نقباء البشر، شیخ آقا بزرگ تهرانی، ج۳، ص۱۰۸۸.
۳ - پانویس
۴ - منبعنرم افزار جامع فقه اهل بیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |