الذخیرة فی علم الکلام (کتاب)کتاب الذخیرة فی علم الکلام نوشته علی بن حسین موسوی، معروف به شریف مرتضی علم الهدی (م ۴۳۶ ق) به زبان عربی، یک دوره کامل مباحث کلامی (هم الهیات بالمعنی الاعم و هم الهیات بالمعنی الاخص) را تبیین کرده و مباحث اعتقادی را به شیوه تطبیقی و مقارن بررسی نموده است. ۱ - مولفمولف کتاب الذخیرة فی علم الکلام، علی بن حسین موسوی، معروف به شریف مرتضی علم الهدی (م ۴۳۶ ق) است. ۱.۱ - زندگینامه و اظهار نظرهاسید مرتضی از متکلمان و فقیهان نامدار قرن چهارم و پنجم هجری بوده است وی در سال ۳۵۵ق در عهد خلافت المطیع لله عباسی در بغداد دیده به جهان گشوده و نزد اساتیدی همچون شیخ مفید تلمذ کرد و در علوم و فنون اسلامی از فقه و اصول، کلام، تفسیر، حدیث و تاریخ تبحّر یافت. وی پس از پدرش نقیب طالبی‌ها شد و کمک‌های مالی فراوانی به فقهای زمان خویش کرد و شاگردان زیادی را تربیت کرد. او با ابوعلاء معری شاعر معروف معاصر بود و پیوسته از مقام ادبی سید مرتضی تجلیل می‌کرد. ۱.۲ - استادانشیخ مفید، ابومحمد هارون بن موسی تلعکبری، شیخ محمد صدوق، حسین بن علی بن بابویه، احمد بن علی بن سعید کوفی، محمد بن عمران کاتب مرزبانی و... ۱.۳ - شاگردانشیخ طوسی، ابویعلی سلار دیلمی، ابوالصلاح حلبی، قاضی ابن براج طرابلسی، ابوالفتح کراجکی، ثابت بن عبدالله نباتی، شیخ احمد خزاعی و... ۱.۴ - تالیفاتالذریعة الی الاصول الشریعة، الشافی فی الامامة، تنزیه الانبیاء، المسائل الناصریة فی الفقه، العمل مع السلطان، المحکم و المتشابه، امالی، دیوان شعر و کتابهای دیگر که بالغ بر ۸۹ کتاب است. ۲ - معرفی اجمالیمؤلف در این کتاب یک دوره کامل مباحث کلامی (هم الهیات بالمعنی الاعم و هم الهیات بالمعنی الاخص) را تبیین کرده و مباحث اعتقادی را به شیوه تطبیقی و مقارن بررسی نموده و بدین جهت، از دو بحث کلامی مربوط به اصول معتزلی یعنی وعده و وعید و امر به معروف و نهی از منکر سخن به میان آورده است. عناوینی که در این کتاب از آنها بحث کرده، به این قرار است: استطاعت، تکلیف، اعاده، نظر، لطف، اصلح، آلام، اعراض، دفع ضرر، آجال، ارزاق، اسعار، افعال، عقاب، نبوات، اخبار، نسخ، امامت، وعید، امر به معروف و نهی از منکر. ۳ - شروح و تعلیقاتاین کتاب توسط شاگرد مولف، ابوالصلاح حلبی شرح شده است. ۴ - وضعیت نشراین کتاب، با تحقیق سیداحمد حسینی، در قم، به کوشش جامعه مدرسین حوزه علمیه قم چاپ شده است. ۵ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «الذخیرة فی علم الکلام»، تاریخ بازیابی۹۷/۳/۱۰. |