اقسام اعجاز قرآناعجاز قرآن از مباحث مهم علوم قرآنی، کلام اسلامی و ادبیات عرب است که به دلایل معجزه بودن قرآن می‌پردازد که در بین متکلمان به عنوان روشن‌ترین دلیل پیامبری محمد مطرح است. اعجاز در لغت به معنی عاجز ساختن است و گرچه در قرآن مستقیماً به کار نرفته، اما قرآن مخالفان را دعوت به آوردن ده و حتی یک سوره مشابه سوره‌های قرآن می‌کند (تحدی) و تأکید می‌کند که هرگز کسی نخواهد توانست این کار را انجام دهد. فهرست مندرجات۲ - آشنایی با چیستی اعجاز قرآن ۲.۱ - اولاً ۲.۱.۱ - اسود غسی ۲.۱.۲ - عبدالله بن مقفع ۲.۱.۳ - مسیلمه کذاب ۲.۱.۴ - افراد دیگر ۲.۲ - ثانیاً ۳ - آوردن قرآنی شبیه قرآن موجود ۳.۱ - اولاً ۳.۲ - ثانیاً ۳.۳ - ثالثاً ۴ - اعجاز نهفته قرآن ۴.۱ - فصاحت و بلاغت ۴.۲ - اعجاز قرآن از نظر معارف الهی ۴.۳ - اعجاز قرآن از نظر تاریخ ۴.۴ - اعجاز از نظر وضع قوانین ۴.۵ - عدم تضاد و اختلاف در آیات قرآن ۴.۶ - علوم روز و اکتشافات علمی ۴.۶.۱ - حرکت زمین ۴.۶.۲ - جاذبه عمومی در عالم هستی ۴.۶.۳ - کروی بودن زمین ۴.۶.۴ - اکسیژن در جو زمین ۴.۶.۵ - زوجیت در گیاهان ۵ - پانویس ۶ - منبع ۱ - اعجاز قرآنقرآن وحی الهی و معجزه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است که در زمان جهل و ظلمت ظهور کرده و نقطه عطفی در تاریخ فرهنگ و علوم، بوده است و تاکنون که ۱۴ قرن از آن گذشته، برخلاف علوم و فرهنگ فطری و عقل سلیم مطلبی عنوان نکرده است. قرآن برای این‌که انسان‌ها را به کمال سعادت برساند، یک سلسله قوانین و احکامی را وضع نموده است و در حالی‌که این قوانین با هوا و هوس قدرت‌طلبان و زراندوزان مطابقت نداشت؛ لذا شروع به شبهه‌پراکنی و اشکال‌تراشی نسبت به قرآن نمودند و قرآن را یک کتاب معمولی و افسانه پیشینیان تلقی کردند و قرآن در جواب آن‌ها فرمود: « وَإِنْ کُنْتُمْ فِی رَیْبٍ مِمَّا نَزَّلْنَا عَلَی عَبْدِنَا فَأْتُوا بِسُورَةٍ مِنْ مِثْلِهِ...» اگر درباره آن‌چه بر بنده خود (پیامبر (صلي‌الله‌عليه‌وآله)) نازل کردیم شک و تردید دارید، (دست‌کم) یک سوره همانند آن بیاورید؛ و گواهان خود را غیر خدا فرا خوانید؛ اگر راست می‌گوید». این آیه تمام مخالفان را به مبارزه طلبیده است؛ اما از زمان نزول قرآن تا به حال کسی و گروهی نتوانسته است شبیه قرآن بیاورد؛ این همان اعجاز قرآن است. ۲ - آشنایی با چیستی اعجاز قرآناما این‌که در قرآن چه اعجازی وجود داشت که دشمنان سعی در مشابه‌سازی قرآن داشته‌اند؟ ۲.۱ - اولاًاز صدر اسلام تاکنون مسئله مبارزه فرهنگی با قرآن وجود داشت و تاریخ افراد زیادی را نام می‌برد که علیه قرآن، قد علم کردند؛ مانند: ۲.۱.۱ - اسود غسیأ. «اسود غسی» که در اواخر عمر رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) به معارضه با قرآن برخاست و دوران ادعای نبوتش چهار سال بوده است. ۲.۱.۲ - عبدالله بن مقفعب. «عبدالله بن مقفع» از نویسندگان معروف قرن دوم هجری است و در عصر امام صادق (علیه‌السلام) می‌زیست و او داعیه مبارزه با قرآن را داشت. ۲.۱.۳ - مسیلمه کذابج. «مسیلمه کذاب» در عصر پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله ) در سرزمین «یمامه» ادعای پیامبری کرد او مدعی بود که فرشته‌ای برای او وحی می‌آورد و به زعم خود آیاتی را برای مردم می‌خواند. ۲.۱.۴ - افراد دیگرافراد دیگری مانند سجاح، ابوالعلاء معری، احمد بن حسین کوفی، احمد بن عیسی... معارضه با قرآن نمودند. [۲]
حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج۸، ص۱۱۲ ـ ۱۰۴، (انتشارات نسل جوان، چ۲، قم، ۱۳۷۴).
۲.۲ - ثانیاًاعجاز قرآن محدود به دو خبر غیبی و چند مسئله نجومی نمی‌شود؛ بلکه بحث مفصلی در حد تألیف کتاب را می‌طلبد؛ لذا به کتاب‌های که در آخر این پاسخ معرفی شده است، مراجعه کنید. ۳ - آوردن قرآنی شبیه قرآن موجوداما چرا مخالفان تلاش می‌کنند تا شبیه قرآن نوشته شود؟ ۲.۱ - اولاًبهخاطر این است که با شبیه‌سازی قرآن، بفهمانند که قرآن وحی الهی نیست؛ بلکه نوشته بشری همچون رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌وآله) است و بشر هم در نوشتن، دچار اشتباه و خطا می‌شود و طبق فرهنگ و دانش زمان خود می‌نویسد و قرآن هم خطاپذیر است. ۲.۲ - ثانیاًتلاش می‌کنند تا این مطلب را القا کنند که قرآن برای مردمان ابتدایی آمده است؛ اما در عصر حاضر که عصر تمدن و صنعت است، کاربرد عملی ندارد. ۳.۳ - ثالثاًقوانین قرآن بر اساس حاکم شدن عدالت در جامعه و نفی سلطه‌گرایی و تبعیض و فساد و... پایه‌ریزی شده است و با انگیزه قدرت‌طلبان و سوءاستفاده‌کنندگان سازگاری ندارد و لذا همیشه سعی می‌کنند تا شبیه قرآن را بیاورند و قداست قرآن را زیر سؤال ببرند. تا خودشان آزادانه به اهدافشان برسند. ۴ - اعجاز نهفته قرآناما درباره اعجاز قرآن، باید گفته شود همین که در طول ۱۴ قرن کسی نتوانسته است همچون سوره‌ای از قرآن را بیاورد؛ بزرگ‌ترین معجزه است. در قرآن هزاران اعجاز نهفته است اعم از: ۴.۱ - فصاحت و بلاغتحضرت علی (علیه‌السلام) می‌فرماید: « کثرت تکرار و شنیدن پی‌درپی، هرگز آن را کهنه نمی‌کند». ۴.۲ - اعجاز قرآن از نظر معارف الهیمعارف قرآن، هیچ مبالغه‌ای وجود ندارد و همه مطابق با عقل سلیم و فطرت بشر است. ۴.۳ - اعجاز قرآن از نظر تاریخبیان کیفیت خلقت حضرت آدم (علیه‌السلام) ملاقات حضرت ابراهیم با فرشتگان، سرچشمه اختلاف زبان‌ها، گوساله‌پرستی بنی‌اسرائیل، و سایر موارد. ۴.۴ - اعجاز از نظر وضع قوانیناعم از گستردگی قوانین، عدالت اجتماعی، روابط اجتماعی، مسائل دفاعی و... ۴.۵ - عدم تضاد و اختلاف در آیات قرآن۴.۶ - علوم روز و اکتشافات علمی [۱۴]
حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج۸، ص۳۱۱ ـ ۱۱۳، (انتشارات نسل جوان، چ۲، قم، ۱۳۷۴).
ما برای اختصار چند نمونه را ذکر می‌کنیم. ۴.۶.۱ - حرکت زمینآیات متعددی در قرآن کریم با تعابیر «فراشاً» «مهداً»، «قراراً»، «مهاداً»و... به حرکت آرام و منظم زمین اشاره دارد. دانشمندان نیز حرکت انتقالی زمین به دور خورشید را که با سرعت زیادی (در هر ثانیه ۲۰ و در هر دقیقه «۱۲۰۰» کیلو متر در حرکت است، تصدیق می‌کنند. [۱۹]
حضرت آیت‌الله مکارم شیرازی، ناصر، پیام قرآن، ج۸، ص۱۵۶، (انتشارات نسل جوان، چ۱، قم، ۱۳۷۳).
۴.۶.۲ - جاذبه عمومی در عالم هستیآیه: « اللَّهُ الَّذِی رَفَعَ السَّمَاوَاتِ بِغَیْرِ عَمَدٍ تَرَوْنَهَا »«خدا همان کسی است که آسمان‌ها را بدون ستون‌هایی که ببینند برافراشت» دانشمندان از این آیه، جاذبه عمومی را در فضا استفاده می‌کنند. [۲۱]
رفیعی محمدی، ناصر، تفسیر علمی قرآن، ج۲، ص۲۵۰، (تهران: فرهنگ گستر، چ پ، ۱۳۷۹).
۴.۶.۳ - کروی بودن زمینآیه «مَشَارِقَ الأرْضِ وَمَغَارِبَهَا»،«رَبُّ الْمَشْرِقَیْنِ وَرَبُّ الْمَغْرِبَیْنِ» از این آیات، کروی بودن زمین استفاده می‌شود. ۴.۶.۴ - اکسیژن در جو زمینآیه «وَمَنْ یُرِدْ أَنْ یُضِلَّهُ یَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَیِّقًا حَرَجًا کَأَنَّمَا یَصَّعَّدُ فِی السَّمَاءِ»؛ «آن کس را که خدا بخواهد گمراه کند، سینه‌اش را آن‌چنان تنگ می‌کند که گویا می‌خواهد به آسمان بالا برود». قرآن حالت افرادی را که گمراه شده‌اند و ایمان نمی‌آورند، بالا رفتن به آسمان تشبیه می‌کند. این تشبیه به یک نکته علمی اشاره دارد که انسان هرچه به طرف آسمان بالا رود اکسیژن کمتری یافت می‌شود و به زحمت نفس می‌کشند و امروزه نیز با علم مطابقت دارد. ۴.۶.۵ - زوجیت در گیاهانپیدایش شیر در جانوران، زندگی زنبور عسل و فواید آن، فواید خرما، طریقه رشد جنین، حرمت گوشت خوک، مردار، خون، خمر، ... و هزاران معجزات علمی و بلاغی و نظم و نثر آیات، انگشت تعجب را بر دهان هر منصف محقق گذاشته است و منطبق با تکنولوژی و آزمایشات تجربی امروز است. امیدواریم روزی فرا رسد که حقایق و معجزات قرآن آشکارتر گردد. [۳۱]
رضایی اصفهانی، محمدعلی، درآمدی بر تفسیر علمی قرآن، انتشارات اسوه.
[۳۲]
پاک‌نژاد، رضا، اولین دانشگاه آخرین پیامبر، انتشارات مکتب اسلامی.
۵ - پانویس۶ - منبعسایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «اقسام اعجاز قرآن». رده‌های این صفحه : مقالات اندیشه قم
|