اضبط بن قریعاضبط بن قریع از متولیان کعبه و موسم حج در روزگار جاهلیت بوده است. ۱ - نسب شناسیاضبط بن قریع/ عمرو بن عوف بن کعباز بزرگان بنی تمیم ، تیره بنی سعد بن زید منات است.از این رو، وی را تمیمی و سعدی نیز خواندهاند.اضبط به کسی گویند که با هر دو دستشیا با دست چپش همانند دست راستش کار میکند. سال تولد و مرگ او دانسته نیست. ۲ - متولی کعبهبرخی منابع اضبط را از متولیان کعبه شمردهاند. [۹]
شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۲، ص۴۸.
گفتهاند: او پس از جمان بن سعد تمیمی، تولیت خانه خدا را بر عهده گرفت و پس از او این مقام به تیره دیگری از بنی تمیم یعنی بنی حنظلة بن دارم رسید. [۱۱]
شفاء الغرام، محمد الفاسی، ج۲، ص۴۸.
ابن حبیب بغدادی وی را در شمار آن دسته از بنی تمیم دانسته که هم زمان ولایت موسم و داوری شعر بازار عکاظ را بر عهده داشتهاند.بلاذری گزارش داده که او موسم و افاضه را سرپرستی میکرده است.از زندگانی وی آگاهی بیشتری در دست نیست.۳ - شاعر روزگار جاهلیتاضبط از شاعران پرآوازه روزگار جاهلیت است.در منابع به اشعار او استناد میجویند. شیخ طوسی برای نشان دادن این که از مفرد گاه با واژه جمع یاد میشود، به شعر وی استناد جسته است.به گزارشی، اضبط بر اثر بدرفتاری و بی احترامی قومش، از آنان رنجید و به جای دیگر رفت؛ اما ساکنان آن جا نیز همان رفتار را با او در پیش گرفتند.از این رو، به ناچار میان قومش بازگشتو اشعاری در نکوهش اهانت کنندگان سرود که به سبب شهرتش در منابع بسیار آمده است. [۲۶]
الاعلام، الزرکلی، ج۱، ص۳۳۴.
شعر او پس از بازگشت میان قومش، ضرب المثل شده است: «ﻓﻰ کل واد سعد بن زید» یا «بکل واد بنو سعد»یعنی همه جا مردمی بد مانند بنوسعد یافت میشوند.۴ - حمله به صنعاگویند: اضبط به شهر صنعا یورش بردو پس از غارت مردم آن جا، قلعهای در آن شهر بنا کرد که به «اطم اضبط» مشهور است.از ناسازگاری او با همسرانش نیز گزارشهایی در دست است. ۵ - فهرست منابعالاعلام: الزرکلی (م. ۱۳۹۶ق.) ، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۹۹۷م؛ انساب الاشراف: البلاذری (م. ۲۷۹ق.) ، به کوشش زکار و زرکلی، بیروت، دار الفکر، ۱۴۱۷ق؛ الانساب: عبدالکریم السمعانی (م. ۵۶۲ق.) ، به کوشش عبدالرحمن، حیدرآباد، دائرة المعارف العثمانیه، ۱۳۸۲ق؛ التبیان: الطوسی (م. ۴۶۰ق.) ، به کوشش العاملی، بیروت، دار احیاء التراث العربی؛ خزانة الادب: عبدالقادر البغدادی (م. ۱۰۹۳ق.) ، به کوشش طریفی و الیعقوبی، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۹۹۸م؛ شرح نهج البلاغه: ابن ابی الحدید (م. ۶۵۶ق.) ، به کوشش محمد ابوالفضل، دار احیاء الکتب العربیه، ۱۳۷۸ق؛ شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، مکه، الکتب الثقافیه، ۱۹۹۹م؛ الصحاح: الجوهری (م. ۳۹۳ق.) ، به کوشش العطار، بیروت، دار العلم للملایین، ۱۴۰۷ق؛ غریب الحدیث: ابن سلام الهروی (م. ۲۲۴ق.) ، به کوشش محمد عبدالمعید خان، بیروت، دار الکتاب العربی، ۱۳۹۶ق؛ الفرج بعد الشده: ابوعلی حسن التنوخی (م. ۳۸۴ق.) ، قم، الرضی، ۱۳۶۴ش؛ المحبر: ابن حبیب (م. ۲۴۵ق.) ، به کوشش ایلزه لیختن شتیتر، بیروت، دار الآفاق الجدیده؛ المعارف: ابن قتیبه (م. ۲۷۶ق.) ، به کوشش ثروت عکاشه، قم، الرضی، ۱۳۷۳ش؛ معجم البلدان: یاقوت الحموی (م. ۶۲۶ق.) ، بیروت، دار صادر، ۱۹۹۵م؛ الوافی بالوفیات: الصفدی (م. ۷۶۴ق.) ، به کوشش الارنؤوط و ترکی مصطفی، بیروت، دار احیاء التراث العربی، ۱۴۲۰ق. ۶ - پانویس۷ - منبعحوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت، برگرفته از مقاله «اضبط بن قریع». ردههای این صفحه : امیر الحاج | تراجم
|