احمد بن محمد بحرانیبَحرانی، احمدبن محمدبن یوسف بن صالح، از مشاهیر فقهای امامی بحرین در قرن یازدهم که او را سرآمد فقیهان روزگار خود در آن‌جا دانسته اند. ۱ - مشخصات بَحرانیاز مردم سرزمین ساحلی الخطّ بود اما خود در دهکده مَقابَه، نزدیک گوشه شمال غربی بحرین، متولد شد و پرورش یافت، ازینرو او را خطّی مقابی خوانده اند. بحرانی طی چند سال اقامت در اصفهان، از محمدباقر مجلسی (متوفی ۱۱۱۰) اجازه گرفت [۱]
محمد باقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، ج۱، ص۸۷، چاپ اسدالله اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰-۱۳۹۲.
و برای تحصیل علم بیش‌تر به محضر محمدباقر سبزواری (متوفی ۱۰۹۰) پیوست.
او و برادرانش، یوسف و حسن، در ۱۱۰۲ هنگام زیارت در کاظمین به بیماری طاعون درگذشتند و بحرانی همان‌جا به خاک سپرده شد، احتمالاً به هنگام مرگ چندان مسن نبود، زیرا پدرش تا یک سال پس از او زنده بوده است. اطلاعات محدود درباره بحرانی بیش‌تر مبتنی بر شرح حالی است که شاگردش سلیمان بن عبدالله ماحوزی (متوفی ۱۱۲۱) نوشته است. به نوشته او، بحرانی در اصول و فروع ممتاز و در عربی صاحب سبکی فصیح و نیز شاعری توانا بود. [۲]
عبداللّه بن عیسی افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱، ج ۱، ص ۶۸-۶۹.
[۳]
محسن امین، اعیان الشیعه، دمشق ۱۹۳۵، ج ۱۰، ص ۲۰۵-۲۱۰.
[۴]
سلیمان بن عبداللّه بحرانی، فهرست آل بابویه و علماءالبحرین، قم ۱۴۰۴.
[۵]
یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، نجف ۱۳۸۶/۱۹۶۶، ص ۳۶-۳۹.
[۶]
محمد بن حسن حرّعاملی، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۵، ج ۲، ص ۲۸-۲۹.
[۷]
محمد باقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، چاپ اسدالله اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰-۱۳۹۲، ج ۱، ص ۸۸.
[۸]
عباس قمی، فوائدالرضویّه، تهران ۱۳۶۷، ص ۳۶-۳۷.
۲ - آثاراز کتاب ریاض الدلائل او در فقه، نسلهای متأخر فقط بخشی از فصل طهارت را می‌شناختند. بحرانی، علاوه بر آثار فقهی دیگر، دو رساله در منطق و چندین رساله در کلام تألیف کرد. در رساله فی وجوب الجمعة عیناً، که به رسالة فی عینیة صلوة الجمعة نیز معروف است، و آن را در ردّ رساله ای از شاگردش سلیمان بن علی شاخوری (متوفی ۱۱۰۱) نوشت، [۹]
محمد باقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، ج۱، ص۸۷، چاپ اسدالله اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰-۱۳۹۲، ج ۱، ص ۸۸.
هیچیک از آثار بحرانی به چاپ نرسیده، و در حال حاضر حتی معلوم نیست که به شکل نسخه خطی نیز موجود باشد. [۱۰]
عبداللّه بن عیسی افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱، ج ۱، ص ۶۸-۶۹.
[۱۱]
محسن امین، اعیان الشیعه، دمشق ۱۹۳۵، ج ۱۰، ص ۲۰۵-۲۱۰.
[۱۲]
سلیمان بن عبداللّه بحرانی، فهرست آل بابویه و علماءالبحرین، قم ۱۴۰۴.
[۱۳]
یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، نجف ۱۳۸۶/۱۹۶۶، ص ۳۶-۳۹.
[۱۴]
محمد بن حسن حرّعاملی، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۵، ج ۲، ص ۲۸-۲۹.
[۱۵]
محمد باقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، چاپ اسدالله اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰-۱۳۹۲، ج ۱، ص ۸۸.
[۱۶]
عباس قمی، فوائدالرضویّه، تهران ۱۳۶۷، ص ۳۶-۳۷.
۳ - نظر بحرانی در مورد نماز جمعهبرگزاری نماز جمعه را حتی در روزگار غیبت امام دوازدهم، بر مؤمنین واجب دانست. ۴ - فهرست منابع(۱) عبداللّه بن عیسی افندی اصفهانی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، چاپ احمد حسینی، قم ۱۴۰۱. (۲) محسن امین، اعیان الشیعه، دمشق ۱۹۳۵. (۳) سلیمان بن عبداللّه بحرانی، فهرست آل بابویه و علماءالبحرین، قم ۱۴۰۴. (۴) یوسف بن احمد بحرانی، لؤلؤة البحرین، چاپ محمد صادق بحرالعلوم، نجف ۱۳۸۶/۱۹۶۶. (۵) محمد بن حسن حرّعاملی، امل الا´مل، چاپ احمد حسینی، نجف ۱۳۸۵/۱۹۶۵. (۶) محمد باقر بن زین العابدین خوانساری، روضات الجنّات فی احوال العلماء والسادات، چاپ اسدالله اسماعیلیان، قم ۱۳۹۰-۱۳۹۲. (۷) عباس قمی، فوائدالرضویّه، تهران ۱۳۶۷، ص ۳۶-۳۷؛ ۵ - پانویس
۶ - منابعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «»، شماره۵۵۶. |