کاظمینکاظمین از شهرهای مهم و زیارتی عراق که مرقد دو امام معصوم امام کاظم(ع) و امام جواد(ع) در آن قرار دارد. این شهر نزد شیعیان پس از شهرهای زیارتی نجف و کربلا اهمیت مذهبی بسیاری دارد. کاظمین در سمت غرب رودخانه دجله و شمال غربی بغداد واقع است. بعضی از دانشمندان دینی شیعه مانند شیخ مفید و خواجه نصیرالدین طوسی در این شهر دفن شده اند. ۱ - علت نامگذاریسبب نامگذاری کاظمین به دلیل وجود دو آرامگاه امام شیعیان یعنی امام کاظم(ع) و امام جواد(ع) است. [۱]
اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ص۵۵.
از دیگر نام‌های این شهر، «کاظمیه »، «بلدة الکاظمی» و «المشهد الکاظمی» است. [۲]
راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق، ص۲۶۲.
۲ - موقعیت جغرافیایی و آب و هواییکاظمین در مجاورت شهر بغداد است که امروزه به علت توسعه شهری به بغداد وصل شده است. این شهر در غرب رود دجله قرار دارد و از این رو دارای آب و هوای نسبتا معتدلی است. بارندگی در بعضی از ایام سال مانند بهار رگباری است. [۳]
الجغرافیه الاجتماعیه لمدینه الکاظمیه الکبری، ص۱۹.
به این دلیل، در عصر عباسیان بغداد و مناطق حاصلخیز حوالی آن به عنوان پایتخت و تفریح‌گاه حاکمان عباسی قرار گرفت. [۴]
تاریخ کاظمین و بغداد، ص۱۱۵ – ۱۲۰.
۳ - قدمت تاریخیکاظمین به دلیل موقعیت خاص جغرافیایی از دیرباز مورد توجه بوده است و تاریخ قدمت آن را به قبل از میلاد مسیح(ع) نسبت می‌دهند. این منطقه در عهد ساسانی باغ یکی از پادشاهان ایرانی به نام «تسوج» بود که به این نام شهرت یافت. [۵]
موسوعة العتبات المقدسة، ج۹، ص۱۱ و ۱۲. ۳۸.
در جنگ نهروان به سال ۳۷ و به دستور امام علی(ع) شهیدان جنگ را در این مکان به خاک سپردند که آن را «مقبرة الشهداء» نامیدند. در عصر عباسی، به هنگام توسعه و احیای بغداد و انتخاب آن به عنوان پایتخت، این قبرستان به «شونیزی» معروف بود که خلیفه منصور دوانیقی، آن جا را برای دفن بزرگان و خاندان عباسی در نظر گرفت و از آن پس به نام «مقابر قریش» شهرت یافت. [۶]
تاریخ بغداد، ج۱، ص۱۳۴.
بعدها امام کاظم(ع) به دستور هارون الرشید و به دست سندی بن شاهک به شهادت رسید و جسد امام درگورستان «قریش» به خاک سپرده شد. پس از دفن آن حضرت، مرقد ایشان به نام «مشهد باب التّبَن» معروف شد. در سال ۲۲۰ هـ ق امام جواد(ع) در کنار قبر جدش به خاک سپرده شد. [۷]
معجم البلدان، ج۱، ص۳۰۶.
۴ - تخریب‌ها و بازسازیهااین شهر، بارها به علت سیل، زلزله، جنگ‌های داخلی و مذهبی دچار ویرانی و آتش سوزی شد و بارها نیز مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. [۸]
تاریخ کاظمین و بغداد، ۹۷ - ۱۰۰. عتبات عالیات عراق، ص۱۶۱.
آل بویه از حکمرانان شیعی بغداد بودند که نسبت به بازسازی شهر و مزارات امامین توجه خاصی داشتند. [۹]
تاریخ کاظمین و بغداد، ص۱۱۵ - ۱۲۰.
علاءالدین جوینی از حاکمان بغداد نیز از جمله کسانی است که پس از حمله هلاکوخان در سال ۶۵۱ هـ ق به بغداد و تخریب آن، به مرمت شهر و مقبره امامان پرداخت. [۱۰]
جوله فی الاماکن المقدسه، ص۱۱۰.
۵ - مراکز و اماکن کاظمین• مسجد براثا در محله‌ای به همین نام واقع شده است. گفته می‌شود امام علی(ع) در هنگام بازگشت از جنگ نهروان در این مسجد نماز خوانده است. • مسجد صفوی ساخته شاه اسماعیل صفوی است و از زیبایی خاصی برخوردار است. • مسجد المنطقه که به «مسجد العتیقه» نیز مشهور است. [۱۱]
اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ص۵۷ - ۶۰
۶ - مدفونان در کاظمینحرم مطهر امام کاظم و امام جواد (ع) در کاظمین می باشد. ۶.۱ - امامان مدفون در کاظمینامام کاظم(ع) و امام جواد(ع) پیشوایان هفتم و نهم شیعیان که آرامگاه آنان به حرم کاظمین شهرت دارد. ۶.۲ - رجال و دولتمردان مدفون در کاظمین• ابو حنیفه • معزالدوله دیلمی از پادشاهان آل بویه • فخرالدوله دیلمی • مشرف الدوله دیلمی • ابن حمدون • جلال الدوله آل بویه • ضیاء الدین ابن الأثیر • ابن الناقد • ابن العلقمی • ابومحمد حسن مهلبی وزیر معزالدوله دیلمی • امین خلیفه عباسی • جعفر بن منصور دوانیقی • فرهاد میرزا معتمد الدوله عموی ناصرالدین شاه • بهلول کوفی پسرعموی هارون الرشید. [۱۲]
عتبات عالیات عراق. اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ص۵۷ - ۶۰.
۶.۳ - علمای مدفون در کاظمین• شیخ مفید از اعاظم فقها و بزرگان متکلم شیعه. • خواجه نصیرالدین طوسی از دانشمندان و مشاهیر شیعه. • ابن قولویه از فقها و محدثان شیعه و صاحب کتاب کامل الزیارات. • سید رضی و سید مرتضی که قبور منسوب به آنان و محل دفن اولیه آنان بوده است. • ابوسبحه موسی بن ابراهیم اصغر بن موسی الکاظم ملقب به المرتضی. • عون و عبدالله از فرزندان امام علی(ع). • الامیر سید ابوالحسن علی بن المرتضی بن علی علوی حسنی • ابو یوسف قاضی از فقیهان و عالمان مشهور اهل سنت و شاگرد ابوحنیفه که به قاضی القضات معروف بود. • آیت الله سید حسن صدر. • سید هبة الدین شهرستانی. [۱۳]
اماکن زیارتی و سیاحتی عراق، ص۵۷-۶۰.
۷ - پانویس
۸ - منابع• اماکن زیارتی و سیاحتی عراق؛ • راهنمای اماکن زیارتی و سیاحتی در عراق؛ • الجغرافیه الاجتماعیه لمدینه الکاظمیه الکبری؛ • تاریخ کاظمین و بغداد؛ • موسوعة العتبات المقدسة؛ • تاریخ بغداد؛ • معجم البلدان؛ • جوله فی الاماکن المقدسه، ص۱۱۰. رده‌های این صفحه : شهرهای زیارتی عراق
|