ابن‌قزوینی ابوالحسن علی بن عمر حربیاِبْنِ قَزْوینی، ابوالحسن علی بن عمر بن محمد بن حسن حربی (۳۶۰-۴۴۲ق/۹۷۰-۱۰۵۰م)، محدّث و فقیه شافعی می‌باشد. ۱ - معرفیابن جوزی لقب او را قزوینی آورده است. [۱]
ابن جوزی، عبدالرحمان، ج۸، ص۱۴۶، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ق.
رافعی گوید اصل او از قزوین است، اما دانسته نیست که در این شهر زاده شده باشد، [۲]
رافعی قزوینی، عبدالکریم، ج۳، ص۳۸۷، التدوین فی اخبار قزوین، به کوشش عزیزالله عطاردی، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۴ق.
ولی اسنوی وی را زاده بغداد می‌داند. [۳]
اسنوی، عبدالرحیم، ج۲، ص۳۱۲، طبقات الشافعیه، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م.
۲ - اساتیدابن قزوینی در بغداد به تحصیل پرداخت. از مشایخ او می‌توان ابوحفص ابن زیّات ، ابوالعباس ابن مکرم ، قاضی جراحی و ابوعمر ابن حیویه را نام برد. [۴]
خطیب بغدادی، احمد، ج۱۲، ص۴۳، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق.
فقه را نزد ابوالقاسم دارکی و نحو را از ابوالفتح ابن‌جنی آموخت و قرآن را با قرائات مختلف نزد ابوحفص کنانی خواند. [۵]
ابن جوزی، عبدالرحمان، ج۲، ص۴۸۸، صفة الصفوة، به کوشش محمود فاخوری و محمد رواس قلعه‌جی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م.
۳ - وثاقت ابن قزوینیابن سبعون قیروانی او را ثقه دانسته است. [۶]
ذهبی، محمد، ج۱۷، ص۶۱۱، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
وی کثیرالحدیث بود و مجالس املایی داشت که کسان بسیاری در آن شرکت می‌کردند. [۷]
رافعی قزوینی، عبدالکریم، ج۳، ص۳۸۷، التدوین فی اخبار قزوین، به کوشش عزیزالله عطاردی، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۴ق.
۴ - راویاناز جمله راویانش خطیب بغدادی ، ابن خیرون ، ابوالولید باجی ، ابوسعد طرسوسی ، نجیب حرانی و عبدالصمد بن مأمون شایان ذکرند. [۸]
ذهبی، محمد، ج۱۷، ص۶۰۹، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
[۹]
سبکی، عبدالوهاب، ج۳، ص۲۹۹، طبقات الشافعیه الکبری، بیروت، ۱۳۲۴ق.
[۱۰]
ابن جوزی، عبدالرحمان، ج۱، ص۲۲۴، المصباح المضی‌ء فی خلافة المستضی‌ء، به کوشش ناجیه عبدالله ابراهیم، بغداد، ۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶م.
۵ - ویژگیهاوی علاوه بر روایت حدیث ، به نقل حکایات و اشعار نیز می‌پرداخت. از جمله برخی اشعار ابن نباته به روایت او آمده است. زهد او را ستوده‌اند، ولی گفته شده است که لباس‌های زیبا می‌پوشید و برخی وی را بر این امر ملامت می‌کردند، اما ابن قزوینی این امر را با زهد منافی نمی‌دانست. [۱۲]
ذهبی، محمد، ج۱۷، ص۶۱۱ -۶۱۲، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
ابونصر هبةالله بن محلّی کتابی در شرح حال و فضایل او تألیف کرده است. [۱۳]
سبکی، عبدالوهاب، ج۳، ص۲۹۹، طبقات الشافعیه الکبری، بیروت، ۱۳۲۴ق.
۶ - وفاتابن قزوینی در ۸۲ سالگی در بغداد درگذشت و در منزلش به خاک سپرده شد. [۱۴]
خطیب بغدادی، احمد، ج۱۲، ص۴۳، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق.
۷ - آثاراز آثار او الفوائد المنتقاة، الغرائب الحسان است که به صورت خطی در کتابخانه چستربیتی موجود است افزون بر این، بخش‌هایی از امالی وی به صورت پراکنده در کتابخانه ظاهریه مضبوط است. [۱۵]
ظاهریه، خطی (مجامیع)، ج۱، ص۲۴۹.
[۱۶]
ظاهریه، خطی (مجامیع)، ج۱، ص۳۰۴- ۳۰۵.
[۱۷]
سواس، یاسین محمد، ج۱، ص۷۳-۷۴، فهرس مجامیع المدرسة العمریّة، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
[۱۸]
سواس، یاسین محمد، ج۱، ص۱۰۴- ۱۰۵، فهرس مجامیع المدرسة العمریّة، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
[۱۹]
سواس، یاسین محمد، ج۱، ص۵۵۴، فهرس مجامیع المدرسة العمریّة، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م.
۸ - فهرست منابع(۱) ابن اثیر، الکامل. (۲) ابن جوزی، عبدالرحمان، صفة الصفوة، به کوشش محمود فاخوری و محمد رواس قلعه‌جی، بیروت، ۱۴۰۵ق/۱۹۸۵م. (۳) ابن جوزی، عبدالرحمان، المصباح المضی‌ء فی خلافة المستضی‌ء، به کوشش ناجیه عبدالله ابراهیم، بغداد، ۱۳۹۶ق/ ۱۹۷۶م. (۴) ابن جوزی، عبدالرحمان، المنتظم، حیدرآباد دکن، ۱۳۵۹ق. (۵) اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، به کوشش عبدالله جبوری، بغداد، ۱۳۹۱ق/۱۹۷۱م. (۶) خطیب بغدادی، احمد، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ق. (۷) ذهبی، محمد، سیراعلام النبلاء، به کوشش شعیب ارنؤوط و محمد نعیم عرقسوسی، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م. (۸) رافعی قزوینی، عبدالکریم، التدوین فی اخبار قزوین، به کوشش عزیزالله عطاردی، حیدرآباد دکن، ۱۴۰۴ق. (۹) سبکی، عبدالوهاب، طبقات الشافعیه الکبری، بیروت، ۱۳۲۴ق. (۱۰) سواس، یاسین محمد، فهرس مجامیع المدرسة العمریّة، کویت، ۱۴۰۸ق/۱۹۸۷م. (۱۱) ظاهریه، خطی (مجامیع). ۹ - پانویس
۱۰ - منبعدانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی، برگرفته از مقاله «ابن قزوینی»، ج۴،شماره۱۶۴۱. رده‌های این صفحه : تراجم | علمای اهل سنت | علمای قرن پنجم | علمای قرن چهارم | فقهای شافعی | محدثین اهل سنت
|