آیه نبأآیه نَبأ به آیه ۶ سوره حجرات، دلیل قرآنی حجیت خبر واحد اطلاق می‌شود. ۱ - استدلال اصولیون به آیه نبأآیه نَبأ، از آیاتی است که اصولیون از دیرباز برای حجیت خبر واحد به آن تمسک نموده‌اند. در این آیه آمده است: ﴿یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جاءَکُمْ فاسِقٌ بِنَبَإ فَتَبَیَّنُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَة فَتُصْبِحُوا عَلی ما فَعَلْتُمْ نادِمِینَ﴾؛ «ای کسانی که ایمان آورده‌اید، هرگاه فاسقی برای شما خبر آورد بر شما واجب است درنگ و جستوجو کنید تا مبادا از روی نادانی به گروهی آسیب رسانده و از کرده خود پشیمان شوید». ۲ - آیه نبأ نزد اصولیوناصولیون از چند لحاظ به این آیه استدلال نموده‌اند: - از لحاظ مفهوم شرط ؛ - از لحاظ مفهوم وصف ؛ - از لحاظ مناسبت عرفی بین فسق و تبیّن. برای نمونه، کسانی که از لحاظ «مفهوم شرط» به آیه نَبأ بر حجیت خبر واحد استدلال نموده‌اند، چنین می‌گویند: در منطوق آیه، وجوب تبیّن درنگ و جستوجو پیرامون صحت خبر به فاسق بودن مخبر مشروط شده است. مفهوم این جمله شرطی آن است که اگر غیر فاسق خبری را برای شما آورد، جستوجو درباره صحت مضمون آن لازم نیست و می‌توانید به آن عمل نمایید و در نتیجه، خبر واحد شخص غیر فاسق حجت است. [۱۶]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۰، ص۴۱۵-۲۶۳.
۳ - کیفیت استدلال به آیه نبأ۳.۱ - دلیل حجیت خبر واحدبه آیه «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِنْ جاءَكُمْ فاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَینُوا أَنْ تُصِیبُوا قَوْماً بِجَهالَةٍ ...» از طریق مفهوم وصف و شرط، بر حجیت خبر واحد و عدم حجیت خبر فاسق در شهادت و نقل حدیث استناد شده است. ۳.۱.۱ - مفهوم وصف در آیه نبأمفهوم وصف بدین معنا است كه مفاد آیه، وجوب تبین و تحقیق از خبر فاسق در مقام عمل به آن است كه مفهوم آن، عدم وجوب تبین از خبر غیر فاسق است. ۳.۱.۲ - مفهوم شرط در آیه نبأمفهوم شرط نیز بدین معنا است كه وجوب تبین از خبر، مشروط به اخبار فاسق از آن است، و با انتفاء شرط، مشروط نیز منتفی مى‌شود. در نتیجه، تبین از خبر غیر فاسق واجب نخواهد بود. البته نسبت به استدلال‌هاى یاد شده در کتب اصول فقه مناقشاتى شده است. ۴ - پانویس۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۲، برگرفته از مقاله «آیه نبأ». فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۱، ص۲۰۸. |