فضائل اهل بيت رسول (ص) و مناقب اولاد بتول (س) (کتاب)

کتاب "اخبار و احادیث و حکایات در فضائل اهل بیت رسول صلّی‌الله‌علیه‌و‌آله و مناقب اولاد بتول سلام‌الله‌علیها" یکی از آثار متعدد عماد الدین طبرى عالم شیعى قرن هفتم و هشتم است که اصل آن به عربى بوده و عبدالملک بن اسحاق بن فتحان در قرن نهم آن را براى استفاده فارسى زبانان به فارسى برگردانده است.

نام کتاب

نام کتاب روشن نیست و آنچه مصحح و احیا کننده اثر، استاد رسول جعفریان به عنوان نام کتاب انتخاب کرده است برگرفته از مقدمه مترجم این اثر است: «اخبار و احادیث و حکایات در فضائل اهل بیت رسول و مناقب اولاد بتول». مؤلف نام کتاب را در مقدمه ذکر نکرده بلکه به اشاره از دیگر آثارش مناقب الطاهرین و کامل بهایى و منهج بهایى یاد مى‌کند که به بهاء الدین حاکم اصفهان تقدیم کرده و به نام او نوشته است.

به گفته جعفریان، اثر حاضر را مى‌توان ترجمه «کفایت در امامت» دانست که مترجم در مقدمه خود آن را اینگونه وصف مى‌کند: «این کتاب مشتمل است بر اخبار و احادیث و حکایات در فضیلت اهل بیت رسول و مناقب اولاد بتول و آنکه ایشان بر حقند و دیگران که منکر ایشانند بر باطل».

صاحب ریاض العلماء تصور کرده است این کتاب ترجمه اسرار الامامه عماد طبرى است ولى ظاهراً این تطبیق صحیح نیست همانگونه که ترجمه مناقب الطاهرین نیز نمى‌تواند باشد. بر بالاى نسخه‌اى از کتاب عنوان رساله در امامت آمده که به نظر مصحح، این هم درست نیست. به نظر وى زمان تألیف این اثر میانه سال‌هاى ۶۷۵ تا ۶۷۸ تخمین زده مى‌شود.

محتواى اثر

۱۰۸ صفحه از کتاب حاضر درباره مؤلف و آثار اوست که به قلم مصحح نگارش شده و پس از آن اصل کتاب با شماره‌گذارى جدید صفحات آغاز مى‌شود. مؤلف با مقدمه‌اى درباره اینکه شیعه امامیه فرقه محقه است، کتاب را آغاز کرده و سپس به نقل بیست حدیث در فضیلت اهل بیت مى‌پردازد. این قسمت از کتاب، حجم چندانى ندارد و مؤلف به سرعت از آن گذشته است. منبع اصلى این احادیث کتاب المجتبى اثر محمود صالحانى اصفهانى شافعى است.

در قسمت دوم به نقد و بررسى ۲۳ خبر پرداخته که درباره فضیلت صحابه و خلفا نقل شده است. طبرى ضمن نقل هر خبر به نقد و بررسى و بیان اشکالات این اخبار مى‌پردازد. قسمت اصلى کتاب را همین اخبار و بیان اشکالات در بر گرفته و مؤلف ضمن نقد این اخبار، به بیان روایات صحیح و مناقب اهل بیت و شخص امیرمؤمنان مى‌پردازد. در مواردى هم با ذکر تنبیهاتى به مناسبت، از ظلم‌هاى رفته بر اهل بیت و شیعیان سخن مى‌گوید. مترجم در هر دو قسمت، متن عربى احادیث را هم ذکر کرده و سپس ترجمه مى‌کند.

منابع کتاب

بیشترین منابع مؤلف، آثار محدثان سنى مذهب اصفهان است مانند: مناقب ابن مردویه، منتهى المآرب شافعى اصفهانى، المجتبى نوشته صالحانى اصفهانى، حلیةالاولیاء ابونعیم اصفهانى، شهاب الاخبار قضاعى و شرح آن، تفسیر شیرازى، کتاب بخارى و مسلم، فتوح ابن‌اعثم، مصابیح از بغوى، الاربعین خوارزمى، الاربعین نیشابورى، تفسیر ثعلبى، تفسیر سلمانى و راحةالمؤلف از مؤلفى ناشناخته.

مؤلف با حمایت محمد جوینى حاکم اصفهان به بیان معارف و احادیث شیعه پرداخته و گاه مطالبى عامیانه و بدون سند را ارائه مى‌کند.

متن کتاب

اخبار و احاديث و حكايات در فضائل اهل بيت

منبع

ویکی نور