صحابی
اصحاب و صحابه به مسلمانانی گفته می‌شود که پیامبر اسلام (صلی الله علیه و آله) را ملاقات کرده و تا پایان عمر به او ایمان داشته‌اند.
مفهوم صحابه
صحابه و اصحاب جمع «صاحب» به معنی معاشرت کننده است. و «صحابی پیامبر» به کسی گفته می‌شود که با پیامبر اسلام(صلی الله علیه و آله) ملاقات کرده و هنگامی که از دنیا رفته، همچنان به او ایمان داشته و مسلمان بوده است. برخى اضافه کرده اند که از آن حضرت روایت نیز کرده باشد. گفته شده است: صد و چهارده هزار نفر از آن حضرت روایت کرده اند.
نظر شیعه و سنی در مورد صحابه
اهل سنت معتقدند هر کس اطلاق نام صحابی بر او صحیح باشد، عادل است. و برخی از علمای اهل سنت، سنت صحابه را نیز همچون سنت پیامبر حجت دانسته‌اند.
اما از نظر شیعه، صحابه مانند دیگر انسان‌ها هستند و عدالت هیچکس به صرف صحابه پیامبر (ص) بودن، ثابت نمی‌شود. علاوه بر این، کارهایی که از برخی صحابه سر زده، با عدالت ناسازگار است؛ مانند اینکه به جنگ امام عادل برخاستند، انسان‌های بی‌گناه را کشتند، اموالی را به ناحق ربودند و سبّ و ناسزاگویی می‌کردند. برخی از آن‌ها جنگ با مسلمانان به راه انداختند، مسلمانان را فریفتند، سبب فتنه شدند و در پی ریاست بودند. منابع تاریخی بسیاری از اینها را گزارش کرده‌اند، از جمله: اعمال خالد بن ولید که حتی موجب اعتراض شدید خلیفه دوم شد، اعمال مروان بن حکم در زمان عثمان، و نیز کارهای بسر بن ارطاة و مغیره بن شعبه، و ولید بن عقبه که همه اینها از صحابه بوده‌اند.
منابع مهم شناخت صحابه
- الإستیعاب فی معرفة الأصحاب، نوشته ابن عبد‌البر قرطبی (۴۶۳ ـ ۳۶۸ ﻫ)
- اُسْدُ الغابَه فی معرفة الصحابه، تألیف ابن اثیر جزرى (۶۳۰ ـ ۵۵۵ ﻫ)
- الإصابه فی تمییز الصحابه، تألیف ابن حجر عسقلانی (۸۵۲ ـ ۷۷۳ ﻫ)
- حیاة الصحابه، تألیف محمد یوسف بن محمد الیاس مشهور به کاندهلوی (۱۳۸۴ ـ ۱۳۳۵ ﻫ)
پانویس
- ↑ لسان العرب، ج ۱، ص۵۱۹
- ↑ ابن حجر عسقلانی، الإصابة، ۱۴۱۵ق، ج۱، ص۱۵۸.
- ↑ مجمع البحرین، واژه «صحب».
- ↑ الاصابة فى تمییز الصحابة، ج ۱، ص ۱۶۲.
- ↑ به عنوان نمونه شاطبى در الموافقات، ج ۴، ص ۷۴.
- ↑ شهید ثانی، الرعایة فی علم الدرایة، ۱۴۰۸ق، ص۳۴۳؛ امین، اعیان الشیعة، دار التعارف، ج۱، ص۱۱۳.
- ↑ امین، اعیان الشیعة، دار التعارف، ج۱، ص۱۱۴.
- ↑ رک: رحمان ستایش، کتب رجال اهل سنت، ص۷۳ تا ۹۴.
منابع
- ابن حجر عسقلانی، الإصابة فى تمییز الصحابة، تحقیق عادل احمد عبد الموجود و على محمد معوض، بیروت، دارالکتب العلمیة، ۱۴۱۵ق.
- ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، بیروت، دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع - دار صادر، چاپ سوم، ۱۴۱۴ق.
- امین، سیدمحسن، أعیان الشیعة، تحقیق وتخریج حسن الامین، بیروت، دارالتعارف، بی‌تا.
- رحمان ستایش، محمدکاظم، کتب رجال اهل سنت، دانشگاه قرآن و حدیث، مرکز آموزش الکترونیکی.
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۵، ص۴۶-۴۵.
- ویکی شیعه، مدخل صحابه.